Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/1036 Esas 2022/1653 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : ANTALYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ DAİRELER BAŞKANLAR KURULU

Antalya Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun, Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin kesin kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi istemine ilişkin talebi üzerine; dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

I. BAŞVURU
5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un “Başkanlar kurulunun görevleri” başlıklı 35 inci maddesinin birinci fıkrasının üçüncü bendi;
“Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek,” hükmünü,
Aynı maddenin birinci fıkrasının beşinci bendi ise;
“(3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.” hükmünü içermektedir.
Antalya Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 15/12/2021 tarihli başvurusunda; aynı Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi tarafından verilen 23/09/2021 tarihli ve 2021/1331 Esas 2021/1207 Karar sayılı karar ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesi tarafından verilen 16/09/2021 tarihli ve 2021/708 Esas 2021/992 Karar sayılı kararı arasında uyuşmazlık bulunduğu gerekçesi ve kira sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlığın Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin kabulü ile giderilmesi yönündeki görüşüyle, yukarıda açıklanan kanun hükümleri gereğince uyuşmazlığın giderilmesi talep edilmiştir. .
II. UYUŞMAZLIĞA KONU KARARLAR
1- Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 23/09/2021 tarihli ve 2021/1331 E. 2021/1207 K. sayılı kararı:
Antalya 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2020/925 Esas sayılı dosyasında; davacı, davalı ile 24/09/2019 tarihinde "Otel İşletme ve Kira Sözleşmesi" imzaladığını, sözleşmenin 15/12/2019 başlangıç tarihli ve beş yıl süreli olduğunu, sözleşme gereğince 15/12/2019 tarihinde teslim almak istediği işletmenin kendisine teslim edilmediğini, süresi içerisinde teslim borcunu yerine getirmeyen davalının temerrüde düştüğünü ileri sürerek; 24/09/2019 tarihli sözleşme gereği kiralanan işletmelerin tesliminin sağlanması ve fazlaya ilişkin talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla mahkeme tarafından belirlenecek ifa tarihine kadar şimdilik 1.000 TL gecikme zararının tahsili talep etmiş, mahkemece, kira sözleşmesinden kaynaklı bir uyuşmazlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın görev yönünde reddine dair verilen kararın istinaf edilmeden kesinleşmesi üzerine, dosyanın gönderildiği Antalya 3.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/229 Esas sayılı dosyasında, taraflar arasındaki işletme başlıklı sözleşmenin, süresi ve bedeli belli olan, tüm unsurları itibariyle kira sözleşmesi niteliğinde olduğu, görevli mahkemenin Sulh Hukuk Mahkemesi olduğu gerekçesiyle davanın göreve ilişkin dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddine karar verilmiş, davalı vekilinin istinaf başvurusu, Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 23/09/2021 tarihli ve 2021/1331 E. 2021/1207 K. sayılı kararıyla, taraflar arasında 24/09/2019 tarihinde düzenlenen, 15/12/2019 başlangıç tarihli ve beş yıl süreli ''otel işletme sözleşmesi'' başlıklı sözleşmenin süresi ve bedeli belli olan, tüm unsurları itibariyle kira sözleşmesi niteliğinde olduğu göz önünde bulundurularak kira ilişkisinden kaynaklanan uyuşmazlık hakkında ilk derece mahkemesince yazılı şekilde görevsizlik kararı verilmiş olmasında bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle esastan reddedilmiştir.
2- İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin 16/09/2021 tarihli ve 2021/708 E. 2021/992 K. sayılı kararı:
İstanbul 7.Asliye Ticaret Mahkemesinin 2017/97 Esas sayılı dosyasında; davacı, Muğla/Bodrum'da tesislerin 2015 yılının 01 Haziran - 01 Eylül döneminde, davalı tarafından müvekkil adına ve hesabına işletilmesi hususunda taraflar arasında 23/01/2015 tarihli "İşletmecilik Sözleşmesi 2015" düzenlendiğini, sözleşmeye göre, davalı tarafından belirlenip davacı şirketin sorumluluğu ve bordrosunda çalışacak olup tüm personelin sezon boyunca ödenecek net maaşları ve fazla mesaileri dahil toplamı 600.000 TL'yi geçmemek kaydı ile istihdam edileceğini, davalı şirketin sözleşmede belirtilen limiti aşmış olup müvekkili şirketin zarara uğramasına neden olduğunu, yine sözleşmede, davalı yanca işletme adına ve hesabına ikram yapılabileceği fakat yapılacak bu ikramların toplamının sezonda yapılan toplam cironun %2'sini geçmeyeceğinin düzenlendiğini, davalının bu sözleşme hükmünü de ihlal ettiğini, bu nedenle başlatılan takibe haksız olarak yapılan itirazın iptalini talep etmiş; karşı davada davalı-karşı davacı, 18.929,01 TL vade farkı faturası, 53.210,35 TL muhtelif işçilik faturalarından kaynaklanan alacağı bulunduğu, ayrıca otelin 01/09/2015 tarihine kadar işletilmesi gerekirken davacının talebi ile oteli 5 gün daha işletmeye devam ettiklerini, sözleşme süresi dışında çalışılan süre için 10.054,35 USD alacağının doğduğunu ileri sürerek alacağın tahsilini istemiş; mahkemece, taraflar arasındaki 23/01/2015 tarihli ve üç ay süreli sözleşmenin, kira sözleşmesi niteliğinde olduğu gerekçesiyle davanın usulden reddine dair verilen karar, tarafların başvurusu üzerine, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin 16/09/2021 tarihli ve 2021/708 E. 2021/992 K. sayılı kararıyla, davalı/karşı davacının istinaf başvurusunun süre yönünden reddine, tacir oldukları çekişmesiz olan taraflar arasındaki sözleşmenin kira sözleşmesi olmayıp işletmecilik sözleşmesi olduğu, her iki tarafın da ticari işletmesi ile ilgili hususlardan doğan davanın ticari dava olduğu ve uyuşmazlıkta Asliye Ticaret Mahkemesinin görevli olduğu gerekçesiyle, davacı karşı davalının istinaf başvurusunun esasa ilişkin sebepler incelenmeksizin kabulüne, İstanbul 7. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen karara HMK'nın 353/1.a.3 maddesi gereğince kaldırılmasına, dosyanın Daire kararına uygun şekilde yargılama yapılamak ve yeniden bir karar verilmek üzere mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIK
Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerinin yukarıda açıklanan kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlık; yukarıda yer verilen davaların tarafları arasında "otel işletme sözleşmesi" ve "işletmecilik sözleşmesi" adı altında imzalanan her iki sözleşmenin de kira sözleşmesi niteliğinde olup olmadığı, buna bağlı olarak davaların kira sözleşmesinden kaynaklanan davalara bakmakla görevli olan sulh hukuk mahkemelerinde görülüp görülmeyeceği noktasında toplanmaktadır.
