Danıştay 10. Daire 2016/14685 Esas 2021/1611 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/14685
Karar No : 2021/1611

KARARIN DÜZELTİLMESİNİ
İSTEYEN (DAVALI) : ... Valiliği
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ...
2- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı dava konusu işlemin ... yönünden iptali, davacılardan ...'a ilişkin olarak ehliyet yönünden davanın reddi yolunda verilen kararının, işlemin iptaline yönelik kısmının temyizen incelenerek bozulması istemiyle davalı idare tarafından yapılan temyiz başvurusu üzerine, söz konusu kararın temyize konu kısmının onanmasına dair Danıştay Onuncu Dairesinin 24/05/2016 tarih ve E:2013/2836 K:2016/2853 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılardan ...'nın, diğer davacı Türk vatandaşı ... ile yapmış olduğu evliliğin formalite bir evlilik olduğu gerekçesiyle, ...'nın 15 gün içerisinde ülkeden çıkış yapması gerektiği, çıkış yapmaması halinde sınırdışı edilecekler kapsamına alınacağı, uzun süreli kalmak istemesi halinde vize talebinde bulunması gerektiğine yönelik olarak tesis edilen 11/09/2012 tarihli davalı idare işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararıyla; olayda davalı idarece sadece iki tutanak tutulduğu, 08/06/2012 tarihli tutanakta davacılar hakkında çevreden bilgi edinilemediği, bu nedenle şahısların aile birliği içerisinde ikamet edip etmediklerinin tespit edilemediğinin belirtildiği, 23/08/2012 tarihli tutanakta ise, davacılardan ...'nın, Türk vatandaşı eşin annesinin hasta olduğunu ve yaklaşık üç aydır bu adrese gelmediğini ifade ettiği, muhtarlık kayıtlarından davacıların kayıtlarının alındığı ve site güvenlik görevlisinin Türk vatandaşı eşi tanımadığını ve 45–50 yaşlarında özürlü bir kişinin misafir olarak evde oturduğunu beyan etmesi üzerine davacıların evliliklerinin formalite evlilik olduğu kanaatine varıldığı, bunun dışında evliliğin formalite olduğuna ilişkin herhangi bir somut tespitin bulunmadığı ve kapsamlı bir araştırmanın yapılmadığı, araştırma kapsamında davacıların aynı evde ikamet ettiklerinin muhtarlık kaydı ile sabit olduğu, bu sebeple yeterli tespit yapılmaksızın ve eksik araştırma sonucu tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin ... yönünden iptaline, öte yandan davacı ...'ın kendisi hakkında tesis edilmeyen sınırdışı işleminin iptalini istemede kişisel, meşru ve güncel bir menfaati bulunmadığı gerekçesiyle Türk vatandaşı eş hakkında davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Dava konusu işlemin iptaline yönelik kısmın temyizen incelenerek bozulması istemiyle yapılan başvuru üzerine Danıştay Onuncu Dairesince, kararın temyize konu kısmı hukuk ve usule uygun bulunarak onanmıştır.

KARAR DÜZELTME
TALEP EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, temyiz dilekçelerinin tekrar edildiği belirtilerek ve dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Düzeltilmesi istenen kararın usul ve yasaya uygun olduğu, ileri sürülen nedenlerin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 54. maddesine uymadığı, bu nedenle istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Onuncu Dairesinin 24/05/2016 tarih ve E:2013/2836 K:2016/2853 sayılı kararı kaldırılarak İdare Mahkemesi kararının dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istemli davalı idarenin temyiz başvurusu yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Türkmenistan vatandaşı olan davacı ..., diğer davacı Türk vatandaşı ... ile 02/11/2007 tarihinde yapmış olduğu evliliği dolayısıyla kendisine ikamet izni verilmesi istemiyle başvuruda bulunmuştur. Bu başvuru üzerine davacı ...'ya 29/02/2008 - 26/04/2012 tarihleri arasında geçerli Türk vatandaşı eşe refakat amaçlı ikamet izni verilmiştir. Daha sonra 26/04/2012 tarihinde ikamet izni başvurusunda bulunan davacıya önceki ikametlerinin uzun süreli olması göz önünde bulundurularak 5 yıl süreli ikamet izni verilmiştir.
