Danıştay 13. Daire 2017/2906 Esas 2021/1184 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2017/2906
Karar No:2021/1184

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Haber ve Görsel Yayıncılık A.Ş.
(Eski Unvan : … Haber ve Görsel Yayıncılık A.Ş.)

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurulu

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait "..." logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 02,04,06,13/01/2016 tarihlerinde yayımlanan "..." adlı programda 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (ç) ve (s) bendi hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 15. maddesinin birinci fıkrası hükmünün uygulanması suretiyle söz konusu fiillerden cezai müeyyidesi daha ağır olan 8/1-s maddesine karşılık gelen 6112 sayılı Kanun'un 32. maddesinin 1. fıkrası uyarınca 837.387,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; anılan program evlilik ve yuva kurma formatı görünümünde olmakla birlikte esasında evlilik kurumunu aracı olarak kullanan bir yarışma programı formatında olduğu, temeli karşı cinsten iki bireyin birbirlerini karşılıklı olarak benimseme ve sahiplenme duygusuna dayanan evlilik kurumuna her bir kişi üzerinden farklı ilişki biçimleri türetmek suretiyle zarar verildiği, bir kadının isminin aynı cümle içinde üç erkekle birlikte anılması suretiyle kadınların açıkça istismar edildiği, özel hayata, mahremiyete ve insan onuruna ait bilgilerin basite indirgendiği, bu nedenle 6112 sayılı Kanunun 8. maddesinin birinci fıkrasının (ç) ve (s) bendindeki yayın ilkelerinin ihlal edildiği sonucuna varıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, programın niteliği göz önünde bulundurulduğunda herhangi bir yayın ilkesi ihlalinin mevcut olmadığı, ihlale esas alınan diyalogların programın bütünü içerisinde çok kısıtlı bir bölümde yaşandığı ve ihlale neden olacak ağırlıkta olmadığı, bu nedenle uyuşmazlık konusu programda herhangi bir yayın ihlali bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyize konu kararın usul ve yasaya uygun olduğu, program içeriğinde yarışmacıların birbirlerine küçük düşürücü ve cinsiyet eşitliğine ters düşen ifadeler kullandığı, bu kapsamda 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanunun 8/1-ç ve s maddesinin ihlal edildiğinin açık olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Dava konusu Kurul kararıyla, "..." logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 02,04,06,13/01/2016 yayımlanan "..." adlı programda; yarışmacıların söz, davranış ve tutumlarıyla birbirlerinin onurunu hedef alan aşağılayıcı ve küçük düşürücü ithamlarda bulunduğu, ayrıca yayına katılan Hüseyin isimli şahsın kullandığı ifadelerin ise cinsiyet eşitliğine ters düştüğü, bu nedenle söz konusu yayın ile 6112 sayılı Kanun’un 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) ve (s) bentlerinin ihlal edildiğinden bahisle, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 15. maddesinin birinci fıkrasında yer alan içtima hükümleri uygulanarak söz konusu ihlallerden cezai müeyyidesi daha ağır olan 8/1-s maddesine karşılık gelen 6112 sayılı Kanun'un 32. maddesinin birinci fıkrası uyarınca davacı şirkete 837.387,00-TL idarî para cezası verilmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, anılan Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un "Yayın hizmeti ilkeleri" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, "Medya hizmet sağlayıcılar, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla bu fıkrada yer alan ilkelere uygun olarak sunarlar. Yayın hizmetleri;
...
