Danıştay 10. Daire 2016/1223 Esas 2021/1516 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/1223
Karar No : 2021/1516

DAVACI : …

DAVALI : … Bakanlığı
(… Bakanlığı) / ANKARA
VEKİLİ : Huk. Müş. …

DAVANIN KONUSU : 04/03/2016 tarih ve 29643 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik’in 1. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından, Yönetmelik'te yapılan değişikliğin dayanağı 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanun hükmüne aykırı olduğu, bu düzenlemenin idarenin yasallığı ilkesinin ihlali niteliğinde olduğu, dava konusu işlemin iptali gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, yapılan düzenlemenin hukuka ve mevzuata uygun olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; 4.3.2016 tarih ve 29643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin 1'inci maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 54'üncü maddesinde, toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla teşkil edilen Yüksek Hakem Kurulunun Kuruluşu ve Çalışma esasları düzenlenmiş; Kanunun 54'üncü maddesinde; Yüksek Hakem Kurulunun, Yargıtayın bu Kanundan doğan uyuşmazlıklara bakmakla görevli dairelerinin başkanlarından en kıdemli olanının başkanlığında toplanacağı kuralına yer verilmiştir. Söz konusu Kanunun 57'nci maddesinde de, Yüksek Hakem Kurulunun çalışma usul ve esaslarının; Yüksek Hakem Kurulunun başkan ve üyeleri ile bu Kurulda görevlendirilecek uzman ve raportörlere ödenecek tazminatların; bilirkişi ve tanıklara verilecek ücretler ve toplu çıkar uyuşmazlıklarında özel hakem incelemesinde uygulanacak usul hükümlerinin; arabulucuların nitelikleri, seçimi, ücretleri ve görevlendirilmelerinin Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenleneceği, kurala bağlanmıştır.
Öte yandan, 2797 sayılı Yargıtay Kanununun 31'inci maddesinin son fıkrasında, Yargıtay birinci başkanvekilleri ile daire başkanlarının kıdeminin ne suretle tespit olunacağı düzenlenerek; "Birinci başkanvekilleri ile daire başkanlarının kıdeminin tespitinde, Yargıtay üyeliğindeki kıdem esas alınır." kuralına yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen hükümlerin değerlendirilmesinden; Yüksek Hakem Kurulunun Başkanının, Yargıtayın bu Kanundan doğan uyuşmazlıklara bakmakla görevli dairelerinin başkanlarından en kıdemli olanının başkanlığında toplanacağı ve yine kıdem esasının da, 2797 sayılı Kanunun 31'inci maddesi uyarınca, Yargıtay üyeliğindeki kıdemin esas alınarak belirleneceği, sonucuna ulaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; … Dairesi Başkanı olarak görev yapan davacı tarafından, 6356 sayılı Kanunun 57'inci maddesine dayanılarak yayımlanan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma yönetmeliğinde yapılan değişiklikle "....fiilen en fazla başkanlık yapanın başkanlığında...." şeklindeki düzenlemenin iptali istemiyle dava açıldığı anlaşılmakla; Kurul Başkanının seçiminde Başkanlıkta fiilen geçirilen sürenin esas alınması, gerek 6356 sayılı Kanunun 54'üncü maddesi ve gerekse 2797 sayılı Kanunun 31'inci maddesinde yer alan hükümlere aykırılık taşımaktadır.
Kaldı ki, 27.1.2017 gün ve 29961 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6770 sayılı Kanunun 36'ncı maddesiyle, 6356 sayılı Kanunun 54'üncü maddesinin 1'inci fıkrasında yer verilen ibare "başkanları arasından başkanlık süresi en fazla olanan başkanlığında" şeklinde değiştirilmiştir.
