Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1840 Esas 2021/661 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1840
Karar No : 2021/661

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Odası (… Şubesi)
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 25/02/2020 tarih ve E:2016/3055, K:2020/2345 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 08/10/2015 tarihli işlemi ile onaylanan Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliğinin … sayılı plan paftasında getirilen sanayi alanı kullanımına ilişkin kısmının ve plan notlarının 8.3.4.13 sayılı maddesinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 25/02/2020 tarih ve E:2016/3055, K:2020/2345 sayılı kararıyla;
Dava konusu planlama bölgesinde bulunan illerin sosyo-ekonomik, sınai ve tarımsal üretimde gelişmişlik düzeylerinin düşük olduğu ve anılan faaliyetleri gerçekleştiren orta ve büyük ölçekli imalathanelerin sayısının az olduğu, bahsi geçen imalathanelerin ise büyük oranda kamu sektörüne ait olduğu,
Planlama bölgesindeki arazi yapısının sanayi yatırımları açısından elverişsiz olması nedeniyle 50 ha alan şartının plan bölgesi bütününde sağlanamadığı, bölgede yaşanan güvenlik sorunları nedeniyle planlama bölgesi bütününde küçük ve orta ölçekteki sanayi yatırımlarının ve tarımsal işletmelerin önünün tıkandığı,
Bu kapsamda plan bütünündeki sanayi taleplerinin desteklenmesine yönelik düzenlemelerin yapılmasının gereklilik arz ettiği,
Dolayısıyla dava konusu edilen plan notu düzenlemesinin parçacıl sanayi taleplerinin karşılanması adına değil, planlama bölgesi bütünündeki sanayi yatırımlarında karşılaşılan zorlukların plan kapsamında yapılan düzenlemelerle aşılması amacıyla tesis edildiği,
Anılan plan ve plan notu değişikliğinin tarımsal niteliğin farklı olduğu alanlarda, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri de alınarak yapıldığı görüldüğünden uyuşmazlık konusu çevre düzeni planı ve plan notu değişikliğinde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Daire kararındaki "karşı oy" gerekçesinde belirtildiği üzere, uyuşmazlıkta öncelikle keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği, öte yandan, anılan plan değişikliğinin 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının bütüncüllük ilkesi çerçevesinde değerlendirilemeyeceği ve parçacıl sanayi üretimini öngören uygulamalara yol açacağı, plan açıklama raporunun "İlkeler” başlığı altında yer alan sürdürülebilirlik ilkeleriyle bağdaşmadığı ve bölgenin tarımsal potansiyelini ve ekolojik dengesini zarara uğratacağı, 50 ha alan şartının, 10 hektara düşürülmesi neticesinde aynı türden sanayilerin bir arada yapılabilmesi için gereken minimum alan şartının sağlanamayacağı, dava konusu plan değişikliği ile Mardin ili, Midyat ilçesi, … Köyü, … mevkiinde yer alan, tarım arazisi ve doğal karakteri korunacak alanda kalan yaklaşık 10 hektar büyüklüğündeki alanın sanayi alanına dönüştürülmesinin 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının plan notlarının "8.3.25 Doğal ve Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanlar" maddesine ve "8.3.8 Tarım Arazileri" başlığı altında yer alan 8.3.8.1, 8.3.8.9 maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ :
Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planının Araştırma Raporu "İlkeler" başlıklı, 1.1 maddesinde, planlama bölgesinde var olan tüm doğal ve kültürel değerlerin korunacağı, planlama bölgesindeki topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya ıslah edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilecek tarım arazilerinin korunacağı, bu planda belirlenen sanayi alanları ve OSB'ler dışında ihtiyaç duyulması halinde sanayi amaçlı kullanım alanları yapay, yasal ve doğal eşiklerin uygunluk gösterdiği alanlarda OSB niteliğinde geliştirileceği öngörülmüştür.
Açıklama Raporunun 1.2.1 sayılı "Amaç" başlıklı maddesinde, söz konusu Çevre Düzeni Planı çalışmasının, 2040 yılını hedef alarak; bölgenin tarihi, kültürel ve doğal değerlerini koruma-kullanma dengesi gözetilerek sürdürülebilir kalkınmasını amaçladığı belirtilmiştir.
Öte yandan, planın 8.3.4.1. sayılı plan hükmünde, "Sanayi alanlarında, taleplerin yönlendirilerek aynı sanayi türlerinin bir araya getirilmesi esastır." kuralına;
Dava konusu 8.3.4.13 sayılı maddesinin değişiklikten önceki halinde ise, “Bu planın onayından sonra ihtiyaç duyulabilecek olan sanayi alanları, planın koruma kullanma dengelerini gözeten ilke kararlarını desteklemek amacıyla tarımsal toprak niteliğinin düşük olduğu alanlarda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ve ilgili kurum ve kuruluşların uygun görüşleri alınarak Organize Sanayi Bölgesi niteliğinde ve minimum 50 hektar alana sahip olacak şekilde geliştirilebilecek olup, plan değişikliğinin yapılması zorunludur. Bu alanda bertaraf tesisleri inşa edilmeden işletme izni verilmez.” kuralına yer verilmiştir.
