Danıştay 10. Daire 2019/11184 Esas 2021/1532 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/11184
Karar No : 2021/1532

DAVACI : … Sendikası
(… Sendikası)
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Huk. Müş. …

DAVALI YANINDA MÜDAHİL : … Sendikası
(… Sendikası)
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1. 19/12/2012 tarih ve 28502 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4. maddesinin 3. fıkrasının ve
2. İşkolları Yönetmeliği’ne ekli İşkolları Listesinin 15 sıra numaralı "Taşımacılık" işkolunda kodsuz olarak yer alan "Ray açıklığı ne olursa olsun, ray üzerinde çalışan araçlarla yapılan şehir içi ve şehir dışı yolcu, yük taşımacılığı işleri (belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır raylı taşımacılık işleri dahil) ile bu sistemlerin inşaat dışında yol imali, çeken- çekilen araç imalatı, bakımı ve onarımı işleri ile travers imalatı işleri ve bu sistemlerin işletildiği istasyon, gar, ambar duraklarında yapılan işler ile bakımlarının yapıldığı işyerleri işleri" ibaresinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından, Yönetmelik'in hazırlanması aşamasında işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşlerinin dikkate alınmadığı, şehir içi toplu taşıma hizmetlerinin belediyenin görev ve sorumlulukları arasında yer aldığı, bu sebeple belediye tarafından yürütülen toplu taşıma hizmetlerinin ''genel işler'' işkolunda yer alması gerektiği; 4. maddenin 3. fıkrasında yer alan düzenlemenin ise 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 4. ve 5. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

SAVUNMANIN_ÖZETİ : Dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

MÜDAHİLİN İDDİALARININ ÖZETİ : Dava konusu düzenlemelerin hukuka uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi yönünde karar verilmesi istenilmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Bozulan kısım yönünden davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava, … Sendikası Genel Başkanlığı tarafından 19.12.2012 günlü, 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliğinin 4'üncü maddesinin 3'üncü fıkrası ile Ek-1 İşkolları Listesinin "Taşımacılık" başlıklı 15'inci maddesinde yapılan tanımlamanın iptali istemiyle açılmıştır.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 2'nci maddesinin ğ bendinde, işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için oluşturulan tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar olarak tanımlanan sendikaların; işkolu esasına göre, Türkiye çapında faaliyette bulunmak amacıyla en az yedi işçi veya işveren tarafından kurulacağı, düzenlenmiş; "İşkolları" başlıklı 4'üncü maddesinde de, İşkollarının bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterileceği belirtilmiş; kanunun uygulanması bakımından; bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin girdiği işkolundan sayılacağı; bir işkoluna giren işlerin, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceği, kurala bağlanmıştır.
Öte yandan; … Sendikası (… Sendikası) yürürlükten kaldırılan 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 60'ıncı maddesinde sayılan 28 sıra nolu Genel İşler hizmet kolunda kurulmuş olup, 19.12.2012 günlü, 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliğine ekli (1) sayılı cetvelin 20. sırasına göre, bu hizmet koluna, Belediye hizmetleri; kanalizasyon, tehlikesiz atıkların toplanması, tehlikesiz atık transfer istasyonlarının işletilmesi, tehlikeli atıkların toplanması, tehlikesiz atıkların ıslahı ve bertaraf edilmesi, tehlikeli atıkların ıslahı ve bertaraf edilmesi, tasnif edilmiş metal dışı atıklar, hurdalar ve diğer parçaların genellikle mekanik veya kimyasal değişim işlemleri ile geri kazanılması, iyileştirme faaliyetleri ve diğer atık yönetimi hizmetleri, belediye otobüsü ile yapılan şehir içi ve banliyö yolcu taşımacılığı, tesis bünyesindeki kombine destek hizmetleri, binaların genel temizliği, diğer bina ve endüstriyel temizlik faaliyetleri, diğer temizlik faaliyetleri, çevre düzenlemesi ve bakımı faaliyetleri, itfaiye hizmetleri ve cenaze işleri ile ilgili faaliyetlerde çalışanların yaptıkları işler girmektedir.
Davacı tarafından; şehir içi toplu taşıma hizmeti belediyeler tarafından verildiğinden, 15 sıra nolu "Taşımacılık" işkolu içerisinde gösterilen raylı sistem ile şehir içi yolcu taşıma işinin 20 sıra nolu "Genel işler" işkolu içerisine dahil edilmesi gerektiği iddia edilmektedir.