Açıklanan nedenlerle, 4.3.2016 tarih ve 29643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin" 1'inci maddesinin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 04/03/2016 tarih ve 29643 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik’in 1. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 54. maddesinde, toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü amacıyla oluşturulan Yüksek Hakem Kurulunun kuruluşu ve çalışma esasları düzenlenmiştir. Kanun'un (uyuşmazlık tarihindeki hâli ile) 54. maddesinde; Yüksek Hakem Kurulunun, Yargıtay'ın bu Kanun'dan doğan uyuşmazlıklara bakmakla görevli dairelerinin başkanlarından en kıdemli olanının başkanlığında toplanacağı kurala bağlanmıştır.
6356 sayılı Kanun'un 57. maddesinde de Yüksek Hakem Kurulunun çalışma usûl ve esaslarının; Yüksek Hakem Kurulunun başkan ve üyeleri ile bu Kurulda görevlendirilecek uzman ve raportörlere ödenecek tazminatların; bilirkişi ve tanıklara verilecek ücretler ve toplu çıkar uyuşmazlıklarında özel hakem incelemesinde uygulanacak usûl hükümlerinin; arabulucuların nitelikleri, seçimi, ücretleri ve görevlendirilmelerinin Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
6356 sayılı Kanun'un yukarıda belirtilen 57. maddesine dayanılarak hazırlanan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliği, 07/12/2013 tarih ve 28844 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Anılan Yönetmelik'in "Tanımlar" başlıklı 3. maddesi, (ğ) bendinde, Kurul Başkanının Yüksek Hakem Kurulu Başkanını ifade edeceği düzenlenmişken, 04/03/2016 tarih ve 29643 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik'in 1. maddesi ile anılan hüküm "Kurul Başkanı: Yargıtayın 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunundan doğan uyuşmazlıklara bakmakla görevli dairelerinin başkanlarından fiilen en fazla başkanlık yapanın başkanlığında oluşan Kurul başkanını” ifade eder şeklinde değişikliğe uğramıştır.
2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nun 31. maddesinde ise Yargıtay birinci başkanvekilleri ile daire başkanlarının kıdeminin ne suretle tespit olunacağı düzenlenerek; "Birinci başkanvekilleri ile daire başkanlarının kıdeminin tespitinde, Yargıtay üyeliğindeki kıdem esas alınır." kuralına yer verilmiştir.
Öte yandan, 27/01/2017 tarih ve 29961 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 18/01/2017 tarih ve 6770 sayılı Kanun’un yayımı tarihinde yürürlüğe giren 36. maddesi ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 54. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “başkanlarından en kıdemli olanının başkanlığında” ibaresi “başkanları arasından başkanlık süresi en fazla olanın başkanlığında” şeklinde değiştirilmişse de yargılamanın uyuşmazlık tarihindeki yasal düzenlemelere göre yapılması gerekmektedir.
Dava konusu Yönetmelik değişikliğinin incelenmesi:
6356 sayılı Kanun'un (uyuşmazlık tarihindeki hâli ile) 54. maddesi uyarınca kurulan Yüksek Hakem Kurulu Başkanının, Yargıtay'ın bu Kanun'dan doğan uyuşmazlıklara bakmakla görevli dairelerinin başkanlarından en kıdemli olanının başkanlığında toplanacağı ve yine kıdem esasının da, 2797 sayılı Kanun'un 31. maddesi uyarınca, Yargıtay üyeliğindeki kıdemin esas alınarak belirleneceği kural altına alınmışsa da dava konusu Yönetmelik değişikliği ile yukarıda yer verilen Kanun hükümlerini aşar nitelikte bir düzenlemeye gidildiği ve Kurul Başkanının seçiminde daire başkanlığında fiilen geçirilen sürenin esas alınacağının belirtildiği görülmektedir.
Bu durumda gerek 6356 sayılı Kanun'un 54. maddesi (uyuşmazlık tarihindeki hâli ile) ve gerekse 2797 sayılı Kanun'un 31. maddesinde yer alan düzenlemelere aykırı hüküm getiren dava konusu Yönetmelik değişikliğinin hukuka ve mevzuat hükümlerine uygun olmadığı sonucuna varılmaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 04/03/2016 tarih ve 29643 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik’in 1. maddesinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/04/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.