Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/219 Esas 2022/818 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı; davalılardan ... ile arasında 01/09/2006 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin bulunduğunu, masraf yaparak kiralananı yenilediğini, ancak kiralananın davalılardan ... tarafından kamulaştırıldığını, satın alma tutanağında bina bedelinin 435.034 TL olarak belirlenmesine rağmen taşınmaza yapmış olduğu masrafların göz ardı edildiğini, nitekim delil tespiti neticesinde kiralanana 205.414,80 TL masraf yaptığının tespit edildiğini, kamulaştırma işlemi nedeniyle iş yerinin kapandığını, kâr kaybı ve zararının doğduğunu ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla; şimdilik 100.000 TL’nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ...; kamulaştırma işleminin iradesi dışında gerçekleştiğini, Kamulaştırma Kanunu'nun 20. maddesinde kamulaştırılan taşınmazın boşaltılması nedeni ile mal sahibi ve idarenin tazminatla sorumlu tutulamayacağının belirtildiğini, taraflar arasında düzenlenen sözleşmede kamulaştırma halinde tazminat ödeneceğine ilişkin bir düzenleme bulunmadığını, kiracının yaptığı yararlı ve zorunlu masraflar nedeni ile taşınmazda değer artışı olmadığını ve kamulaştırma bedeline etkisinin olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı ...; dava konusu taşınmazın Kuzey Marmara Otoyolu kapsamında kamulaştırıldığını, kamulaştırma bedelinin taşınmaz maliki olan diğer davalıya uzlaşma sonucu ödendiğini, ödenen kamulaştırma bedeline müştemilat bedelinin dahil olduğunu ve davaya konu dükkana yapılan masrafların da bu kapsamda kaldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Davanın açıldığı mahkemece; davanın kısmen kabulüne, 44.794,40 TL tadilat bedelinin dava tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faizi ile birlikte davalı ...'ndan alınarak davacıya verilmesine, davalı ... Müdürlüğüne karşı açılan davanın ise husumet nedeniyle reddine yönelik verilen karar, davacı vekili ile davalılardan ... vekili tarafından temyizi üzerine, Dairece verilen 26/09/2019 tarihli ve 2018/5204 Esas 2019/7165 Karar sayılı kararla, uyuşmazlığın çözümünde sulh hukuk mahkemesinin görevli olduğu gözetilerek, görevsizlik nedeniyle HMK'nın 114/1-c ve 115/2. maddeleri uyarınca davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken, bu husus göz ardı edilerek davanın esası hakkında hüküm kurulmasının usul ve yasaya aykırı olduğundan bahisle bozulmuştur.
Görevli mahkemece yapılan yargılama neticesinde; faydalı ve zorunlu masrafların istenebilmesi için kiralananın tahliye edilmiş olması gerektiği, ancak dava konusu kiralananın dava tarihi itibariyle henüz tahliye edilmemiş olduğu gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1) Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde de bir isabetsizlik görülmemesine göre, davacının davalılardan Karayolları Genel Müdürlüğüne yönelik temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2) Kural olarak kiracı, akti ilişkinin devamı sırasında kiralananda yaptığı değer arttırıcı masraf ve harcamalarını 6098 sayılı TBK'nın 526. ve devamı maddelerinde düzenlenen vekâletsiz işgörme hükümlerine göre kiraya verenden talep etme hakkına sahiptir.
Sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece; kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden, yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı bulunmaktadır. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu zorunlu ve faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır.
Taraflar arasında düzenlenen 01/09/2006 başlangıç tarihli ve on yıl süreli kira sözleşmesinin varlığı konusunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Alınan kamulaştırma kararı sonrası kiralananın değerinin davalı idare tarafından diğer davalıya ödenmiş olduğu anlaşılmaktadır. Davacı tarafından davanın devamı sırasında dava konusu taşınmazın anahtarlarının 2015 yılı Ocak veya Şubat ayında teslim edildiği bildirilmiş, yine mahkemece 07/07/2015 tarihli celsede taşınmazın yıkımının gerçekleştiği hususu duruşma tutanağına yansıtılmıştır. Buna göre, dava şartı noksanlığı hüküm anında giderilmiş olmakla, kiralanana yapıldığı iddia ve ispat edilen faydalı ve zorunlu masrafların talep edilmesinde, herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Bu nedenle mahkemece; yukarıda belirtilen ilkeler gereğince araştırma yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, davanın reddine karar verilmiş olması usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davacının davalılardan Karayolları Genel Müdürlüğüne yönelik temyiz itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle hükmün HUMK'nın 428. maddesi gereğince davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK'nın Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK'nın 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09/02/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.