Yukarıda yer verilen kanun maddelerinin değerlendirilmesinden ve dosyanın incelenmesinden; 6356 sayılı Kanunun 4'üncü maddesi ile verilen yetki uyarınca yayımlanan yönetmelik hazırlanırken, taslak hakkında işçi ve işveren konfederasyonlarının yazılı görüşlerinin alındığı, sınıf tanımlamaları yapılırken uluslararası norm ve standartlara uyum sağlanması için de Avrupa Birliğinin kullanmakta olduğu NACE Rev. 2-Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması geliştirildiği; böylece, 2821 sayılı Kanununda 28 olan işkolu sayısının 6356 sayılı Kanunla 20 işkoluna indirildiği; işkolları listesinin sendikalar arasında gereksiz tartışmalara yol açmayacak şekilde belirgin, açık ve çalışma barışına uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Sonuç itibarıyla; "ray açıklığı ne olursa olsun, ray üzerinde çalışan araçlarla yapılan şehir içi ve şehir dışı yolcu, yük taşımacılığı işleri (belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır raylı taşımacılık işleri dahil) ile bu sistemlerin inşaat dışında yol imali, çeken- çekilen araç imalatı, bakımı ve onarımı işleri ile travers imalatı işleri ve bu sistemlerin işletildiği istasyon, gar, ambar duraklarında yapılan işler ile bakımlarının yapıldığı işyerleri işleri" n taşımacılık işkolu içerisinde tanımlanmasında kamu yararına, hukuka ve dayanılan Yasa kurallarına aykırılık görülmemiştir.
Ayrıca; değişen şartlar ve günlük yaşamda ortaya çıkabilecek yeni faaliyetlerle ilgili yeni bir işkolu tespiti yapılıncaya kadar bütün sendikaların örgütlü oldukları işyerlerinin korunması amacıyla, konfederasyonların önerisi üzerine, İşkolları Yönetmeliğinin "İşyerinin girdiği işkolunun belirlenmesi" başlıklı 4'üncü maddesinin 3'üncü fıkrasında, "10/11/1983 tarihli ve 83/7376 sayılı İşkolları Tüzüğüne göre belirlenmiş olan işyerlerinin işkolu, en son yetki belgesi alan sendikanın kurulu bulunduğu işkolundan sayılır." ibaresine yer verilmesinde de hukuki isabetsizlik bulunmamaktadır.
Davacı Sendika tarafından ileri sürülen diğer iddialarda da yasal isabet yoktur.
Açıklanan nedenle, davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince; Daire'mizce, İşkolları Yönetmeliği’ne ekli İşkolları Listesinin 15 sıra numaralı "Taşımacılık" işkolu başlığı altında yapılan tanımlamada yer alan ''belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır raylı taşımacılık işleri dahil'' ibaresinin iptali, anılan Yönetmelik’in 4. maddesinin 3. fıkrası yönünden davanın reddi yolunda verilen 15/01/2016 tarih ve E:2013/848, K:2016/163 sayılı kararın iptale ilişkin kısmının bozulmasına yönelik Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 07/12/2016 tarih ve E:2016/2608, K:2016/3323 sayılı kararına uyularak, bozulan kısım ile sınırlı olmak üzere dosya yeniden incelendi.
Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun Türkiye Büyük Millet Meclisince kabulünün ardından, 19/10/2012 tarihli davalı idare yazısıyla, Kanun'un 4. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen şekilde, … (… Sendikaları Konfederasyonu), … (… Sendikaları Konfederasyonu), … (… Sendikaları Konfederasyonu) ve … (… Sendikaları Konfederasyonu) yetkililerine İşkolları Yönetmeliği taslağı gönderilmiştir.
Mevcut uygulamanın değiştirilmesinin çalışma barışını etkileyeceğinden bahisle konfederasyonların taslak hakkındaki genel görüşlerinin, mevcut uygulamanın sürdürülmesi yolunda olduğu ifade edilmiş, davacı sendikanın dahil olduğu … tarafından ise belediyelerce raylı sistemle yapılan şehir içi toplu taşıma hizmetinin "genel işler" işkoluna girdiği yolunda Yargıtay kararları bulunduğu belirtilmiştir.
… tarafından, uygulamada sendikaların örgütlü oldukları iş yerlerinin işkollarında değişikliğe yol açmayacak, mevcut toplu iş sözleşmesi düzeninin devamının sağlanmasını, bu suretle yaşanacak hak kaybının engellenmesini tesis edecek şekilde metinde bazı açıklayıcı düzenlemeler yapılabileceğinin belirtildiği, taslak hâlindeki Yönetmelik'e ekli (1) sayılı İşkolları Listesi'nin 15. sırasında yer alan "Taşımacılık" işkoluna ilişkin "Ray açıklığı ne olursa olsun ray üzerinde çalışan araçlarla yapılan şehir içi ve şehir dışı yolcu, yük taşımacılığı işleri (Belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır metro taşımacılığı ile tramvay ve banliyö taşımacılık işleri dahil) ile bu sistemlerin inşaat dışında yol imali, çeken-çekilen araç imalatı, bakımı ve onarımı işleri ile travers imalatı işleri ve bu sistemlerin işletildiği istasyon, gar, ambar duraklarında yapılan işler ile bakımlarının yapıldığı işyerleri" şeklinde düzenleme yapılabileceği örnek olarak gösterilmiştir.