Sonrasında yapılan tahkikatta; davacı ...'nın 06/08/1997-06/07/2003 tarihleri arasında muhtelif tarihlerde özel sektörde çalışmak amacıyla ikamet izni aldığı, 20/09/2003 tarihinde 12/03/2004 tarihli Bakanlık emri ile 12/09/2004 tarihine kadar çalışma amaçlı ikamet tezkeresi aldığı, ikamet tezkeresi bitiminde ülkeyi terk etmediği için 14/04/2005 tarihinde çıkışını teminen 15 günlük ikamet tezkeresi aldığı, daha sonra 25/04/2005 tarihinde ülkeden ayrılıp 06/05/2005 tarihinde tekrar ülkeye giriş yapıp vize süresini 14/04/2006 tarihine kadar ihlal ettiği ve bu tarihte tekrar çıkışını teminen 15 günlük ikamet tezkeresi alarak 22/04/2006 tarihinde ülkemizden legal olarak çıkış yaptığı, 06/05/2006 tarihinde tekrar ülkemize giriş yaptığı ve 04/07/2006 tarihinde 3 aylık turistik maksatlı ikamet aldığı, ikamet bitiminde ülkeden ayrıldığı, bu tarih aralığında muhtelif tarihlerde ülkemize giriş çıkış yapmaya devam ettiği, 23/09/2007 tarihinde ülkeye giriş yaptığı ve 23/10/2007 tarihinde tekrar 3 aylık turistik ikamet ile 22/01/2008 tarihine kadar ülkede kalmaya devam ettiği, sonrasında da Türk vatandaşı ile evliliği dolayısıyla ikamet izni aldığı tespit edilmiştir.
Öte yandan, davacıların evliliklerine yönelik olarak davalı idarece yapılan tahkikatlar sonucunda da evliliğin formalite bir evlilik olduğu gerekçesiyle, ...'nın 15 gün içerisinde ülkeden çıkış yapması gerektiği, çıkış yapmaması halinde sınırdışı edilecekler kapsamına alınacağı ve uzun süreli kalmak istemesi halinde vize talebinde bulunması gerektiğine yönelik olarak 11/09/2012 tarihinde tebliğ edilen davalı idare işlemi tesis edilmiş ve bu işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan mülga 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun'un,
"İkamet tezkeresinin reddolunacağı haller" başlıklı 7. maddesinde,
"A) Sırf iş tutmak için gelecek sanat ve meslek erbabı olup da tutacağı iş, kanunlar gereğince Türk vatandaşlarına hasredilmiş bulunan,
B) Türk kanun veya örf ve adetleriyle yahut siyasi icabatla telif edilemiyecek durumda olan veya faaliyette bulunan,
C) Türkiye'de kalmak istediği müddet zarfında yaşamak için maddi imkanları meşru bir şekilde temin edemiyeceği sabit olan,
D) Türkiye'ye girmesi memnu olup da her nasılsa girmiş bulunan,
E) Türkiye'de oturduğu müddetçe huzur ve asayişi ihlal eden,
Yabancılara ikamet tezkeresi verilmez." hükmüne yer verilmiştir.
"Muzır şahıslar" başlıklı 19. maddesinde ise, İçişleri Bakanlığınca memlekette kalması umumi güvenliğe, siyasi ve idari icaplara aykırı sayılan yabancıların verilecek muayyen müddet zarfında Türkiye'den çıkmağa davet olunacağı, bu müddetin sonunda Türkiye'yi terketmiyenlerin sınır dışı edilebileceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen kurallara göre, Türk kanun veya örf ve adetleriyle yahut siyasi icabatla telif edilemiyecek durumda olan veya Türkiye'de kalması idari icaplara aykırı sayılan yabancılar hakkında ikamet izni vermeme, izin süresini kısaltma ve sınır dışı etme yönünde işlem tesis edilebileceği açıktır.
