MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi

Davacı-karşı davalı ... tarafından, davalı-karşı davacı ... ... vd.; davalı-karşı davacı ... ... tarafından, davacı-karşı davalı ... vd. aleyhine 03.11.2010 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı kurulması istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 16.12.2011 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalılar ... ve ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R

Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit hakkı kurulması isteğine ilişkindir.
Davalılar, davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmü, davalılar ... ve ... vekili temyiz etmiştir.
Bu tür davalar ülkemizde arazi düzenlenmesinin sağlıklı bir yapıya kavuşmamış olması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılmaktadır. Geçit hakkı verilmesiyle genel yola bağlantısı olmayan veya yolu bulunsa bile bu yol ile ihtiyacı karşılanamayan taşınmazın genel yolla kesintisiz bağlantısı sağlanır. Uygulama ve doktrinde genellikle bunlardan ilkine “mutlak geçit ihtiyacı” veya “geçit yoksunluğu”, ikincisine de “nispi geçit ihtiyacı” ya da “geçit yetersizliği” denilmektedir.
Türk Medeni Kanununun 747/2. maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit hakkı taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni Tapu Sicil Tüzüğünün “İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili” başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir.
Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Somut olaya gelince; davacı ... 568 ve 596 parsel sayılı taşınmazlarının, birleştirilen dosyada ise davacı ... ... 570 parsel sayılı taşınmazının genel yola bağlantısının bulunmadığını ileri sürerek, davalılara ait 558, 559, 571, 572 ve 573 parsel sayılı taşınmazlar üzerinden geçit hakkı kurulmasını istemişlerdir.
Mahkemece asıl ve birleştirilen davanın kabulüne, 568, 596 ve 570 parseller yararına 19.04.2011 tarihli bilirkişi raporunda 1 numaralı alternatifte vurgulandığı gibi, daha önce görülen Honaz Asliye Hukuk Mahkemesinin 14.10.1994 tarih, 1990/262 Esas 1992/121 Karar sayılı ilamı ile 558, 559, 1153, 570, 568, 571 ve 1572 parseller üzerinden tesis edilen geçite bağlanmak suretiyle geçit hakkı kurulmasına karar verilmiştir.
Zorunlu geçit istemi değerlendirilirken, genel yola ulaşacak seçenekler arasında, daha önce üzerinde geçit kurulmak suretiyle genel yola bağlanmış bir taşınmaz varsa, diğer koşullarla çelişmediği ölçüde, bu seçenekten yararlanarak bir sonuca ulaşmak mümkündür.
Böyle bir seçenek öngörülürse, başkaca taşınmaz yararına önceden kurulan geçitin yükü artacağından, bu taşınmazlar için de uygun bir bedele hükmedilmesi gerekir.
O halde bilirkişi raporunda bir numaralı alternatifte geçit tesisi için öngörülen 573 parsel ile birlikte daha önce üzerlerinden geçit tesis edilen ve geçit yükü artan 558, 559, 1153, 570, 568, 571 ve 572 parsel malikleri için uygun bir geçit bedeline hükmemedilmesi doğru görülmediğinden, hükmün bozulması gerekmiştir.
Kabule göre de, depo edilen geçit bedelinden aleyhine geçit kurulan taşınmazlar için, taşınmaz maliklerinin her birine ayrı ayrı hangi miktarda ödeme yapılacağının hüküm sonucunda gösterilmemesi de doğru değildir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatıranlara iadesine, 20.12.2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.