Danıştay 10. Daire 2018/3487 Esas 2021/1719 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/3487
Karar No : 2021/1719


DAVACI : …

VEKİLLERİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Davacı tarafından, bilgi edinme başvurusunun reddine ilişkin Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararı ile bu kararın dayanağı olan … tarih ve … sayılı İlke Kararı'nın; hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
-Davacı tarafından, 01/09/2016 tarihine kadar … Üniversitesi Tıp Fakültesi Anabilim dalında profesör kadrosunda görev yapan bir hekim olduğu, 01/09/2016 tarih ve 29818 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 672 sayılı KHK ile kamu görevine son verildiği,
-667 sayılı KHK'nın 4. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde; "Terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen; 11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu'na tabi personel, Yükseköğretim Kurulu Başkanı’nın teklifi üzerine Yükseköğretim Kurulu’nun kararıyla kamu görevinden çıkarılır." kuralının olduğu,
-Bu doğrultuda hakkındaki kamu görevinin sona erdirilmesine ilişkin işlemin dayanağı olan "Terör örgütlerine veya Millî Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı" olduğuna ilişkin tespit işleminin iptali istemiyle … İdare Mahkemesi'nin E:… sayılı dosyasında dava açıldığı,
-… İdare Mahkemesi'nin … tarih ve K:… sayılı kararıyla "davacının terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğuna ilişkin tespit işleminin dava dosyasına ekli olmaması, kim tarafından tesis edildiği, tarih ve sayısının belirtilmemesi, Yüksek Öğretim Kurumu davalı idareler arasında gösterilmiş ise de davalı kurumun davacı hakkında tesis etmiş olduğu bir işlemin olup olmaldığının belirtilmediği, işlem tesis edilmiş ise dava dilekçesine eklenilmemiş olduğu" gerekçesiyle dava dilekçesinin reddine karar verildiği,
-... Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun teklifi ile Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından tespit işlemi yapıldığından Üniversite Rektörlüğü'ne bilgi edinme başvurusunda bulunulduğu, tespit işlemine dayanak bilgi belgelerin verilmesinin istendiği,
-... Üniversitesi Personel Daire Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı kararıyla, hakkında yapılan soruşturmanın Olağanüstü Hal KHK'larında yer alan tedbirler ile bunların uygulanmasına ilişkin işlemlerle ilgili olduğu için Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun … tarih, … sayılı İlke Kararı'nın 2. paragrafı kapsamı dışında değerlendirildiği gerekçesiyle bilgi edinme talebinin reddedildiği,
-Bu karara yapılan itirazın da Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun … tarih, … sayılı kararı ile reddedildiği,
-Anayasa'nın "Temel hak ve ödevler" başlıklı 2. kısmının 74/3. maddesinde herkesin bilgi edinme hakkına sahip olduğunun belirtildiği, bu doğrultuda 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun yürürlüğe girdiği, Kanun’un 1. maddesinde bilgi edinme hakkının demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olduğu, 5. maddesinde Kurum ve kuruluşların, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlü olduklarının belirtildiği,
-Bilgi verme yükümlülüğünde sayılmayan kanuni istisnaların Bilgi Edinme Hakkının Sınırları başlıklı 4. bölümde düzenlendiği, Kurul’un ilke kararında atıf yapılan “Devlet Sırrına İlişkin Bilgi ve Belgeler” ile “Adli ve İdari Soruşturmaya İlişkin Bilgi ve Belgeler”e de 16, 19 ve 20. maddelerde yer verildiği,
-İlke kararı ile, olağanüstü hal tedbirlerine ilişkin bilgi edinme başvurularının Bilgi Edinme Kanunu'nun 16, 19 ve 20. maddeleri uyarınca bilgi edinme hakkı kapsamı dışında değerlendirilerek Kanun’un bilgi edinme hakkının kullanımına ilişkin olarak yer verdiği istisnalar haricinde bir istisna benimsendiği ve Kanun’un kapsamının genişletildiği,
-Bilgi edinme hakkının temel hak ve hürriyetlerden olduğu, bu nedenle ancak TBMM tarafından Kanunla, Anayasada belirtilen diğer şartlara uygun olarak sınırlanabileceği, Kurul’un ilke kararı ile sınırlama getiremeyeceği,
-Kamu kuruluşlarının bilgi edinme hakkını ancak Kanun'da belirtilen durumların varlığı halinde sınırlandırabileceği, aksi takdirde idarenin temel hakları sınırlayıcı işlemler tesis edeceği ve normlar hiyerarşisine aykırı hareket etmiş olacağı,
-İlke kararı ve dava konusu işlemin Kanuna, idarenin yasallığına ve hukuk devleti ilkesine, Anayasa'nın 6, 7 ve 13. maddelerine aykırı olduğu,
-Yapmış olduğu bilgi edinme başvurusunun 4982 sayılı Kanun’un 16, 19 ve 20. maddeleri kapsamında değerlendirilemeyeceği,