Uyuşmazlıkta, Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Plan Hükümleri'nin 8.3.4.13 sayılı maddesinde yer alan 50 ha alan şartının 10 hektara düşürülmesine ve dava konusu planının … sayılı paftasında, “Tarım Arazisi” kullanımında ve “Doğal Karakteri Korunacak Alan” sınırları içerisinde kalan, yaklaşık 10 hektarlık Mardin İli, Midyat İlçesi, … Köyü, … Mevkiinde bulunan alanın “Sanayi Alanı” kullanımına dönüştürülmesine karar verilmiştir.
Yukarıda yer verilen hususlar göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu Çevre Düzeni Planı ile sürdürülebilir kalkınma ile koruma kullanma dengesinin sağlanabilmesi amacıyla münferit sanayi tesislerinin önüne geçilmesi için sanayi alanlarında, taleplerin yönlendirilerek aynı sanayi türlerinin bir araya getirilmesi ve sonradan ihtiyaç duyulabilecek olan sanayi alanlarının organize sanayi bölgesi şeklinde oluşturulması öngörülmekte olup, dava konusu plan hükmünde de 50 ha minimum alan şartının bu doğrultuda getirildiği anlaşılmaktadır.
Davalı idarece söz konusu plan değişikliğinin gerekçesinin plan bölgesi bütününde alt ölçekli planların yapılabilmesi için gerekli olan 50 ha. lık alan oluşturulması koşulunun sağlanamaması olarak belirtilmiş ise de, sanayi alanlarının minimum alan şartının 10 hektara düşürülmesinin, yukarıda yer verilen planın amaç ve ilkeleriyle bağdaşmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, dava konusu planın 8.3.4.13 sayılı maddesinde, bu planın onayından sonra ihtiyaç duyulabilecek olan sanayi alanlarının, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ve ilgili kurum ve kuruluşların uygun görüşleri alınarak Organize Sanayi Bölgesi niteliğinde kurulabileceği açıkça belirtilmekte olup, dava konusu planın … sayılı paftasında yer alan Mardin İli, Midyat İlçesi, … Köyü, … Mevkiinde bulunan alanın “Sanayi Alanı” kullanımına dönüştürülmesine yönelik plan değişikliğinin, söz konusu plan hükmüne aykırı olduğu hususunda tereddüt bulunmamaktadır.
Bu doğrultuda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 08/10/2015 tarihli işlemi ile onaylanan Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliğinin … sayılı plan paftasında getirilen sanayi alanı kullanımına ilişkin kısmının ve plan notlarının 8.3.4.13 sayılı maddesinde hukuka uyarlık bulunmadığundan, temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 25/02/2020 tarih ve E:2016/3055, K:2020/2345 sayılı kararının ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 31/03/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X- Dava, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 08/10/2015 tarihli işlemi ile onaylanan Mardin-Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliğinin … sayılı plan paftasında getirilen sanayi alanı kullanımına ilişkin kısmının ve plan notlarının 8.3.4.13 sayılı maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Davacı tarafından, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının bütüncüllük ilkesi çerçevesinde değerlendiremeyeceği ve parçacıl sanayi üretimini öngören uygulamalara yol açacağı, plan açıklama raporunun "İlkeler” başlığı altında yer alan sürdürülebilirlik ilkeleriyle bağdaşmadığı ve bölgenin tarımsal potansiyelini ve ekolojik dengesini zarara uğratacağı, 50 ha alan şartının, 10 hektara düşürülmesi neticesinde aynı türden sanayilerin bir arada yapılabilmesi için gereken minimum alan şartının sağlanamayacağı, dava konusu plan değişikliği ile Mardin ili, Midyat ilçesi, … köyü, … mevkiinde yer alan, tarım arazisi ve doğal karakteri korunacak alanda kalan yaklaşık 10 hektar büyüklüğündeki alanın sanayi alanına dönüştürülmesinin 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının plan notlarının "8.3.25 Doğal ve Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanlar" maddesine ve "8.3.8 Tarım Arazileri" başlığı altında yer alan 8.3.8.1, 8.3.8.9 maddelerine aykırı olduğu ileri sürülerek, dava konusu plan değişikliğinin iptalinin talep edildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen davacı iddiaları da göz önünde bulundurulduğunda, … sayılı plan paftasında yapılan kullanım kararı değişikliği ile plan notlarında yapılan sanayi alanlarına ilişkin 50 hektarlık minimum büyüklük şartının 10 hektara düşürülmesinin imar mevzuatına, plan ana kararlarına, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olup olmadığının tespiti teknik bilgiyi gerektirdiğinden, söz konusu hususun açıklığa kavuşturulması için yerinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenle, davacının temyiz isteminin kabulü ile temyize konu kararın bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.