Danıştay 6. Daire 2018/9029 Esas 2021/5061 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/9029
Karar No : 2021/5061

TEMYİZ EDENLER : 1-(Davalı) ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2-(Davalı Yanında Müdahiller)
-... Harita İmar İnş. Müh. Taah. ve Turz. Ltd. Şti.
-... Harita Kadastromüh. Taah. ve Turz. Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. ...
DİĞER DAVALI İDARE : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF : (Davacılar)
1- ...
2- ...
3- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : Dava konusu işlemlerin iptali yolunda ... İdare Mahkemesince verilen ... tarihli, E: ..., K: ... sayılı karara karşı yapılan istinaf başvurularının reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının davalı Etimesgut Belediye Başkanlığı ile davalı yanında davaya katılan müdahiller tarafından usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti davacıların murisine ait Ankara ili, Etimesgut ilçesi ... Mahallesi, 5453 metrekare yüzölçümündeki ... parsel sayılı taşınmazın bulunduğu bölgede, Etimesgut Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararıyla kabul edilen ve Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararıyla onaylanan ... sayılı parselasyon işleminin ve bu parselasyon işleminin dayanağı olan Etimesgut Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ve bu kararın onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlarının ... -... parsel sayılı taşınmazlara ilişkin kısımlarının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Dosyada yer alan bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden; 2007 onay tarihli 1/25000 ölçekli Başkent Ankara Nazım İmar Planında dava konusu alan 60 kişi/ha brüt nüfus yoğunluk olarak belirlendiği, dava konusu 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinde ise "mevcut konut alanı" tanımı yapılarak küçük kısmına "Düşük Yoğunluk (51-150 kişi/ha)" ve büyük kısmına da "orta yoğunluk (151-300 kişi/ha)" brüt nüfus yoğunluğu tanımlandığı, şematik ve leke kararlar verilen üst kademe planda alan kullanımlarına ilişkin büyüklükler belirlenemeyeceği açık olmakla birlikte "mevcut konut alanı" olarak tanımlanan ve mevcut imar haklarının aynen devam ettirilecek bir alanda artırılan nüfus yoğunluğuna yetecek standartlarda sosyal-teknik altyapı alanı ayrılamayacağı, her ne kadar donatı alanları arasında yer değişiklikleri yapılmakla birlikte yeni bir donatı alanı ayrılmadığı ve sadece "ticari rekreasyon alanı" tanımlı alandan donatı alanlarına katkı yapılmakla birlikte donatı alanlarının yetersiz olduğu, bilimsel, teknik ve nesnel bir gerekçe ile herhangi bir zorunluluk olmadığı anlaşıldığından dava konusu alanda brüt nüfus yoğunluğunun bu nedenli artırılmasının şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olmadığı gibi yakın çevresine göre eşitsizlik yaratıldığı, yargı kararları ile iptaline karar verilen 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinde 'konut' alanlarında Emsal=0.5-1.40 yapılaşma hakları var iken dava konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli plan değişikliklerinde aynı adalara "konut + ticaret" tanımı yapılarak E:1.20-3.30 yapılaşma hakları ile daha yüksek yapılaşma haklarının belirlendiği, her ne kadar "ticaret" kullanımı kalıcı nüfus getirmemekle birlikte çalışan ve bölge dışından müşteri nüfusu geleceği gibi yapı yoğunluğunun önemli ölçüde artırıldığı, dolayısıyla önceki planlara göre brüt nüfus yoğunluğunda azaltma yapılmakla birlikte yapı adalarında nüfus ve yapı yoğunluğunun daha fazla artırılması ile yargı kararları yerine getirilmediği gibi şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırılıkların giderilmediği, dava konusu ... sayılı parselasyon planı ile... sayılı parselasyon planı bilgilerinin karşılaştırıldığı, ... sayılı ilk parselasyon planında ... sayılı yapı adasının toplam yüzölçümü 4.365.165m² iken ... sayılı ikinci parselasyon planında ... sayılı adanın toplam yüzölçümü 4.452.908 m² olup aradaki 87.743 m² alanın da donatı alanlarından Maliye Hazinesi adına ihdas edildiği, dağıtımda da hazine adına ihdas edilen 87.743 m2 hissede "lise" alanı olan... ada ... sayılı parselde ve ... ada ... sayılı parselde tahsis edildiği, buna göre donatı alanlarında artış yapılmadığı ve kaldırılan donatı alanlarından hazine adına "ihdas' yapılmasının da bölgede donatı alanlarında artış yapılmadığını gösterdiğinden yargı kararları yerine getirilmediği gibi artırılan nüfusa yetecek standartlarda donatı alanı ayrılmadığından imar mevzuatına aykırılıklar devam ettirildiği, dava konusu alandaki yargı kararlarının içeriği dikkate alındığında iptal edilen ... sayılı parselasyon planı nedeniyle kadastral parsellere dönüş yapılması gerektiği halde uyuşmazlık konusu ... sayılı parselasyon planının girdilerinin bir önceki parselasyon planı ile oluşturulan parseller olamayacağından ... sayılı parselasyon planının dağıtım ve tahsis işlemlerinde imar mevzuatına aykırılık bulunduğu, ayrıca yargı kararları uyarınca geriye dönüş işlemleri ile kadastral parsellere dönüş yapılarak dava konusu ... nolu parselasyon planı hazırlanması yerine iptal edilen ... nolu parselasyon planı ile oluşturulan parsellerden düzenleme sahasının oluşturulması ile bölge içinde eşdeğeri ayrılmadan kaldırılan donatı alanlarının hazine adına ihdas edilmesi nedeniyle imar mevzuatına aykırılık bulunduğu, diğer taraftan dava konusu plan değişiklikleri ile davacının eski kadastral taşınmazına yakın yerde "ticaret" alanına dönüştürülen ... ada ... sayılı parselde hisse tahsisi mümkün iken ... sayılı parselasyon planında bu şekilde işlem tesis edilmediği anlaşıldığından dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davalı Etimesgut Belediye Başkanlığının İddialarının Özeti: Dava konusu işlemlerin hukuka uygun olduğu belirtilerek temyize konu kararın bozulması ileri sürülmektedir.