Uyuşmazlık konusu işlem evliliğin formalite olduğu gerekçesiyle tesis edilmiş ve İdare Mahkemesince de evliliğin formalite olduğuna ilişkin herhangi bir somut tespitin bulunmadığı ve kapsamlı bir araştırmanın yapılmadığı, araştırma kapsamında davacıların aynı evde ikamet ettiklerinin muhtarlık kaydı ile sabit olduğu, bu sebeple yeterli tespit yapılmaksızın ve eksik araştırma sonucu tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlem iptal edilmiştir.
Evliliğin muvazaalı olup olmadığının saptanmasının adli yargı yerlerine ait olduğunda tartışma bulunmamakla birlikte, bu durum maddi olaya 5683 sayılı Kanun'un yukarıda anılan 7. ve 19. maddelerinin uygulanmasına engel teşkil etmemektedir.
Dosya içerisinde yer alan, davacıların evliliğine yönelik olarak yapılan tahkikatlar sonucu düzenlenen 08/06/2012 tarihli tutanakta; davacıların ikamet adresi olarak belirttikleri adresteki sitenin güvenliği ve site yönetimi ile görüşüldüğünde, davacılardan ...'ın kaydının olduğu, ancak yabancı uyruklu davacı ile aile birlikteliği içerisinde ikamet edip etmediklerinin bilinmediğinin tespit edildiği, söz konusu adrese gidildiğinde ise kapıyı davacı ...'nın açtığı, kendisine ikamete ait fatura ve Türk vatandaşı eşine ait ikamet evrakı ile birlikte polis merkezine gelmeleri konusunda not bırakılmasına rağmen tutanak tarihine kadar polis merkezine gelmedikleri, bu sebeple aile birliği içerisinde ikamet edip etmediklerinin tespit edilemediğinin belirtildiği; 23/08/2012 tarihli tutanakta ise; davacıların adreslerindeki site güvenlik görevlileri ile görüşüldüğü, bu kişiler tarafından yabancı uyruklu davacının 45-50 yaşlarında bir şahısla kaldığını beyan ettikleri, bunun üzerine söz konusu adrese intikal edildiği, kapıyı ... isimli kişinin açtığı, yabancı uyruklu davacı tarafından, Türk vatandaşı eşinin annesinin hastalığı sebebiyle yaklaşık 3 aydır bu adrese gelmediği, bu adreste ... isimli kişinin uzun süredir misafir olarak kaldığının beyan edildiği, yabancı uyruklu davacıya, Türk vatandaşı eşine ait kılık kıyafet vb. eşya olup olmadığı sorulduğunda ise bu hususa ilişkin eşya gösteremediği, muhtarlık kayıtlarından davacıların kayıtları alındıktan sonra tekrar site güvenlik görevlileriyle görüşüldüğünde, bu kişiler tarafından ...'ı tanımadıkları, ikamet içerisinde misafir olarak kalan ... isimli kişiyi sürekli olarak gördüklerini beyan ettikleri hususlarına yer verildiği görülmektedir.
Bu haliyle, Türk vatandaşı ile evlilik tarihinden önceki dönemde vize ve ikamet ihlali sebebiyle hakkında işlemler yapıldıktan sonra ülkeden çıkışı sağlandığı görülen yabancı uyruklu davacının evliliğine ilişkin yapılan tahkikatlarda da yukarıda yer verilen tespitler uyarınca ikamet izninin veriliş amacına aykırı olacak şekilde Türk vatandaşı eşi ile evlilik birlikteliği içerisinde yaşamadığı anlaşıldığından, davacı ... hakkında 5683 sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun'un 7. ve 19. maddelerinde yer alan düzenlemelere uygun olarak tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığından, İdare Mahkemesi kararının dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmında hukuka uygunluk görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin davacı ... yönünden iptali, davacı ...'a ilişkin davanın ise ehliyet yönünden reddi yolundaki ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının temyize konu dava konusu işlemin iptaline yönelik kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 06/04/2021 tarihinde oy birliğiyle, kesin olarak karar verildi.