Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/3178 Esas 2021/712 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/3178
Karar No : 2021/712

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Şehir Plancıları Odası
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 15/06/2020 tarih ve E:2020/1449, K:2020/5369 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Çevre ve Orman Bakanlığınca 09/03/2011 tarihli işlemle onaylanan Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planının iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 15/06/2020 tarih ve E:2020/1449, K:2020/5369 sayılı kararıyla;
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11/06/2019 tarih ve E:2018/3405, K:2019/2906 sayılı kararıyla, Dairelerince, dava konusu Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Revizyon Çevre Düzeni Planının kısmen iptali, kısmen davanın reddi yolunda verilen 23/01/2018 tarih ve E:2011/7166, K:2018/450 sayılı kararın, dava konusu Çevre Düzeni Planının 8.30.1 sayılı plan hükmüne ilişkin kısmının bozulmasına ilişkin kısmen bozma kararına uyularak;
Dava konusu 8.30.1 sayılı plan hükmünde, "Enerji üretim alanlarında ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan izinler ve/veya enerji piyasası düzenleme kurumunca verilecek lisans kapsamında, TC. Çevre ve Orman Bakanlığının uygun görüşünün alınması kaydı ile bu planda değişikliğe gerek kalmaksızın, imar planlarının ilgili kurum ve kuruluş görüşleri doğrultusunda, ilgili idaresince onaylanmasını müteakip uygulamaya geçileceği..." hükmünün yer aldığı,
Dairelerince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, dava konusu plan hükmüne ilişkin olarak; "Plan Hükümleri’nin 8.30.1 maddesi, onaylı çevre düzeni planında yer almayan enerji üretim tesislerinin ilgili kuruluşlardan alınacak lisans ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının uygun görüşü alındıktan sonra uygulamaya geçilebilmesi için imar planlarının hazırlanarak ilgili idaresince onaylanabileceğini belirtmektedir. Enerji üretim tesislerinin kapsamında herhangi bir sınırlama getirilmediği için, toplumda en çok duyarlılık gösterilen termik santraller, HES’ler bu kapsama girmektedir. Yukarıda 7.44 ve 7.45 sayılı Plan Hükümleri ile ilgili olarak çevresel önemli etkileri olan tesislerin çevre düzeni planında yer alması gerektiği, yeni yatırımlar gündeme gelince önce çevre düzeni planında, yasal süreç izlenerek değişiklik yapılması gerektiği, bu tesislerle ilgili kararların plan dışında alınarak plana işlenmelerinin uygun olmadığı belirtilmiştir. Bu değerlendirmemiz plan hükümlerinin 8.30.1 sayılı maddesi için de geçerlidir. Bilirkişi kurulumuz plan hükümlerinin 8.30.1. maddesinin planlama ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığı, şehircilik ilkeleri bakımından çok sakıncalı bir hüküm olduğu..." tespitlerine yer verildiği,
Ölçeği gereği leke plan niteliğinde bulunan dava konusu Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının, koruma-kullanma dengesinin sağlanması için alt ölçekli plan kararlarına esas olacak yapılaşma şartlarını ortaya koyan, genel arazi kullanım kararlarının üretildiği bir plan olduğu, bilirkişi raporundaki tespitler de göz önünde bulundurulduğunda, bölgesel ya da bazı durumlarda ülke düzeyinde etkileri olan enerji üretim alanlarının üst ölçekli çevre düzeni planı kapsamında değerlendirilmesi ve planda bu hususlara yönelik alt ölçekli planları yönlendirecek temel ilke ve politikaları içeren hükümleri bulundurması gerektiği,
Uyuşmazlık konusu plan hükmünde ise, enerji üretim alanlarının, dava konusu Çevre Düzeni Planı kapsamı dışında bırakılarak, bu kullanımların, ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan izinler ve/veya Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca verilecek lisans kapsamında, Çevre ve Orman Bakanlığının uygun görüşünün alınması kaydı ile alt ölçekli planlar ile belirlenmesi ve bu doğrultuda uygulamaya geçilmesinin öngörüldüğü,
Bu durumda, bölgesel, hatta ülkesel düzeyde etkileri olan enerji üretim alanlarına ilişkin kararların, koruma-kullanma dengesinin sağlanması amacıyla korunması gereken alanlara ilişkin politika ve stratejileri belirleyen üst ölçekli plan niteliğindeki çevre düzeni planı kapsamında değerlendirilmeksizin, alt ölçekli planlara bırakılmasını öngören dava konusu plan hükmünde, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uyarlık bulunmadığı,
Öte yandan, Dairelerince, bakılan uyuşmazlıkta 7.44 sayılı plan hükmünün, plan esnekliği ve dinamizminin sağlanması açısından önemli olmasına karşın genel bir madde olduğu, plan değişikliği gerektiren hususların, mutlaka plana işlenmesinin gerekmesi nedeniyle plan hükümlerinin, hangi yatırım kararlarının çevre düzeni planında değişiklik gerektireceği, hangilerinin gerektirmediği konusunda net bir düzenleme yapılarak, çerçeve çizilecek şekilde yeniden oluşturulması gerektiği gerekçesiyle iptaline karar verilmiş olması nedeniyle, benzer nitelikte düzenleme getiren 8.30.1 sayılı plan hükmünde de belirtilen nedenlerle mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, anılan plan hükmünün iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu plan hükmünün, hizmetin gerekleri ve kamu yararı ilkeleri ile olması lazım gelen prosedür takip edilerek, mevzuattaki usul ve esaslar çerçevesinde, gerektirici ve haklı sebeplere binaen, hukuka ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak tesis edildiği, geçtiğimiz 15 yıllık dönemde ülkemizin enerji talebinde hızlı bir artış gerçekleştiği, bugün itibarıyla Türkiye'nin enerji arzı konusunda ithalata bağımlı ve bölgesindeki en büyük doğal gaz ve elektrik pazarlarından biri olduğu, enerjide dışa bağımlılığın azaltılması, yerel kaynakların kullanımının azami seviyeye yükseltilmesi ve iklim değişikliğiyle mücadele hedeflerinden yola çıkarak, ulusal enerji bileşiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payını yükseltme çalışmalarının sürdürüldüğü, bu amacın gerçekleştirilebilmesi için havza-bölge bazında hazırlanan Çevre Düzeni Planlarında, yenilenebilir enerjiye dayalı elektrik üretiminin teşvik edildiği ve bunu kolaylaştırıcı plan hükümlerine yer verildiği, dolayısıyla söz konusu plan hükmünün kamu yararını ve ülke menfaatini gözeten bakış açısı ile hazırlandığı, dolayısıyla hukuka ve kamu yararına uygun olan plan hükmü yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken aksi yönde verilen Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra dosya tekemmül ettiğinden davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin 2. fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulmasının;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerine uyulmamış olunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkün olduğu belirtilmiş; 4. fıkrasında, "Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümleri kıyasen uygulanır." denilmiş; 50. maddesinin 4. fıkrasında ise Danıştayın bozma kararına uyulduğu takdirde, bu kararın temyiz incelemesinin, bozma kararına uygunlukla sınırlı olarak yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu kararı; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11/06/2019 tarih ve E:2018/3405, K:2019/2906 sayılı kararının bozmaya ilişkin kısmında belirtilen gerekçeler göz önüne alınarak verilmiş bir karar olduğundan, usul ve hukuka uygun bulunmakta ve bozulmasını gerektirecek bir hukuka aykırılık taşımamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin REDDİNE,
2. Dava konusu Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının 8.30.1 sayılı plan hükmünün yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 15/06/2020 tarih ve E:2020/1449, K:2020/5369 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 05/04/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.