-4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun 16. maddesinde, “Açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.” kuralı olduğu, Kanun maddesine göre, bilgi belgelerin devlet sırrı olarak nitelendirilmesinin tek başına yeterli olmadığı, aynı zamanda belgelerin açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek nitelikte olması gerektiği, oysa ki bilgi edinme başvurusunun doğrudan kendisi hakkında olduğu, öğretim görevlisi olduğu üniversiteden ayrılması sonucu, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama ve yayma, bu alanlarda araştırma yapma hakkı, çalışma hakkı ve kendisini maddi ve manevi olarak geliştirme hakkından mahrum kaldığı, pasaportuna el konularak yurtdışına çıkma özgürlüğünün kısıtlandığı,
-4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun 19. maddesinde, “Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,
d)Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.” kuralı olduğu, anılan madde hükmüne göre sadece soruşturma yürütülüyor olmasının bilgi belge edinme hakkını ortadan kaldırmayacağı, aynı zamanda yapılacak açıklamaların birtakım sonuçlara sebebiyet vermesi gerektiği, Kurul tarafından hangi sonucu engellemek amacıyla bilgi verilmediğinin ortaya konulamadığı,
-4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun 20. maddesinde, “Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır. 4/4/1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır.” kuralı olduğu, bilgi edinme hakkının 20. maddeye göre reddedilmesi için hakkında adli soruşturma olması gerektiği, ancak adli soruşturma bulunmadığı,
-Pasaportunun iptaline ilişkin olarak görülen davada, idarenin iptal gerekçesi olarak, “davacı hakkında 2 soruşturma yürütüldüğü, POLNET veri sisteminde davacı hakkında FETÖ/PYD şüphelisi şerhi bulunduğu, davacının Barış Bildirisi imzacısı olduğu” cevabını verdiği, soruşturma dosyalarının incelenmesi sonucu, ... Üniversitesi içerisindeki FETÖ yapılanması ile ilgili dosyada şüpheli olmadığı ve dosya ile hiçbir bağlantısının olmadığının öğrenildiği, diğer soruşturma dosyasında ise kovuşturma açılmasına yer olmadığı kararı verildiği, idarenin hiçbir dayanak ve hukuki sebep olmadan pasaportunu iptal ettiği,
-Bilgi edinme hakkının adil yargılanma hakkını ihlal etmeyeceği, maddenin amacının bir başkası hakkında yapılan soruşturmalara ilişkin bilgi edinme taleplerinin sınırlarını belirlemek olduğu,

-Kamu kurum ve kuruluşlarının iş ve işlemlerinin şeffaf ve denetlenebilir olmasının, İdarelerin yapmış oldukları işlemin dayanaklarını ilgililere bildirmeleri ve buna ilişkin bilgileri sunmasının Hukuk Devleti ilkesinin bir gereği olduğu ve idarenin keyfi hareket etmesini engelleyeceği, 4982 sayılı Kanun'un amacının da idarî şeffaflığı sağlamak olduğu,
-Danıştay kararlarında da idarenin işlem ve eylemlerinin yargı denetiminin yapılabilmesi için gerekli koşulların idare tarafından oluşturulması gerektiğinin vurgulandığı, idarenin yargısal denetim yapılmasını ortadan kaldıracak ya da bu denetimin yapılmasını imkansız kılacak işlem ve eylemde bulunamayacağı,
-Tarafına bilgi verilmemesinin hak arama özgürlüğünü kullanmasını zorlaştırdığı, bilgiye ulaşma hakkının hak arama özgürlüğünün başlangıç noktasını oluşturduğu, ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
-Davalı idare tarafından, 15/07/2016 tarihinde FETÖ/PYD tarafından gerçekleştirilen silahlı darbe teşebbüsü sonrasında 20/07/2016 tarih ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla ülke genelinde Olağanüstü Hal'in ilan edildiği ve Olağanüstü Hal kararının TBMM'nin 21/07/2016 tarih ve 1116 Karar nolu kararı ile onaylandığı, 2016/1 sayılı İlke Kararının, devam eden Olağanüstü Hal çerçevesinde çıkartılan KHK'larda yer alan tedbirler ile bunların uygulanmasına ilişkin iş ve işlemlere yönelik bilgi edinme başvurularının cevaplanmasına ilişkin olarak yol gösterici olması amacıyla 4982 sayılı Kanun’un 14. maddesinin "Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur." kuralının verdiği yetkiye dayanılarak alındığı,
-Bilgi edinme başvurusunun 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 16. maddesinde belirtilen “Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek türden bilgi ve belgelere” yönelik olduğu, 4982 sayılı Kanun’un "İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler" başlıklı 19. maddesi ile "Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler" başlıklı 20. maddesi kapsamında olduğu, adli ve idari soruşturmalar tamamlanmadan erişime açılmalarının anılan mevzuat hükümlerine aykırı olduğu,
-Kamu kurum ve kuruluşlarında yeknesak bir uygulama sağlanması için ilke kararının alındığı, bilgi edinme başvurusunun anılan ilke kararı kapsamında olup olmadığının ilgili idare tarafından değerlendirileceği, itiraz halinde Kurulca somut olaya ilişkin karar verilebileceği,
