Danıştay 13. Daire 2021/984 Esas 2021/1162 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2021/984
Karar No : 2021/1162

YETKİLİ YARGI YERİNİN BELİRLENMESİ KARARI

Dava, … Kimya A.Ş. vekili Av. … tarafından, Hatay ili, Belen ilçesi … Mahallesi … erişim numaralı II-A grup maden sahası ihalesi uhdesine kalan davacı şirket tarafından davalı idarenin ihale sürecinde 3213 sayılı Maden Kanunu ve Maden Sahaları İhale Yönetmeliği uyarınca gerekli özen ve denetimi yerine getirmediğinden bahisle hizmet kusuru ilkeleri kapsamında ve fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla uğranıldığı ileri sürülen 20.000,00-TL zararın ruhsat tarihinden itibaren işleyecek faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne karşı açılmıştır.
... İdare Mahkemesi Hâkimliği'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, uyuşmazlığa konu tazminat isteminin, davalı idarece ihale sürecinde özensiz davranıldığı, hiç çıkılmaması gereken ihaleye sahada gerekli araştırma yapılmaksızın çıkılması sebebiyle hizmetin kötü işletildiği iddiasından kaynaklandığı, ihale sürecindeki hukuka aykırılıktan ileri gelen uyuşmazlığı çözümlemeye, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun'un 36. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca işlemi tesis eden Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün bulunduğu yer idare mahkemesi olan Ankara İdare Mahkemesi'nin yetkili olduğu gerekçesiyle dosyanın Ankara İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmiştir.