ç) İnsan onuruna ve özel hayatın gizliliğine saygılı olma ilkesine aykırı olamaz, kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı veya iftira niteliğinde ifadeler içeremez....s) Toplumsal cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden programlar içeremez...." hükmüne, 32. maddesinin 1. fıkrasının dava konusu Kurul kararının tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan halinde ise, "Bu Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (d), (g), (n), (s) ve (ş) bentlerindeki yayın hizmeti ilkelerine aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara, ihlalin ağırlığı ve yayının ortamı ve alanı göz önünde bulundurularak, ihlalin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde ikisinden beşine kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz...." hükmüne yer verilmiştir.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun "İçtima" başlık 15. maddesinde "(1) Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idarî para cezası öngörülmüşse, en ağır idarî para cezası verilir.... " kuralı, "İdarî yaptırım kararı" başlıklı 25. maddesinde ise "İdarî yaptırım kararına ilişkin tutanakta;..., b) İdarî yaptırım kararı verilmesini gerektiren kabahat fiili, c) Bu fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün deliller,... açık bir şekilde yazılır. Tutanakta, ayrıca kabahati oluşturan fiil, işlendiği yer ve zaman gösterilerek açıklanır." kuralı yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Anayasa'nın 2. maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesinin temel öğelerinden biri belirliliktir. Belirlilik ilkesi, hukukî güvenlikle bağlantılı olup, hangi somut fiil ve olguya hangi hukukî yaptırımın veya sonucun bağlandığının ve bunların idareye hangi müdahale yetkisini verdiğinin bilinmesini gerektirir. Bu ilkeye göre, suç ve ceza uygulamalarının herhangi bir tereddüte yer vermeyecek şekilde açık, anlaşılır ve nesnel olması, ayrıca keyfî uygulamalara yol açmaması gereklidir. Başka bir anlatımla idarî yaptırım uygulanmasına ilişkin işlemlerde, kabahat teşkil eden fiiller ile karşılığı olan yaptırımların çelişkiye yer verilmeksizin ve hukukî denetime imkân tanıyacak şekilde açık bir biçimde belirtilmesi gerekmektedir.
Aktarılan kuralların değerlendirilmesinden, medya hizmet sağlayıcılarının yayınlarında insan onuruna ve özel hayatın gizliliğine saygılı olma ilkesine aykırı bir biçimde yayın yapılması, yayının kişi ya da kuruluşları eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü, aşağılayıcı veya iftira niteliğinde ifadeler içermesi yahut cinsiyet eşitliğine ters düşen, kadınlara yönelik baskıları teşvik eden ve kadını istismar eden bir biçimde yayın yapılması halinde idarî yaptırım uygulama yetki ve görevinin davalı idareye ait olduğu açıktır.
Bununla birlikte, belirtilen ihlaller nedeniyle verilecek idarî yaptırım kararlarında ise yargısal denetime de imkân verecek şekilde idarî para cezasının hangi kabahat fiili nedeniyle verildiğinin belirli olması ve idarî yaptırım kararında yaptırıma konu fiilin işlendiği yer ve zamanın açık bir biçimde gösterilmesi gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; "..." adlı programın 02,04,06,13/01/2016 tarihlerinde yayımlanan bölümlerine yönelik olarak davalı idare tarafından yapılan inceleme neticesinde, söz konusu programın yarışma tarzında olduğu, ihlale esas alınan yayınların içeriği ele alındığında birincilik ve para ödülü için kıyasıya mücadele eden yarışmacıların, söz, davranış ve tutumlarıyla birbirlerinin onurunu hedef alan aşağılayıcı ve küçük düşürücü ithamlarda bulunduğunun görüldüğünden bahisle 6112 sayılı Kanunun 8/1-ç bendinin ihlal edildiği sonucuna varıldığı, diğer yandan yayına katılan Hüseyin isimli şahsın, kadını parayla satın alınabilecek seçme hakkı olmayan bir varlık olarak görmesi, ayrıca 40 yaşından sonra kadınların işinin bittiğini düşünerek ve "kadının nesi var ki, parayı veren biziz, imzayı atan biziz, soyadını veren biziz" sözleriyle kadının varlığını hiçe saymasının yalnızca kadının cinsiyeti üzerinden değil insanî değeri açısından da negatif sonuçlar doğurduğu ve söz konusu ifadelerin cinsiyet eşitliğine ters düştüğünden bahisle 6112 sayılı Kanunun 8/1-s bendinin ihlal edildiği sonucuna varıldığı, söz konusu ihlallerinin birden fazla yayında gerçekleşen ayrı ihlaller olması ve her iki ihlal için de idarî para cezası yaptırımı öngörülmüş olması nedeniyle 5326 sayılı Kanun'un içtima müessesini düzenleyen 15. maddesinin birinci fıkrasının uygulanması suretiyle belirtilen ihlallerden müeyyidesi daha ağır olan 8/1-s maddesindeki ihlalin yaptırımı olarak öngörülen 32. maddesinin 1. fıkrası uyarınca 2015 yılı Aralık ayı ticarî iletişim gelir beyanının yüzde ikisi olan 837.387,00-TL tutarında idarî para cezası uygulandığı anlaşılmaktadır.