Davalı idareler Yanında Davaya Katılan Müdahillerin İddialarının Özeti:Dava konusu işlemlerin hukuka uygun olduğu belirtilerek temyize konu kararın bozulması ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Mülkiyeti davacıların murisine ait Ankara ili, Etimesgut ilçesi ... Mahallesi, ... parsel sayılı taşınmazın bulunduğu bölgede, Etimesgut Belediye Encümeni' nin ... tarih ve ... sayılı kararıyla kabul edilen ve Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararıyla onaylanan ... sayılı parselasyon işleminin ve bu parselasyon işleminin dayanağı olan Etimesgut Belediye Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı ve Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi' nin ... tarih ve ... sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile 1/5000 ve 1/25000 ölçekli nazım imar planlarının ... -... parsel sayılı taşınmazlara ilişkin kısmının; davacılar tarafından, imar planlarına yönelik olarak; dava konusu taşınmazın yer aldığı kavşak noktasında kreş ve anaokulu, ibadet alanı, spor alanı, sosyal ve kültürel tesis alanı planlanmasının şehircilik ilkeleri, planlama esaslarına aykırı olduğu, diğer yandan 50 metre genişliğinde erişme kontrollü Eskişehir Karayolundan 5 metre genişliğinde yan yol ile kreş ve anaokulu, ibadet alanı, spor alanı ve sosyal ve kültürel tesis alanına giriş verilmesinin araç trağini olumsuz yönde etkiyeceği, parselasyon işleminde büyük parsellerin oluşturulmasını teşvik amacıyla kademeli olarak yoğunluk artışı öngören plan notunun daha önce yargı kararıyla iptaline karar verilmesine rağmen dava konusu imar planında da benzer bir plan notu getirildiği, plan açıklama raporunda hesaplanan sosyal ve teknik donatı alanlarının yönetmelikte öngörülen büyüklükte olup olmadığının incelenmesi gerektiği, parselasyona ilişkin olarak; dava konusu parselasyon işleminde kök parsele dönülmediği, düzenleme ile oluşacak imar parsellerinin mümkün mertebe aynı veya yakınındaki yere tahsisi sağlanacağı kuralına aykırı olarak, kadastral parselinden çok uzakta ve eşdeğer olmayan parselden tahsis yapıldığı, aralarında müdahilin de olduğu bazı parsel maliklerinin kademeli yoğunluk artışına yönelik plan notundan faydanalacak şekilde başka parsellere taşındığı , 2981 sayılı Kanunun Ek-1. maddesinin uygulanma koşulları olmadığı halde bazı parsellerde ferdileştirme yapıldığı iddialarıyla iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın “Hak arama hürriyeti” başlıklı 36. maddesinin birinci fıkrasında, “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” hükmü, ''Yargı yolu'' başlıklı 125. maddesinin birinci fıkrasında, “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.'' hükmü yer almaktadır.
İşlem tarihindeki yürürlükteki şekliyle 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmış, 6. maddesinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Kanun'un 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davanın imar planlarına yönelik kısmı bakımından;
Anayasa'nın 36. ve 125. maddeleri ile güvence altına alınan dava yoluyla hak arama özgürlüğü, kendisi bir temel hak niteliği taşımasının ötesinde diğer temel hak ve özgürlüklerden gereken şekilde yararlanılmasını ve bunların korunmasını sağlayan en etkili güvencelerden biridir. Kişilere yargı mercileri önünde dava hakkı tanınması adil yargılamanın ön koşulunu oluşturur.
Adil yargılanma hakkı kapsamında değerlendirilebilecek olan önemli ilkelerinden biride "aleyhe hüküm verme yasağı"dır. İdari yargılama hukukunda karşımıza çıkan haliyle, bir idari işleme karşı açılan davada mahkemece davacının dava konusu işleme nazaran aleyhine sonuç doğuracak şekilde karar verilemeyeceği anlamına gelen bu ilke 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda da açıkça düzenlenmemiş olsa dahi hak arama hürriyetinin ve hukuki güvenlik ilkesinin bir gereği olarak idari yargılama hukukunda da yargı kararları ile benimsenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, İdare Mahkemesince, sadece taşınmazın büyüklüğüne göre kademeli yoğunluk artışı öngören plan notuna yönelik yapılan inceleme sonucunda yukarıda belirtilen gerekçeyle dava konusu imar planlarının iptaline karar verilmiş ise de kademeli emsal artışına yönelik plan notunun davacının da lehine bir düzenleme olduğu göz önüne alındığında iptale ilişkin kararın bu haliyle davacının aleyhine bir sonuç doğurduğu, davacının dava açmaktaki amacıyla örtüşmediği anlaşıldığından, İdare Mahkemesince, davacının yukarıda belirtilen iddiaları doğrultusunda gerekirse yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılarak bir inceleme ve değerlendirme yapıldıktan yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Davanın parselasyon işlemine yönelik kısmı bakımdan; dayanağı imar planına yönelik İdare Mahkemesince yapılacak inceleme sonucunda verilecek karara göre parselasyon işlemi hakkında da yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı Etimesgut Belediye Başkanlığı ile davalı yanında davaya katılan müdahillerin temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemlerin iptali yolunda ... İdare Mahkemesince verilen ... tarihli, E: ..., K: ... sayılı karara karşı yapılan istinaf başvurularının reddine dair ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 06/04/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.