…. İdare Mahkemesi Hâkimliği'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla ise uyuşmazlığa konu tazminat isteminin, ihale sonucunda işletme ruhsatı alınan maden sahasının 3 km yakınında zeytinlik alan bulunması nedeniyle işletilememesinden kaynaklandığı, bu yönüyle taşınmaza bağlı hak kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, uyuşmazlığın görüm ve çözümünün 2577 sayılı Kanun'un 34. maddesinin 1. fıkrası uyarınca taşınmazın bulunduğu yer İdare Mahkemesi olan ... İdare Mahkemesi'nin yetkisinde olduğu gerekçesiyle yetkili yargı yerinin belirlenmesi için dosyanın Danıştay'a gönderilmesine karar verilmiştir.
Aktarılan kararlar sebebiyle ortaya çıkan yetki uyuşmazlığı üzerine oluşturulan dosya, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun 27. maddesi ve 2577 sayılı Kanun'un 43. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca incelenerek gereği görüşüldü:
2577 sayılı Kanun'un "Tam yargı davalarında yetki" başlıklı 36. maddesinde "İdarî sözleşmelerden doğanlar dışında kalan tam yargı davalarında yetkili mahkeme, sırasıyla: a) Zararı doğuran idarî uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili, b) Zarar, bayındırlık ve ulaştırma gibi bir hizmetten veya idarenin herhangi bir eyleminden doğmuş ise, hizmetin görüldüğü veya eylemin yapıldığı yer, c) Diğer hâllerde davacının ikametgâhının bulunduğu yer idare mahkemesidir."; "İdari davalarda genel yetki" başlıklı 32. maddesinin birinci fıkrasında, "Göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun'da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesi, dava konusu olan idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir."; "Taşınmaz mallara ilişkin davalarda yetki" başlıklı 34. maddesinin birinci fıkrasında ise "İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idarî davalarda yetkili mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir." kuralına yer verilmiştir.
2577 sayılı Kanun'un özel yetki kurallarından birini düzenleyen "Tam yargı davalarında yetki" başlıklı 36. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde idarî sözleşmelerden doğanlar dışında kalan tam yargı davalarında yetkili mahkemenin kural olarak zararı doğuran idarî uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili mahkeme olduğu belirtilerek iptal davasına ilişkin gerekli kurallarına göndermede bulunulmuştur.
İdarî davalarda genel yetkiyi düzenleyen, 2577 sayılı Kanun'un 32. maddesinin birinci fıkrasına göre iptal davalarında yetki konusundaki genel kural, dava konusu idarî işlemi tesis eden idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinin yetkili olmasıdır.
2577 sayılı Kanun'un 34. maddesinde ise taşınmaz mallara ilişkin özel yetki kuralları düzenlenmiştir.
Kanun'un 34. maddesinde, taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasından kaynaklanan iptal ve tam yargı davaları ile konusu taşınmaz mal olan idarî sözleşme uyuşmazlıklarından ve ayrıca kamu mallarına ilişkin idari davalardan söz edilmiştir. Maddenin öngördüğü yetki kuralı özel ve kesin nitelikte olduğundan; anılan davaların mutlaka uyuşmazlık konusu taşınmaz malın bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde görülmesi gerekmekte, 32. maddenin birinci fıkrasındaki genel yetki kuralının bu alanda geçerliliği bulunmamaktadır (YENİCE Kâzım / ESİN Yüksel, Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü, 1983, Ankara, s.656).
Aslında, 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde düzenlenen idarî dava türlerinden hiç birinin konusu taşınmaz mallar değildir. Dolayısıyla, 34. maddede yer alan "taşınmaz mallara ilişkin davalar" ifadesinden anlaşılması gereken, taşınmaz malları konu edinen idarî davalar değil; "idarî uyuşmazlığın kaynağı olan taşınmaz mallarla ilgili bir isteği karşılayan" ya da "taşınmaz mallar üzerindeki bir hakkı ihlâl eden" idarî işlemleri konu edinen idarî davalardır (CANDAN Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, 2017, Ankara, s.929).
Bu durumda, idarî sözleşmelerden doğanlar dışında kalan tam yargı davalarında yetkili mahkemenin kural olarak zararı doğuran idarî uyuşmazlığı çözümlemeye yetkili mahkeme olduğu, idarî dava türlerinden biri olan iptal davalarında yetkili mahkemenin tespitinde ise kural olarak 32. maddede belirlenen ilkenin uygulanmasının esas olduğu; bu genel kuraldan ayrılmanın ancak istisna öngören özel bir yetki kuralının varlığı hâlinde mümkün olduğu; 2577 sayılı Kanun'un 34. maddesinde düzenlenen özel yetki kuralının ise taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasını veya taşınmaza bağlı hakları konu alan işlemlere karşı açılan davalara yönelik olduğu açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, Hatay ili, Belen ilçesi, … Mahallesi, … erişim numaralı II-A grup maden sahası ihalesi uhdesine kalan ve akabinde anılan sahaya ilişkin 30/07/2018 tarihinde işletme ruhsatını alan davacı şirket tarafından, maden sahasının 3 km yakınında zeytinlik alan bulunması nedeniyle maden sahasının işletilemediği, hiç çıkılmaması gereken ihaleye sahada gerekli araştırma yapılmaksızın çıkıldığı, idarenin ihale sürecinde 3213 sayılı Maden Kanunu ve Maden Sahaları İhale Yönetmeliği uyarınca gerekli özen ve denetimi yerine getirmediğinden bahisle hizmet kusuru ilkeleri uyarınca uğranıldığı ileri sürülen zarara karşılık fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla 20.000,00-TL tazminatın ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, uyuşmazlığa konu tazminat talebinin "maden sahası olarak işletilemeyecek bir alana yönelik olarak ihaleye çıkıldığı" iddiasından kaynaklandığı dikkate alındığında, zararı doğuran idarî uyuşmazlığın, 2577 sayılı Kanun'un 34. maddesinin birinci fıkrası kapsamında imar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskân gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasına veya taşınmaza bağlı hak kapsamında bulunan bir işleme yönelik olmadığı ihale işleminden kaynaklandığı anlaşıldığından, uyuşmazlığı çözümleme yetkisinin, 2577 sayılı Kanun'un 36. maddesinde birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan özel yetki kuralı ve 32. maddesinin birinci fıkrasında yer alan genel yetki kuralı uyarınca, zararın doğmasına sebep olduğu ileri sürülen söz konusu maden sahası ihalesini gerçekleştiren Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olan Ankara İdare Mahkemesi'ne ait olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu uyuşmazlığın görüm ve çözümünde ANKARA İDARE MAHKEMESİ'NİN YETKİLİ OLDUĞUNA, dava dosyasının … İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, kararın ... İdare Mahkemesi'ne ve taraflara tebliğine, 01/04/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.