-Başvuru sahibinin OHAL Kapsamında Bazı Tedbirlerin Alınmasına İlişkin 672 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarıldığı, darbe teşebbüsü aşamasında silahlı terör örgütü FETÖ hakkında yürütülen adli ve idari soruşturmaların devam ettiği, bu nedenle 4982 sayılı Kanun’un 19. ve 20. maddelerine göre bilgi vermenin mümkün olmadığı, dava konusu işlemde hukuka aykırılık olmadığı, bulunmadığı savunulmaktadır.


DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; davacının bilgi edinme başvurusunun reddine ilişkin Bilgi Edinme Kurulunun … tarihli, … sayılı kararı ile dayanağı aynı Kurulun … tarihli, … sayılı İlke Kararının iptali istemiyle açılmıştır.
4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunun 14. maddesinde: “Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.” kuralı yer almıştır.
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu, bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazları incelemenin yanı sıra kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek amacıyla kurulmuştur. Kurul görevlerini gerçekleştirmek üzere bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin ilkeleri belirleyen kararlar alabilir.
4982 sayılı Kanunun 5. maddesinde kurum ve kuruluşlarının, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik tedbirleri almakla yükümlü oldukları kurala bağlanmış; bilgi edinme hakkının sınırları 15 ila 28. maddeleri arasında düzenlemeye konu edilmiştir.
Kanunun “Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler” başlıklı 16. maddesinde: “Açıklanması halinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, milli savunmasına ve milli güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.”; “İdari soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler” başlıklı 19. maddesinde: “Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idari soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması halinde; a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak, b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak, c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek, d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.”; “Adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler” başlıklı 20. maddesinde ise: “Açıklanması veya zamanından önce açıklanması halinde; a) Suç işlenmesine yol açacak, b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanuni yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek, c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek, d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlal edecek, Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır. 04/04/1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18/06/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 06/01/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır.” kurallarına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacının ... Üniversite Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalında Profesör olarak görev yapmakta iken 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin 4. maddesi uyarınca kamu görevine son verildiği, bu işleme dayanak olan bilgi ve belgelerin verilmesi talebinin ... Üniversitesi Personel Dairesi Başkanlığınca yerinde görülmemesine ilişkin işleme karşı yapılan itirazın Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunun … tarihli, … sayılı kararıyla reddedilmesi üzerine bu işlem ile dayanak olarak gösterilen aynı Kurulun … tarihli, … sayılı ilke kararının iptali istemiyle görülen davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İlke kararının; 1) Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamelerin eki listelerde sayılarak kamu görevinden çıkarılan kişiler ile kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin bilgi ve belgeler hakkındaki bilgi edinme başvurularının 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 16, 19. ve 20. maddeleri uyarınca bilgi edinme hakkı kapsamı dışında değerlendirilmesi ve konu ile ilgili uygulamanın bu doğrultuda yapılması gerektiği, 2) Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen ve bu nedenlerle haklarında idari veya adli soruşturma başlatılan, açığa alınan ve/veya 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 3. ve 4. maddeleri uyarınca kamu görevinden çıkarılan kişilerle ilgili bu işlemler ile bu kapsamda yürütülen adli ve idari soruşturmalara ilişkin bilgi ve belgelerin 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 19. ve 20. maddeleri uyarınca bilgi edinme hakkı kapsamı dışında değerlendirilmesi ve konu ile ilgili uygulamanın bu doğrultuda yapılması gerektiği, bu hususların 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 14. maddesinin tanıdığı yetki çerçevesinde, 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilmesini içerdiği görülmektedir.
