Danıştay 6. Daire 2018/5223 Esas 2021/5062 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/5223
Karar No : 2021/5062

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL) ...
VEKİLİ : Av. ...
DİĞER DAVALI : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN ÖZETİ : ... İdare Mahkemesinin ... tarihli, E: ..., K: ... sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti davacıya ait Ankara İli, Etimesgut İlçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmazı da kapsayan alanda Etimesgut Belediye Encümeninin ... tarihli, ... sayılı kararı ile uygun görülen ve Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin ... tarihli, ... sayılı kararı ile onaylanan ... sayılı parselasyon işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Dosyada yer alan bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlığa konu edilen alanın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında 1. derece ticaret parsellerinde minimum parsel alanı 7.500 m² olacak şekilde plan notu bulunmasına karşın bu şartları sağlayacak şekilde parsel oluşturma olanağı olduğu halde yapılmadığı, davacının kadastral parselinin 50 metrelik Eskişehir Yoluna cepheli olduğu halde, yeni tahsis edilen ... ada, ... sayılı parselin geniş yola cephesinin bulunmadığı, minimum parsel büyüklüğü dikkate alınarak 50 metrelik yola cepheli parsel tahsisi olanaklarının araştırılmadığı, yeni verilen alanın ekonomik yönden ve imar hukuku açısından eşdeğer olmadığı, dava konusu düzenlemede tahsis edilen ... sayılı parselin dağıtımının 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi ile anılan Kanunun 18. maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlemesi İle İlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesine uygun olarak yapılmadığı, davacı yönünden tahsis, parselleme ve dağıtım ilkeleri uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI:
Davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığının İddiaları: Dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu iddiasıyla temyize konu mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı yanında davaya katılan müdahilin iddiaları: Usule ilişkin olarak davanın süresinde açılmadığı bu nedenle süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği, esasa ilişkin olarak ise, aralarında harita mühendisinin olmadığı bilirkişi heyetince düzenlenen bilirkişi raporunun hükme esas alınmaması gerektiği, davacıya yapılan tahsisin ise yukarıda anılan mevzuata uygun olduğu iddialarıyla temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava, Ankara İli, Etimesgut İlçesi, ... Mahallesi, ... parsel sayılı davacının maliki olduğu taşınmazı da içinde yer aldığı Etimesgut Belediye Encümeninin ... günlü, ... sayılı kararı ile uygun görülen ve Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin ... tarihli, ... sayılı kararı ile onaylanan ... sayılı parselasyon işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun "Arazi ve arsa düzenlemesi" başlıklı 18. maddesinde: "İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazileri malikleri veya diğer hak sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle birleştirmeye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re'sen tescil işlemlerini yaptırmaya belediyeler yetkilidir. Sözü edilen yerler belediye ve mücavir alan dışında ise yukarıda belirtilen yetkiler valilikçe kullanılır.
Belediyeler veya valiliklerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında "düzenleme ortaklık payı" olarak düşülebilir. Ancak, bu maddeye göre alınacak düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden önceki yüzölçümlerinin yüzde kırkını geçemez.
Düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tâbi tutulan yerlerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaöğretim kurumları, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol gibi umumî hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarla kullanılamaz.
Düzenleme ortaklık paylarının toplamı, yukarıdaki fıkrada sözü geçen umumi hizmetler için, yeniden ayrılması gereken yerlerin alanları toplamından az olduğu takdirde, eksik kalan miktar belediye veya valilikçe kamulaştırma yolu ile tamamlanır. Herhangi bir parselden bir miktar sahanın kamulaştırılmasının gerekmesi halinde düzenleme ortaklık payı, kamulaştırmadan arta kalan saha üzerinden ayrılır." hükmüne yer verilmiştir.
