Danıştay 8. Daire 2020/1878 Esas 2021/2125 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/1878
Karar No : 2021/2125

Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Valiliği

Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı) : … Eğt. Öğrt. San. ve Tic. Ltd. Şti.

Vekili : Av. …

İstemin Özeti : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Yasanın 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi : …

Düşüncesi : İdare Mahkemesi kararının gerekçesi değiştirilmek suretiyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava; 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 7. maddesi uyarınca mevzuata aykırı personel çalıştırıldığı gerekçesiyle davacı şirkete ait … Dershanesi'nin 15 gün süreyle geçici olarak kapatılmasına ilişkin … günlü, … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; soruşturma kapsamında dershane öğrencileri ve etüd derslerine girdikleri ileri sürülen kimselerin alınan ifadelerinden, henüz üniversite öğrencisi olan kimselerin etüd derslerine girdiklerinin, bu suretle dershanede üniversite mezunu olmamaları ve dershane ile sözleşme imzalayamayacak olmaları nedeniyle çalışma izinleri bulunmadığı için mevzuata aykırı olarak çalıştırıldıkları ortaya konulduğundan davanın reddine karar verildiği, anılan kararın Dairemizin 20/12//2018 tarih ve E:2013/9533, K:2018/8767 sayılı kararıyla; davacının üzerine atılı fiili işlediğinin dosyada yer alan mevcut bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi neticesinde sabit olduğu, bu bakımdan, yeni oluşan hukuki durum dikkate alınarak, İdare Mahkemesince davacının eylemine uyan Kanunun ve ilgili Yönetmeliğin eski halinde düzenlenen fiilin, Kanun ve ilgili Yönetmeliğin yeni halinde düzenlenip düzenlenmediği ve/veya söz konusu fiil için daha hafif bir ceza öngörülüp öngörülmediğinin araştırılarak, eski ve yeni mevzuat hükümlerinden davacı lehine olanın uygulaması sureti ile yeniden bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulduğu, ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla bozma kararına uyulmak suretiyle yeni oluşan hukuki durum dikkate alındığında, davacı şirketin eylemine uyan fiile karşılık Kanun ve ilgili Yönetmeliğin yeni halinde, fiilin tekrarı durumunda idari para cezası miktarının beş kat artırılarak uygulanacağı hükmüne yer verilmek suretiyle söz konusu fiil için daha hafif bir ceza öngörüldüğü, sübut bulan eyleme karşılık davacı şirket lehine olan yeni mevzuat hükümlerinin uygulanması gerektiğinden bahisle işlemin iptaline karar verildiği görülmektedir.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan 'Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli' başlıklı 7. maddesinde; "Kurum açma izni verilen kurumlarda iki yıl içinde öğretime başlamayan ile amacı dışında kullanıldığı tespit edilen kurumun, kurum açma izinleri iptal edilir. Özel öğretim kurumları,...reklam ve ilana ilişkin gerekli şartların yerine getirilmemesi halinde, davranışın ağırlık derecesine göre onbeş günden az olmamak kaydıyla üç aya kadar geçici olarak, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun genel ve özel amaçlarıyla temel ilkelerine uymayan, kurumunu mevzuata uygun kapatmayan, geçici olarak kapatma cezası alan ve aynı fiili tekrar işleyen kurumlar ise sürekli olarak kurum açma izni veren makam tarafından kapatılır." hükmüne yer verilmiş olup, 13/01/2017 tarih ve 29947 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesi ile değiştirilmesinden önceki Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 'Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ve geçici olarak kapatma' başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında ise; "Kanunun 7 nci maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde kurumların kurum açma izinleri ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatları iptal edilir veya kurum geçici olarak kapatılır. " hükmü yer almıştır.
Bakılmakta olan dava devam ederken işlemin dayanağı olan 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 7. maddesindeki düzenleme, 02/12/2016 tarih ve 6764 sayılı Kanun'un 62. maddesi ile değişikliğe uğramış olup yeni düzenlemede; 'Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli' başlıklı değişik 7. maddede; "Kurum açma izni verilen kurumlardan iki yıl içerisinde faaliyete başlamayan, faaliyete başladıktan sonra yönetmelikte belirtilen süreden daha fazla izinsiz ara veren veya söz konusu izni amacı dışında kullandığı tespit edilen kurumların kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. Özel öğretim kurumunun...b) Gerçeğe aykırı veya yanıltıcı reklam ya da ilan vermesi, reklam veya ilanlarda öğrenci resim ya da bilgilerini kullanması,...hallerinde; (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı...idari para cezası uygulanır. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarı beş kat artırılarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir,...İdari para cezası, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından verilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almıştır.