4982 sayılı Bilgi Edinme Kanununun 15 ila 28. maddeleri arasında bilgi edinme hakkının sınırları belirlenmiştir. Bu kanun kapsamı dışında tutulan konular arasında Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler, idari soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler ile adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgelere de yer verilmiştir. Dava konusu ilke kararı da 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 3. ve 4. maddeleri uyarınca kamu görevinden çıkarılan kişilerle ilgili bu işlemler ile bu kapsamda yürütülen adli ve idari soruşturmalara ilişkin bilgi ve belgelerin bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu değerlendirilmesine dayanmakta olup, dayanağı kanuni düzenlemelere aykırı bir yönü bulunmamaktadır.
Dava konusu uygulama işlemine gelince;
İdare Mahkemesi aşamasında, davacı hakkında FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma suçundan kurumunca yapılan ihbar üzerine ... Cumhuriyet Başsavcılığınca … Hz. Numaralı dosyası üzerinde soruşturmaya başlandığı, bu dosya üzerinden şüpheli olarak davacı hakkındaki evrakın tefrik edilerek … Hz. Numarasına kaydedildiği, yürütülen soruşturma sonucunda ise 20/03/2018 tarihinde şüpheli davacı hakkında FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma suçundan Kovuşturmaya Yer Olmadığına Karar verildiği görülmekle birlikte davacının kamu görevinden 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin 4. maddesi uyarınca çıkarılan kişiler arasında olduğundan bu kapsamdaki bilgi ve belgelerin 4982 sayılı Yasanın 19. maddesi ve ilke kararına göre bilgi edinme hakkına konu bilgi ve belgeler arasında bulunmadığı görülmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği düşülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince; 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun "Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu" başlıklı 14. maddesinin 02/07/2018 tarih ve 703 sayılı KHK’nın 35. maddesiyle değişik 9. Fıkrasında yer alan "Kurulun sekretarya hizmetleri Adalet Bakanlığı tarafından yerine getirilir." hükmüne istinaden Adalet Bakanlığı hasım mevkiine alındıktan sonra duruşma için taraflara önceden bildirilen 08/04/2021 tarihinde, davacıyı temsilen Av. …'in geldiği, davalı Adalet Bakanlığı'nı temsilen Av. …'in geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Hazır bulunan taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; davacının ... Üniversitesi Tıp Fakültesi Anabilim dalında profesör kadrosunda görev yapmaktayken 01/09/2016 tarih ve 29818 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 672 sayılı KHK ile kamu görevine son verilmesine ilişkin işlemin dayanağını teşkil eden tüm bilgi ve belgelerin tarafına verilmesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine dair ... Üniversitesi Personel Daire Başkanlığı'nın … tarih ve … sayılı işlemine karşı Bilgi Edinme ve Değerlendirme Kurulu'na yapılan itiraz başvurusunun reddine ilişkin Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun … tarih ve … sayılı işlemi ve anılan işleminin dayanağını teşkil eden ve bilgi edinme talepli başvurusunun karşılanmamasına gerekçe olarak gösterilen Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun … tarih ve … sayılı İlke Kararı'nın iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT
Anayasa'nın "Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı" başlıklı 74. maddesinin 4. fıkrasında, "Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir." hükmü,
"Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması" başlıklı 15. maddesinde, "Savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir." hükmü yer almaktadır.