İmar Kanununun 18. maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlemesi ile ilgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4.maddesinin (a) bendinde; Düzenleme sahasının, sınırı tespit edilerek düzenlenmesine karar verilen saha olduğu; aynı maddenin (b) bendinde, düzenleme sınırının, düzenlenecek imar adalarının imar planına göre yol, meydan, park, genel otopark, yeşil saha gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tabi olmayan alanlar ile cami ve karakol yerlerini çevreleyen sınır olduğu belirtilmiş; aynı yönetmeliğin "Düzenleme sahalarının tespiti esasları" başlıklı 5. maddesinde: "Belediye ve mücavir alan sınırı içinde belediyeler, belediye encümeni kararı ile; dışında valilikler, il idare kurulu kararı ile; 5 yıllık imar programlarında öncelik tanımak ve beldenin inkişaf ve ihtiyaç durumuna göre, yeterli miktarda arsayı, konut yapımına hazır bulunduracak şekilde düzenleme sahalarını tespit etmek ve uygulamasını yapmak mecburiyetindedir. Konut yapımına hazır arsa sayısının, bir önceki yıl verilen inşaat ruhsatından az olmamasına dikkat edilir. Belirlenen düzenleme sahası bir müstakil imar adasından daha küçük olamaz. Ancak, imar adasının büyük bir kısmının imar mevzuatına uygun bir şekilde teşekkül etmiş olması nedeniyle, yeniden düzenlemesine ihtiyaç bulunmaması ve diğer kısmında birkaç taşınmaz malın tevhid ve ifraz yoluyla imar planı ve imar mevzuatına uygun imar parsellerinin elde edilmesinin mümkün olduğu hallerde, adanın geri kalan kadastro parselleri müstakil bir imar düzenlemesine konu teşkil edebilir. " kuralına; "Düzenleme sınırının geçirilmesi" başlığını taşıyan 6. maddesinde ise: "Düzenleme Sınırı; a) İskan sahasının bittiği yerlerde iskan sınırından, b) İskan sahası içindeki yollarda yol ekseninden, c) İbadet yeri ve karakol yerlerinin dış sınırından, yeşil alan ve genel otopark alanlarının düzenleme ortaklık payı oranı ve uygulamaya alınan parsel sınırına göre uygun görülecek yerinden geçirilir. Ancak, imar planlarında gösterilmiş düzenleme sınırları varsa bu durum dikkate alınır. Düzenleme sınırının herhangi bir parseli iki veya daha fazla parçaya bölmesi halinde; sınır, bu parçalardan düzenleme sahası dışında kalan başka bir imar adasına girmeyenleri varsa bunları da içine alacak şekilde geçirilir. Parsel büyük ise, ifraz yapılarak ifraz sınırından geçirilir." kuralına yer verilmiştir.
2981 sayılı Yasanın Ek-1. maddesi idarelere, 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesindeki yetkilere ilaveten hisse çözümü (ferdileştirme) yapma yetkisi tanımaktadır. Hisse çözümü (ferdileştirme) ise hisseli taşınmazlarda idarenin imar uygulaması sırasında hissedarlara müstakil parsel tahsisi yapmasını olanaklı kılmaktadır. Tabii ki, anılan Ek-1. maddenin her imar uygulamasında doğrudan tatbik edilmesi de mümkün bulunmamaktadır. Söz konusu maddenin uygulanabilmesi için öngörülen en önemli ve geçerli koşul, düzenleme sahasında bu maddenin arazi anlamında uygulanmasını gerektiren fiili bir durumun/gerekliliğin mevcudiyetidir. Bu fiili durum ise çoğu zaman, düzenleme sahasındaki bazı hisseli taşınmazlar üzerinde paydaşların kendi aralarında yaptığı fiili bir taksimle müstakil yapılar veya kat mülkiyetinde olduğu gibi bağımsız bölümler inşâ etmiş olmaları şeklinde oluşmaktadır. Böyle bir durumda Ek-1. maddenin uygulanmaması paydaşlar arasında birçok ihtilafa neden olabilecek ve sağlıklı bir yapılaşmayı geciktirebilecek veya imkânsız kılabilecektir. Öte yandan, bu tür arazilerde kişilerce özel parselasyon veya rızai taksim sözleşmesinin ibrazı veya uygulamayı yapacak belediyelerin bu belgeleri temini çoğu durumda mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, 2981 sayılı Yasanın EK-1. maddesinin uygulanma koşullarının somut uyuşmazlıklarda bulunup bulunmadığı hususu o düzenleme sahasında anılan maddenin arazi anlamında uygulanmasını gerektiren fiili bir durumun mevcudiyetinin tespit edilmesine bağlı bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME
İdare Mahkemesince, keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor esas alınarak davanın reddine karar verilmiş ise de, seçilen bilirkişi heyetinin parselasyon planının yapılmasında müellif olarak görev alma imkanı bulunmayan iki şehir plancısı ve bir yüksek mimardan oluştuğu, bilirkişiler arasında harita mühendisinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bölge İdare Mahkemesince harita mühendisi olan bilirkişinin katılımı ile mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak dava konusu parselasyon işleminde düzenleme sınırının mevzuat hükümlerine uygun geçirilip geçirilmediği, yönetmelik hükümleri dahilinde davacıya taşınmaz tahsis edilip edilmediği, 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca mı, yoksa 18. madde ile birlikte 2981/3290 sayılı Kanunun Ek-1. maddesi uyarınca mı parselasyon işlemi yapıdığının öncelikle belirlenmesi ve anılan Ek-1. maddenin de uygulandığının tespit edilmesi durumunda onaylı özel parselasyon veya tapuda şerh edilmiş rıza-i taksim sözleşmesi olmasa da İmar Kanununundan önce hisse karşılğı satın alınan yerler olması durumunda da Ek-1. maddenin uygulanabileceği hususu gözetilerek Ek-1. maddenin uygulama şartlarının olup olmadığı, şartlarının mevcut olması halinde, davaya konu parselasyon işleminin dağıtım ilke ve esaslarına uygun olup olmadığı hususunun araştırılarak dava hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve davalı yanında müdahil olarak davaya katılan ...'ın temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen ... İdare Mahkemesinin ... tarihli, E: ..., K: ... sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararın BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 06/04/2021 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.