Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/3352 Esas 2021/702 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/3352
Karar No : 2021/702

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ: Av. …

2- (DAVALI İDARE YANINDA MÜDAHİL) : … Tarım Ürünleri Çırçır Hayvancılık San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ: Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : S.S. … Kooperatifi
VEKİLİ: Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Aydın İli, Söke İlçesi, … Mahallesi, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde kurulu pamuk çırçır ve prese fabrikasına ilişkin olarak mülga Aydın İl Özel İdaresince verilen (daha sonra 6360 sayılı Kanun kapsamında davalı idarece güncellenen) … tarih ve … sayılı 2. sınıf gayrisıhhi işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Dava dilekçesinin içeriğinde, Söke Belediye Başkanlığı tarafından verilen 2. sınıf gayrisıhhi işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptali isteminde bulunulmuş ise de, asıl işlemin mülga Aydın İl Özel İdaresince verilen … tarih ve … sayılı 2. sınıf gayrisıhhi işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının olduğu, Söke Belediye Başkanlığınca verilen ruhsatın ise bunun güncellemesi mahiyetinde olduğunun anlaşıldığı, bu nedenle, dava kapsamında, Aydın İl Özel İdaresince verilen … tarih ve … sayılı işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının mevzuata uygun olup olmadığının değerlendirildiği belirtilerek,
Dava konusu işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının ilişkin olduğu çırçır fabrikasının yer aldığı … parsel sayılı taşınmazın, mutlak tarım arazisi niteliğinde olduğu, söz konusu taşınmazda evvelinde yapılış maksadı dışında kullanılmaması hususunda alınan taahhüt karşılığında, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından verilen izin üzerine ruhsatlandırılan, tarımsal depolar ile idari binanın bulunduğu,
Söz konusu tesislerin çırçır fabrikası olarak işletilmesine ilişkin 2. sınıf gayrisıhhi işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının, Aydın İl Özel İdaresi tarafından 27/03/2012 tarihinde düzenlenmiş bulunmasına karşın, çırçır fabrikasının kurulu bulunduğu taşınmazın İl Toprak Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı üzerine Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile tarım dışı amaca tahsis edildiği,
Dolayısıyla, dava konusu işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının, ilişkin bulunduğu alanın tarım dışı amaca tahsis edilmesinden önce düzenlenmiş olduğunun görüldüğü,
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'nun 13. maddesinde, mutlak tarım arazisi niteliği taşıyan taşınmazların, tarımsal üretim amacı dışında kullanılamayacağı, söz konusu arazilerin ancak anılan maddede belirlenen koşullarla Bakanlık veya yetki verilmesi halinde ilgili Valilik tarafından verilecek izin çerçevesinde tarım dışı amaçla kullanılabileceği, bunun yanında mutlak tarım arazisi niteliği taşıyan taşınmazlarda tarımsal amaçlı yapılar inşa edilmesinin de yine anılan maddede belirlenen koşullarla ilgili Valilik iznine bağlı olduğu hususlarının düzenlendiği,
Bu durumda, dava konusu ruhsatın ilişkin bulunduğu çırçır fabrikasının 5403 sayılı Kanun çerçevesinde tarımsal maksatlı yapı olarak değerlendirilmesine olanak bulunmadığı da göz önünde bulundurulduğunda, öncelikle, anılan taşınmazın 5403 sayılı Kanun'un 13. maddesi çerçevesinde tarımsal maksat dışında kullanımı hususunda izin alındıktan sonra, İşyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri çerçevesinde öngörülen diğer koşulların da sağlanması halinde, söz konusu işletmeye ilişkin olarak işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlenmesi gerekirken, dava konusu işlem tarihi itibarıyla 5403 sayılı Kanun'a uygun biçimde tarım dışı amaca tahsis edilmiş bulunmayan mutlak tarım arazisi niteliği taşıyan taşınmazda mevcut tarımsal maksatlı yapıların, çırçır fabrikası olarak işletilmesine ilişkin dava konusu işyeri açma ve çalışma ruhsatında hukuka uyarlık bulunmadığı,
Öte yandan; çırçır fabrikasının kurulu bulunduğu alanın tarım dışı amaca tahsisine izin verilmesine ilişkin Aydın İl Toprak Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile söz konusu kararın uygun bulunmasına dair Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemi ile açılan davada, Mahkemelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile anılan işlemlerin iptaline karar verildiğinden, usulüne uygun biçimde tarım dışı amaca tahsis edilmiş bulunmayan taşınmazda çırçır fabrikası işletilmesine ilişkin dava konusu 2. sınıf gayrisıhhi işyeri açma ve çalışma ruhsatında, bu yönden de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