Diğer konfederasyonlar tarafından bu hususa yönelik bir görüş bildirilmemiş, İşkolları Yönetmeliği 19/12/2012 tarih ve 28502 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, Yönetmelik'in "İşkollarına giren işler" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında; "Her bir işkoluna giren işlerin neler olduğu, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılmasına ilişkin uluslararası norm ve standartlar göz önünde bulundurularak düzenlenen işkolları listesi EK-1’de gösterilmiştir.", 2. fıkrasında ise; "NACE Rev 2-Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması kapsamında tanımlanamayan veya sınıflandırılamayan işlere ve işyerlerine kodsuz olarak yer verilmiştir." düzenlemelerine yer verilmiştir.
Yönetmelik'in, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi tarafından oluşturulan, ilgili kurum ve kuruluşların ihtiyaçlarına cevap vermek ve kurumların kendilerine özel oluşturdukları sınıflama sistemleri yerine ortak bir sınıflama kullanmaları amacıyla geliştirilen NACE Rev 2-Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması kapsamında belirlenen Ek-1 İşkolları Listesi'nin, "Taşımacılık" başlıklı 15. maddesinde; konfederasyonlardan birinin görüşüne uygun olarak "Ray açıklığı ne olursa olsun, ray üzerinde çalışan araçlarla yapılan şehir içi ve şehir dışı yolcu, yük taşımacılığı işleri (belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır raylı taşımacılık işleri dahil) ile bu sistemlerin inşaat dışında yol imali, çeken- çekilen araç imalatı, bakımı ve onarımı işleri ile travers imalatı işleri ve bu sistemlerin işletildiği istasyon, gar, ambar duraklarında yapılan işler ile bakımlarının yapıldığı işyerleri işleri" düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava konusu düzenlemeden önce yürürlükte bulunan mülga 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile bu Kanun'a dayanılarak hazırlanan ve 06/12/1983 tarih ve 18243 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İşkolları Tüzüğü yürürlükte iken şehir içi raylı toplu taşıma işinin gerçekleştirildiği belediyelere bağlı şirketler ve/veya bağlı şirketler tarafından kurulan şirketlerle taşımacılık işkolunda faaliyet gösteren sendikaların da toplu sözleşmeler imzaladığı anlaşılmıştır. "Genel işler" işkolunda faaliyet gösteren davacı sendika tarafından bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
07/11/2012 tarih ve 28460 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun "İşkolları" başlıklı 4. maddesinde; "(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. (2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. (3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almıştır. Kanun'a ekli (1) sayılı cetvelde işkolları sayılmış, yirmi farklı işkoluna yer verilmiştir.
19/12/2012 tarih ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; "(1) Bu Yönetmeliğin amacı 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 4 üncü maddesinde sayılan işkollarına hangi işlerin gireceğini tespit etmektir.", "İşkollarına giren işler" başlıklı 2. maddesinde; "(1) Her bir işkoluna giren işlerin neler olduğu, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılmasına ilişkin uluslararası norm ve standartlar göz önünde bulundurularak düzenlenen işkolları listesi EK-1’de gösterilmiştir. (2) NACE Rev 2-Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması kapsamında tanımlanamayan veya sınıflandırılamayan işlere ve işyerlerine kodsuz olarak yer verilmiştir." düzenlemeleri yer almıştır. Yönetmelik'e ekli İşkolları Listesi'nde de yirmi işkolu, Kanun'da belirtildiği şekilde sıralanmıştır. 15. sırada "Taşımacılık", 20. sırada ise "Genel İşler" işkolu yer almıştır.
