Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2021/8975 Esas 2022/295 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :ANTALYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 3. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : DENİZLİ 4. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen itirazın iptali, davasının yapılan yargılaması neticesinde davanın kabulüne dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesince yapılan istinaf incelemesi sonucunda; davalılar vekilinin istinaf talebinin kabulüne, HMK'nun 353/1.b.2 maddesi uyarınca Denizli 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 28/12/2018 tarihli ve 2017/264 Esas, 2018/733 Karar sayılı kararının kaldırılarak esas hakkında aşağıdaki şekilde yeniden hüküm kurulmasına, davalı ... Madencilik Ltd. Şti. yönünden davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine, davalı ... Mühendislik Ltd. Şti. yönünden davanın reddine, yönelik olarak verilen kararın süresi içinde davacı ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı, davalılara borç olarak para verdiğini, borç olarak verdiği 150.000,00 TL’nin iade edilmediğini, söz konusu paranın tahsili amacıyla ilamsız takip başlattığını, davalı borçlu şirketlerin takibe itiraz ettiğini, banka dekontu ile 150.000,00 TL'nin gönderildiğinin açık olduğunu, davalı borçlular tarafından herhangi bir ödeme yapılmadığını, tahsili için yapılan takibe haksız ve kötü niyetli olarak itiraz edildiğini belirterek davalı borçluların icra takibine vaki itirazlarının iptaline, %20'den aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
Davalı ... Mühendislik Ltd. Şti., dava dışı ... Madencilik A.Ş. isimli firmanın danışmanlık işlerini yaptığını, davacının söz konusu firmanın muhasebecisi olduğunu, söz konusu havalenin adı geçen firma adına yürütülecek ruhsatların yenilenmesi, vergi, harç ve v.b masraflar için gönderildiğini, borç olarak gönderilmediğini savunarak davanın reddini dilemiştir.
Davalı ... Madencilik İhracat İthalat Ticaret San. Ltd. Şti davaya cevap vermemiştir.
Mahkemece; davanın kabulü ile; davalı borçluların Denizli 3. İcra Müdürlüğünün 2016/2892 esas sayılı takip dosyasındaki itirazlarının iptali ile takibin devamına, davacının icra inkar tazminat talebini reddine karar verilmiş; hüküm süresi içinde davalılar tarafından ayrı ayrı istinaf edilmiştir.
Bölge adliye mahkemesince; davalılar vekilinin istinaf talebinin kabulüne, HMK'nın 353/1.b.2 maddesi uyarınca Denizli 4. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 28/12/2018 tarihli ve 2017/264 Esas, 2018/733 Karar sayılı kararın kaldırılarak, esas hakkında yeniden hüküm kurulmasına, davalı ... Madencilik Ltd. Şti. yönünden davanın, yetkili icra dairesinde takip başlatılmamış olduğundan bahisle dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine, davalı ... Mühendislik Ltd. Şti. yönünden davanın reddine karar verilmiş, hüküm süresi içinde davacı ve davalı ... Madencilik Ltd. Şti. tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı bilgi ve belgelere, özellikle temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre, davalı ... Madencilik Ltd. Şti.’nin tüm ve davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2-Dava, karz sözleşmesinden kaynaklanan itirazın iptali istemine ilişkindir.
İtirazın iptali davasında usulüne uygun olarak başlatılmış ve itirazla durmuş bir takibin varlığı dava şartı olup, 6100 sayılı HMK'nın 115. maddesi uyarınca dava şartının varlığı yargılamanın her aşamasında mahkemece re'sen gözetilmelidir.
İtirazın iptali davasını gören mahkemenin, icra takibinin yapıldığı icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı öncelikle incelemesi gerekir. Mahkemenin yetkisine yönelik bir itirazın var olup olmaması, bu sonuca etkili değildir. Eş söyleyişle, itirazın iptali davasında, mahkemenin yetkisine itiraz edilmiş olsun veya olmasın, mahkeme öncelikle, icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı inceleyerek kesin olarak sonuçlandırmalıdır. (HGK’nın 28.03.2001 gün ve 2001/19-267 E. 2001/311 K.; 20.03.2002 gün ve 2002/13-241 E.,2002/208 K.)
Kaldı ki, itirazın iptali davasını görme yetkisi, takibin yapıldığı yer mahkemesine aittir. O nedenle, mahkemenin, icra dairesinin yetkisine yönelik itirazı incelemesi doğaldır. Bu yetki itirazının incelenmesi sonucunda, mahkeme, kendisinin yetkili olup olmadığını da belirlemiş olacaktır. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 27.11.2013 gün ve 2013/13-372 E., 2013/1606 K. sayılı kararı)
İlamsız bir takipte yetkili icra dairesi de İİK 50. maddesinin yollaması ile HMK genel hükümlerine göre belirlenecektir. HMK'nın 6. maddesine göre genel yetkili icra dairesi, davalı gerçek veya tüzel kişinin takibin yapıldığı tarihteki yerleşim yeri icra dairesidir. Aynı yasanın "sözleşmelerden doğan davalarda yetki" başlıklı 10. maddesinde; sözleşmeden doğan davaların sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabileceği hüküm altına alınmış olup, bu sebeple sözleşmeden doğan para borcunun tahsili için başlatılan takipte, sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesi de yetkili kılınmıştır. Takibin konusu sözleşmeden kaynaklı para borcu olduğunda, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan 6098 sayılı TBK 89. maddesine göre, aksi kararlaştırılmadıkça para borçları alacaklının ödeme zamanındaki yerleşim yerinde ifa edilecektir.
Yetki itirazının incelemesi neticesi mahkeme yetkili olduğuna karar verirse borçlunun icra dairesine yapmış olduğu yetki itirazının reddine karar verilecektir. Mahkeme yapmış olduğu inceleme neticesi takip yapılan icra dairesinin yetkili olmadığına kanaat getirir ise “Yetkili icra dairesinde yapılmış geçerli bir takip olmadığından davanın reddine” karar verecektir. (06.10.2004 tarih E:2004/19-410 K:2004/471 karar sayılı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı)
Somut olayda; davacının davalıya borç olarak verdiğini iddia ettiği 150.000,00 TL'nin tahsili amacıyla davalılar aleyhine başlattığı ilamsız icra takibinde, davalıların ayrı ayrı borca ve özellikle davalı ... Madencilik Ltd. Şti’nin icra dairesinin yetkisine ve borca haksız itiraz ettiğini ileri sürerek, eldeki iş bu davayı açtığı anlaşılmıştır.
Davanın dayanağı icra takibine konu para alacağı olup, talep edilen borç TBK 89. maddesi uyarınca götürülecek borçlardandır.
O halde; davacı/alacaklının seçimlik hakkı gereği yerleşim yeri olan Denizli İcra Dairelerinin de yetkili olduğu gözetilerek, icra takibinin yetkili icra dairesinde yapıldığının kabulü ile bölge adliye mahkemesince davalı ... Madencilik Ltd. Şti’nin icra dairesinin yetkisine yapılan itiraz reddedilerek, uyuşmazlığın ... Madencilik Ltd. Şti yönünden de esastan incelenip, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, bu husus bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davalı ... Madencilik Ltd. Şti’nin tüm ve davacının sair temyiz itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nın 371. maddesi uyarınca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine, 10.187,20 TL bakiye temyiz harcının temyiz eden davalı ... Madencilik Ltd. Şti'ne yükletilmesine, dosyanın bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, kararın bir örneğinin ilk derece mahkemesine gönderilmesine, 24/01/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.