4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir." hükmü, "Bilgi edinme hakkı" başlıklı 4. maddesinde "Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir." hükmü,
"Bilgi verme yükümlülüğü" başlıklı 5. maddesinde, "Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler. Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz." hükmü,
"Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler" başlıklı 8. maddesinde, "Kurum ve kuruluşlarca yayımlanmış veya yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler, bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak, yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı veya açıklandığı başvurana bildirilir." hükmü,
"İtiraz usulü " başlıklı 13. maddesinde, Bilgi edinme istemi (…)(1) reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi onbeş iş günü içinde vermekle yükümlüdürler. Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya başvurma süresini durdurur." hükmü,
Dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihlerde yürürlükte olan haliyle "Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu" başlıklı 14. maddesinde, "Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, (…)(2) verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.
...
Kurulun sekretarya hizmetleri Adalet Bakanlığı tarafından yerine getirilir.
Kurulun görev ve çalışmalarına ilişkin esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir. " hükmü
"Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler" başlıklı 16. maddesinde, "Açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır." hükmü,
"İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler" başlıklı 18. maddesinde, "Sivil ve askerî istihbarat birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır. Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma hayatını ve meslek onurunu etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı içindedir." hükmü,
"İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler " başlıklı 19. maddesinde, "Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,
d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır." hükmü,
"Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler " başlıklı 20. maddesinde, "Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
04/04/1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18/06/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, 06/01/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır." hükmü bulunmamaktadır.
Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliğin dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 25. maddesinde, “Kurul; bilgi edinme başvurusuyla ilgili olarak yapılacak itirazlar üzerine, Kanun'un 16 ve 17 nci maddelerinde öngörülen sebeplere dayanılarak verilen kararları inceler ve karara bağlar; kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar verir. Kurul, bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin hususları düzenlemeye yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir.
Olağanüstü Hal KHK’ları Kapsamındaki Tedbir ve İşlemlerle İlgili Bilgi Edinme Başvuruları Hakkında 04/08/2016 tarih ve 2016/1 sayılı İlke Kararı: "Bilindiği üzere, Fethullahçı Terör Örgütünün (FETÖ/PDY) 15 Temmuz 2016 silahlı darbe teşebbüsü neticesinde 20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde Olağanüstü Hal ilan edilmiş ve alınan Olağanüstü Hal Kararı Türkiye Büyük Millet Meclisinin 21/07/2016 tarihli ve 1116 Karar Nolu kararı ile onaylanmıştır. Bu çerçevede Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamelerinde yer alan tedbirler ile bunların uygulanmasına ilişkin işlemlerle ilgili olarak yapılacak olan bilgi edinme başvurularının yanıtlanmasında izlenecek usul ve esaslara ilişkin olarak;
1-Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamelerinin eki listelerde sayılarak kamu görevinden çıkartılan kişiler ile kapatılan kurum ve kuruluşlara ilişkin bilgi ve belgeler hakkındaki bilgi edinme başvurularının 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 16 ncı, 19 uncu ve 20 nci maddeleri uyarınca bilgi edinme hakkı kapsamı dışında değerlendirilmesi ve konu ile ilgili uygulamanın bu doğrultuda yapılması gerektiği,
2- Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen ve bu nedenlerle haklarında idari veya adli soruşturma başlatılan, açığa alınan ve/veya 667 sayılı Kanunun Hükmünde Kararnamenin 3 ve 4. maddeleri uyarınca kamu görevinden çıkartılan kişilerle ilgili bu işlemler ile bu kapsamda yürütülen adli ve idari soruşturmalara ilişkin bilgi ve belgelerin 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca talep edilmesi durumunda başvuruların mezkur Kanunun 19 uncu ve 20 nci maddeleri uyarınca bilgi edinme hakkı kapsamı dışında değerlendirilerek bu doğrultuda uygulamaya gidilmesi gerektiği,
Hususlarının 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 14 üncü maddesinin Kurulumuza tanıdığı yetki çerçevesinde; 4982 sayılı Kanun kapsamında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilmesine oy birliğiyle karar verilmiştir."