13/01/2017 tarih ve 29947 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesi ile değiştirilen Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 'Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ile idari para cezaları' başlıklı değişik 9. maddesinin 1. fıkrasında; "Kanunun 7 nci maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde işlenen fiile veya aynı fiilin tekrarına göre kuruma idari para cezası uygulanır ve/veya kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir." hükmü düzenlenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; yapılan soruşturma kapsamında dershanede öğrenim gören bir kısım öğrencilerin isimlerine mevcut grup listelerinde yer verilmediği, henüz öğretmen ya da uzman öğretici sıfatını kazanmamış, çalışma izin onayı olmayan üniversite öğrencilerine dershanede görev verildiği, bazı dersliklerde tanınan kontenjandan fazla öğrencinin öğrenim görmesine sebep olunduğu hususlarında inceleme yapıldığı, ilgililer ve tanıkların ifadelerine başvurulduğu, netice olarak eylemlerin subuta erdiğinden bahisle dershane müdürü için disiplin yönünden ve idari yönden getirilen tekliflerin yanı sıra dershanede henüz üniversite öğrencisi olan şahıslarca öğrencilere ders verdirilmek suretiyle mevzuata aykırı personel çalıştırılması nedeniyle 5580 sayılı Kanun'un 7/2 maddesi uyarınca anılan dershanenin 15 gün süre ile kapatılmasına ilişkin dava konusu işlemin tesis edilmesi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, davacının üzerine atılı fiili işlediği, soruşturma dosyasında yer alan mevcut bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi neticesinde sabit olup, uyuşmazlık tarihinde yürürlükte olan Kanun ve ilgili Yönetmelik maddesi, daha sonraki tarihli Kanun ve ilgili Yönetmelik değişikliği ile tamamen değiştirildiğinden, uyuşmazlığın çözülebilmesi için öncelikle davacının işlediği fiile hangi Kanun ve Yönetmelik hükmünün uygulanması gerektiği hususunun karara bağlanması gerekmektedir.
Ceza Hukuku kökenli bir ilke olan "lehe olan hükmün uygulanması ilkesi"; işlendiği zamanın hukuki normları uyarınca suç sayılan bir fiil sonradan yürürlüğe giren bir düzenleme ile suç olmaktan çıkarılmış bulunuyorsa veya sonradan yürürlüğe giren düzenleme suçun işlendiği zaman mevcut olan düzenlemeye göre suçlunun lehine ise, sonraki normun daha önce işlenmiş olan fiillere uygulanmasını öngörmektedir. Kural olarak idari işlemlerin yargısal denetimi tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre yapılmaktadır. Bu anlamda idari işlem niteliğindeki yaptırımın tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre yargısal denetiminin yapılması gerekmekte ise de, ilke olarak suç ve cezadan lehe olan normun uygulanması kuralının bu yaptırımlar yönünden de geçerli olduğunun kabulü gerekmektedir. Dolayısıyla, fiilin işlendiği tarih itibariyle yürürlükte bulunan mevzuat ile daha sonra yürürlüğe giren mevzuat hükümleri farklı ise yaptırım uygulanacak olan kişilerin lehine olan mevzuat hükmü dikkate alınmalıdır. Ancak lehe hükmün uygulanması amacıyla verilecek bir iptal kararının başka yaptırımların uygulanmasına engel olmayacağı da tabidir.
Bu kapsamda, yeni oluşan hukuki durum dikkate alınarak, davalı idarelerce davacının eylemine uyan Kanunun ve ilgili Yönetmeliğin eski halinde düzenlenen fiilin, Kanun ve ilgili Yönetmeliğin yeni halinde düzenlenip düzenlenmediği ve/veya söz konusu fiil için daha hafif bir ceza öngörülüp öngörülmediğinin araştırılarak, eski ve yeni mevzuat hükümlerinden davacı lehine olanın uygulanması sureti ile yeniden bir işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen lehe kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için değişiklikten önceki Kanun hükmü uyarınca dava konusu işlemin uygulanmasının tamamlanıp tamamlanmadığı hususu dikkate alınmalıdır.
Bu çerçevede lehe kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için değişiklikten önceki Kanun hükmü uyarınca tesis edilen işlemin uygulanmasının tamamlanmamış olması gerekmektedir. Somut olayda olduğu gibi uygulanan ve uygulanmakla etkisi tükenen geçici kapatma cezası gibi idari işlemler söz konusu olduğunda, eski ve yeni mevzuat hükümlerinden davacı lehine olanın uygulanması sureti ile tesis edilecek yeni işlem davacı hakkında uygulanması muhtemel tekerrür hükümleri yönünden önem arz etmekte olup, lehe Kanun hükmünün uygulanması suretiyle tesis edilecek yeni idari işlemin davalı idarelerce mükerrer cezalandırmaya neden olabilecek şekilde ikinci kez idari yaptırım işlemi tesisi şeklinde anlaşılmaması gerekmektedir.
Bir başka anlatımla; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 28. maddesi kapsamında yargı kararının uygulanmasına yönelik olarak; davalı idarece yeni bir işlem tesisi gerekmemekte olup; "lehe hükmün uygulanması" kuralı, 5580 sayılı Kanun'un 7. maddesinde yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 02/12/2016 tarihinden sonra özel öğretim kurumları tarafından, 5580 sayılı Kanun kapsamında geçici kapatmayı gerektiren fiillerin işlenmesi halinde, tekerrür hükümlerinin uygulanması yönünden dikkate alınacaktır.
Aksi durum mükerrer cezalandırma sonucu doğurur ki; bu durum, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 38. maddesine aykırılık teşkil eder.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin reddiyle ... İdare Mahkemesince verilen ve hüküm fıkrası itibariyle hukuka uygun bulunan kararın yukarıda belirtilen gerekçeyle onanmasına temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 07/04/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.