İhlale konu yayınlarda 6112 sayılı Kanun’un 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) ve (s) bentlerinin ihlal edilmesi nedeniyle dava konusu işlemin tesis edildiği görülmekle birlikte, söz konusu ihlallere karşılık gelen cezaî yaptırımlardan kanunun 8/1-s maddesinde yer alan yayın ilkesi ihlalinin karşılığı olan cezaî müeyyidenin daha ağır olması nedeniyle içtima hükümleri dikkate alınarak yalnızca söz konusu fiil için öngörülen idarî para cezasının uygulanması nedeniyle bu aşamada öncelikle söz konusu fiil yönünden bir irdeleme yapılması gerekmektedir.
Dosya içeriğinde yer alan CD içeriği görüntüleri, deşifre metinler ile diğer belgelerin incelenmesinden; dava konusu işlemde "rapora konu yayına katılan Hüseyin isimli şahsın, kadını parayla satın alınabilecek seçme hakkı olmayan bir varlık olarak görmesi, ayrıca 40 yaşından sonra kadınların işinin bittiğini düşünerek ve "kadının nesi var ki, parayı veren biziz, imzayı atan biziz" sözleriyle kadının varlığını hiçe sayması, yalnızca kadının cinsiyeti üzerinden değil insani değeri açısından da negatif sonuçlar doğurduğu" değerlendirmesine yer verilerek, söz konusu ifadeler ile 6112 sayılı Kanunun 8/1-s bendinin ihlal edilmesi nedeniyle para cezası uygulandığı anlaşılmakla birlikte, dosya içeriğinde bulunan ihlale konu programın CD kayıtlarında bu şekilde bir diyaloğun veya bu diyalogları içeren herhangi bir yayının mevcut olmadığı, işleme esas alınan yayın hizmetleri izleme ve değerlendirme raporu ile raporda yer alan deşifre metinlerde de söz konusu diyalogların yer almadığı, deşifre metinlerde ise 6112 sayılı Kanunun 8/1-ç ve f bendinin ihlaline yönelik ifade ve tespitlere yer verildiği, yayın hizmetleri izleme ve değerlendirme raporunda da dava konusu yayın ile 6112 sayılı Kanunun 8/1-ç ve f bendinin ihlal edildiği yönünde kanaat bildirildiği ve 8/1-s bendinin ihlaline yönelik herhangi bir ifadenin veya değerlendirmenin bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda, ... adlı programın 02,04,06,13/01/2016 tarihli bölümlerinde 6112 sayılı Kanunun 8/1-s bendinin ihlal edildiği gerekçesiyle davaya konu idari para cezasının uygulandığı görülmekle birlikte, söz konusu ihlale esas alındığı belirtilen diyalog ve ifadelerin belirtilen tarihlerdeki yayın içeriklerinde yer almadığı, bu bakımdan hangi kabahat fiili nedeniyle idari para cezası verildiğinin belirli olması ilkesine aykırı olarak işlem tesis edildiği ve bu durumun hangi fiil (yayın ihlali) nedeniyle Kanunun 8/1-s bendi yönünden ceza verildiği noktasında çelişkiye yol açtığı, dava konusu işlemde 6112 sayılı Kanunun 8/1-s bendinin ihlal edildiğine ilişkin olarak başka bir tespit ve değerlendirmeye de yer verilmediği göz önüne alındığında, uyuşmazlık konusu yayında yer almadığı anlaşılan ifadeler esas alınarak davacı şirket hakkında 6112 sayılı Kanunun 8/1-s bendinin ihlali nedeniyle para cezası uygulanmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla davanın reddi yolundaki Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 05/04/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.