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dava konusu Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun 04/08/2016 tarih ve 2016/1 sayılı İlke Kararının incelenmesi:
Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini, temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik 15/07/2016 tarihli darbe girişimi üzerine; kamu düzeni ve güvenliği açısından Anayasa’nın 120. maddesi ve 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu çerçevesinde; Milli Güvenlik Kurulu'nun 20/07/2016 tarih ve 498 sayılı kararı ile Hükümete olağanüstü hâl ilan edilmesi tavsiyesi üzerine, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu ülke genelinde olağanüstü hâl ilan edilmesine karar vermiş, Türkiye Büyük Millet Meclisinde onaylanan karar 21/07/2016 tarih ve 29777 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Olağanüstü hâli gerekli kılan konu, 667 sayılı KHK’nın amacı ile 3. ve 4. maddelerinde düzenlenen tedbirlerin kapsamı ve mahiyeti birlikte değerlendirildiğinde, anılan tedbirler vasıtasıyla başta FETÖ/PDY olmak üzere terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen kişilerin kamu kurum ve kuruluşlarından çıkarılarak Anayasa ile kurulan demokrasi düzeninin korunmak istendiği anlaşılmaktadır.
Buna göre, Kanun Hükmünde Kararname'nin 3. ve 4. maddelerinde öngörülen meslekten veya kamu görevinden çıkarma; adli suç veya disiplin suçu işlenmesi karşılığında uygulanan yaptırımlardan farklı olarak, terör örgütleri ile milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğu kabul edilen diğer yapıların kamu kurum ve kuruluşlarındaki varlığını ortadan kaldırmayı amaçlayan, geçici olmayan ve nihai sonuç doğuran “olağanüstü tedbir” niteliğindedir.
15 Temmuz 2016 tarihinde olduğu gibi Devlet ve millet bekasının gerçek ve yakın bir tehlike altına girdiği durumlarda Anayasa ve Uluslararası Hukukun çizdiği sınırlar çerçevesinde gerekli tedbirlerin alınması zorunlu olmuştur.
4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu'nun 14. maddesinde: “Bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.” hükmü bulunmaktadır.
Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliğin 25. maddesinde de, “Kurul; bilgi edinme başvurusuyla ilgili olarak yapılacak itirazlar üzerine, verilen kararları inceler ve karara bağlar; kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar verir. Kurul, bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin hususları düzenlemeye yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir.
Söz konusu maddelerden, Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun, bilgi edinme başvurusuyla ilgili yapılacak itirazları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek amacıyla kurulduğu ve bilgi edinme hakkının kullanılmasına ilişkin ilkeleri belirleyen kararlar alabileceği anlaşılmaktadır.
4982 sayılı Kanun'un 5. maddesinde kurum ve kuruluşların, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik tedbirleri almakla yükümlü oldukları belirtilmiş;
15 ila 28. maddeleri arasında da bilgi edinme hakkının sınırları belirlenmiştir. Bilgi edinme hakkı kapsamı dışında tutulan konular arasında Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler, idari soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler ile adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgelere de yer verilmiştir. Dava konusu ilke kararı da 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 3. ve 4. maddeleri uyarınca kamu görevinden çıkarılan kişilerle ilgili işlemler ile bu kapsamda yürütülen adli ve idari soruşturmalara ilişkin bilgi ve belgelerin bilgi edinme hakkı kapsamı dışında olduğu değerlendirilmesine dayanmakta olup, anılan kararın dayanağı kanuni düzenlemelere aykırı bir yönü bulunmamaktadır.
Dava, konusu meslekten çıkarma kararına dayanak tüm bilgi ve belgelerin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararının incelenmesi;
İdare Mahkemesi aşamasında, davacı hakkında FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma suçundan kurumunca yapılan ihbar üzerine ... Cumhuriyet Başsavcılığınca … Hz. Numaralı dosya üzerinde soruşturmaya başlandığı, bu dosya üzerinden şüpheli olarak davacı hakkındaki evrakın tefrik edilerek … Hz. Numarasına kaydedildiği, yürütülen soruşturma sonucunda ise 20/03/2018 tarihinde şüpheli davacı hakkında FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma suçundan Kovuşturmaya Yer Olmadığına Karar verildiği görülmekle birlikte davacı 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin 4. maddesi uyarınca kamu görevinden çıkarılan kişiler arasında olduğundan bu kapsamdaki bilgi ve belgelerin 4982 sayılı Kanun'un 19. maddesi ve ilke kararına göre bilgi edinme hakkına konu bilgi ve belgeler arasında bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacı tarafından meslekten çıkarma kararına dayanak tüm bilgi ve belgelerin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu'nun … tarih ve K:… sayılı kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davanın REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 08/04/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.