İstinaf başvurularına konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare ve yanında müdahil tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 12/05/2020 tarih ve E:2019/8032, K:2020/1336 sayılı kararıyla;
22/08/2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği'nin 101. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince, çırçır fabrikalarının yangın riski yüksek tesislerden olması nedeni ile Organize Sanayi Bölgelerinde çırçır fabrikası kurulmasına olanak bulunmadığı,
Dolayısıyla dava konusu çırçır fabrikası için bölgede alternatif alan bulunmadığı, taşınmaz üzerinde halihazırda inşa edilmiş olan tesis bulunması, kurulu tesislerin zaten tarım arazisini işgal etmiş olması nedeni ile İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından olumlu yönde görüş bildirildiği,
Söz konusu fabrikanın, pamuk bitkisinin hasat zamanından sonra yalnızca 3 ay dönemsel olarak çalıştığı hususu da dikkate alındığında, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı,
Öte yandan, dava konusu taşınmaza ilişkin Aydın Valiliği İl Toprak Koruma Kurulunun … tarih ve … sayılı oturum ile kabul ettiği tarım dışı amaçlı arazi kullanım kararı ile bu kararı onaylayan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemi ile açılan davada … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı dava konusu işlemlerin iptali yolundaki karara ilişkin istinaf başvurularının reddine dair … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, Dairelerinin 28/01/2020 tarih ve E:2019/8616, K:2020/60 sayılı kararı ile bozulduğu gerekçesiyle … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla;
Danıştay Onuncu Dairesinin bozma kararında, dava konusu taşınmaza ilişkin Aydın Valiliği İl Toprak Koruma Kurulunun … tarih ve … sayılı oturum ile kabul ettiği tarım dışı amaçlı arazi kullanım kararı ile bu kararı onaylayan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemi ile açılan davada, …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı dava konusu işlemlerin iptali yolundaki karara ilişkin istinaf başvurularının reddine dair Dairelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, Danıştay Onuncu Dairesinin 28/01/2020 tarih ve E:2019/8616, K:2020/60 sayılı kararı ile bozulduğu belirtilmiş ise de; Dairelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; Dairelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında ısrar edilerek istinaf başvurularının reddine karar verildiği gerekçesi eklenmek suretiyle, istinaf başvurularının reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare ve yanında müdahil tarafından, Söke İlçesinde mevcut çırçır tesislerinin tamamının tarım arazileri üzerinde kurulu olduğu, söz konusu çırçır tesislerinin faaliyetlerini sürdürmesinde kamu yararının bulunduğu, dava konusu işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının ilgili mevzuata uygun olarak düzenlendiğinden Bölge İdare Mahkemesinin gerekçe içermeyen ısrar kararının, Danıştay Onuncu Dairesinin kararında yer alan gerekçeler doğrultusunda bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davalı idare yanında müdahilin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava daireleri ile bölge idare mahkemelerinin temyize tabi kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Öte yandan, dava konusu taşınmaza ilişkin Aydın Valiliği İl Toprak Koruma Kurulunun … tarih ve … sayılı oturum ile kabul ettiği tarım dışı amaçlı arazi kullanım kararı ile bu kararı onaylayan Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının … tarih ve … sayılı işleminin iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararına yönelik istinaf başvurularının reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 03/02/2021 tarih ve E:2020/2164, K:2021/190 sayılı kararıyla onanmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idare ve yanında müdahilin temyiz istemlerinin REDDİNE,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin temyize konu … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının yukarıda belirtilen açıklama ile ONANMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının, istemi hâlinde davalı idare yanında müdahile iadesine,
4. Bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine,
5. 05/04/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliği ile karar verildi.