İşkolları Yönetmeliği’ne ekli İşkolları Listesinin 15 sıra numaralı "Taşımacılık" işkolunda kodsuz olarak yer alan "Ray açıklığı ne olursa olsun, ray üzerinde çalışan araçlarla yapılan şehir içi ve şehir dışı yolcu, yük taşımacılığı işleri (belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır raylı taşımacılık işleri dahil) ile bu sistemlerin inşaat dışında yol imali, çeken- çekilen araç imalatı, bakımı ve onarımı işleri ile travers imalatı işleri ve bu sistemlerin işletildiği istasyon, gar, ambar duraklarında yapılan işler ile bakımlarının yapıldığı işyerleri işleri" ibaresinin incelenmesi:
Yukarıda yer verildiği üzere, her ne kadar Kanun'da "işkolu" tanımına yer verilmemiş ise de Kanun'un 4. maddesinde, işkolunun tespitinde iş yerinden ziyade yürütülen işin esas olduğu; ancak bir iş yerinde yürütülen asıl işe yardımcı olan işlerin de asıl işten sayılacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu bağlamda, 6356 sayılı Kanun'un "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinin (ğ) bendinde yer aldığı üzere, sendikaların "İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin bir araya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar" olduğu hususu göz önüne alındığında, sendikal faaliyetten işçilerin ve işverenlerin azami yararı elde etmeleri için bir işkolunda ortaya çıkması muhtemel sosyal ve ekonomik sorunları öngörebilen, çözüm üretebilen ve faaliyet alanındaki tecrübesi nedeniyle bunları daha pratik bir şekilde gerçekleştirebilecek sendikanın faaliyet göstermesi bir gereklilik olup, aynı çatı organizasyon altında farklı şirketler tarafından gösterilen faaliyetlerin yardımcı iş olup olmadığı, söz konusu işin asıl işten ayrılabilir olup olmadığının tespit edilmesi ile mümkündür.
Aksi düşüncenin kabulü hâlinde, çatı bir organizasyon altında olmakla beraber, farklı faaliyet alanında olan iş yerlerinin aynı işkoluna tabi kılınması ve tek bir işkolunda faaliyet gösteren sendikaların örgütlenmesi sonucu doğuracağı ve sendikal faaliyetten beklenen faydanın azalacağı ortadadır.
Ayrıca, dava konusu uyuşmazlık yönünden ele alındığında, uygulamada şehir içi raylı sistemle taşıma işinin belediyelere bağlı tüzel kişiliği haiz şirketler ve/veya bu bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yürütüldüğü de açıktır.
Bu durumda, şehir içi raylı toplu taşımacılık her ne kadar mevzuatta belediyelerin görevleri arasında sayılmış ise de; işkolunun tespitinde iş yerinin değil yürütülen iş ve hizmetin esas olduğu hususu ve günümüzdeki şehir içi raylı taşımacılık faaliyetlerinin niteliği dikkate alındığında, söz konusu taşımacılık faaliyetinin belediyecilik faaliyetinden ayrılabilir bir hâl aldığı sonucuna varılmaktadır. İşçilerin ve işverenlerin sendikal faaliyetlerden azami faydayı sağlayabilmeleri için anılan işin taşımacılık işkolunda belirlenmesinde; dava konusu düzenleme çıkarılmadan önce Kanun'da belirtildiği üzere konfederasyonlardan görüş alındığı ve uluslararası normların göz önünde bulundurulduğu hususları da dikkate alındığında hukuka aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, … Sendikalarının açtığı davada, … … Büyükşehir Belediyesi Metro İşletmeciliği, Taşımacılık, İnşaat Sanayi A.Ş.'ye bağlı iş yerlerinde yürütülen 12 istasyon ve 14 km ray üzerinde elektrikle çalışan trenlerle yer altı ve yer üstünde şehir içi yolcu taşıma ile vagonların bakımı, onarımı, temizliği ve seferlere hazırlanması işlerinin "Taşımacılık" işkolunda kaldığına ilişkin … İş Mahkemesinin kararı, Yargıtay … Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla onanmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. İşkolları Yönetmeliği’ne ekli İşkolları Listesinin 15 sıra numaralı "Taşımacılık" işkolunda kodsuz olarak yer alan "Ray açıklığı ne olursa olsun, ray üzerinde çalışan araçlarla yapılan şehir içi ve şehir dışı yolcu, yük taşımacılığı işleri (belediyeler veya bağlı şirketleri ve bağlı şirketler tarafından kurulan şirketler eliyle yapılan hafif ve ağır raylı taşımacılık işleri dahil) ile bu sistemlerin inşaat dışında yol imali, çeken- çekilen araç imalatı, bakımı ve onarımı işleri ile travers imalatı işleri ve bu sistemlerin işletildiği istasyon, gar, ambar duraklarında yapılan işler ile bakımlarının yapıldığı işyerleri işleri" ibaresinin iptali istemi yönünden DAVANIN REDDİNE,
2. Dava tümüyle ret ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL dava yargılama giderinin ve … TL karar düzeltme yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen … TL temyiz yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, yine aşağıda ayrıntısı gösterilen toplam … TL müdahil yargılama giderinin ve toplam … TL temyiz yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı yanında müdahile verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarların kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/04/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.