IV. GEREKÇE:
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 299. maddesinde; " Kira sözleşmesi, kiraya verenin bir şeyin kullanılmasını veya kullanmayla birlikte ondan yararlanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşmedir." şeklinde tanımlanmıştır. Kira sözleşmesi, tarafların serbest iradelerinin birleşmesi ile hukuki sonuç doğuran, iki tarafa borç yükleyen rızai bir sözleşmedir. Kiraya verenin kullanılmasını kiracıya bıraktığı kiralanan, kiracının kiralananı kullanma karşılığı ödediği kira bedeli, kira sözleşmesinin unsurlarıdır.
Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 2021/1331 Esas sayılı dosyasına konu olan 24/09/2019 tarihli "otel işletme sözleşmesi" olarak adlandırılan sözleşmede; tarafların sıfatı, mal sahibi ve işletmeci olarak gösterilmiş, sözleşmenin konusu ise otel vasıflı turizm konaklama tesisleri, personel lojmanı ve otopark olarak kullanılan taşınmazlardan oluşan bir bütün olarak otelin, sözleşme anında mevcut tüm üniteleri, tüm makine, tesisat, teçhizat ve teknik donanımı, mobilya, mefruşat, alet, edevat ve kullanım malzemeleriyle birlikte faal olarak kiracı sıfatyla işletmeciye bırakılması olarak ifade edilmiş, işletme süresinin 15/12/2019 tarihinden itibaren 5 yıl süreli olduğu, mal-sahibine ödenecek işletme-kira bedelinin, sözleşme konusu işletmenin yıllık net kârın %78'i olduğu düzenlenmiştir. Tarafların, mali, hukuki, teknik ve operasyonel konulara ilişkin hususi şartları, aralarında ayrıca yapacakları ek protokol ile kararlaştıracakları hüküm altına alınmış ise de sözleşmede belirlenen hususlar, kira sözleşmesinin zorunlu unsurlarını barındırmakta olup 24/09/2019 tarihli bu sözleşme kira sözleşmesi niteliğindedir.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin 2021/708 Esas sayılı dosyasına konu "İşletmecilik Sözleşmesi 2015" olarak adlandırılan sözleşmede; Reserve Restaurant Turizm Danışmanlık Hizm. İr. Taah. İth. İhr. San. ve Tic . Ltd Şti. (A) işletmeciliğindeki otelin, Afiyet Olsun Turizm İsletmeleri AŞ. (AO) tarafından, (A) adına ve hesabına işletilmesi amacıyla davaya konu sözleşmenin düzenlendiği, sözleşmede, üçüncü kişilerle yapılacak tüm sözleşmeler ve mutabakatların (A) tarafından fakat (AO)’nun seçim ve yönlendirmesine uygun olarak yapılacağı, sözleşme kapsamında ünitelerin işletilmesi ile ilgili tüm masraf ve harcamaların (A) tarafından karşılanacağı, personelin (AO) tarafından belirlenecek olup (A)’nın sorumluluğunda
bordorusunda çalışacağı, (AO)'nun tesisi, (A) ile mutabakat sağlayarak işletmeye hazırlayacağı düzenlenmiş, mutabakat sağlanacak hususlar arasında, masaların seçimi, personelin kıyafeti, menünün belirlenmesi, müzik sistemi seçimi vb. gibi detaylı hususlara yer verilmiştir. Sözleşmede yer alan hükümlerde, kira sözleşmesinin olmazsa olmazı unsurlarından olan, kiralananın kullanılmasının kiracıya bırakılması unsurunun bu sözleşmede söz konusu olmadığı görülmektedir. Bunun yanında, kira sözleşmelerinde, kiralananın kullanımı karşılığı, kiracı tarafından kira bedeli ödenmesi gerekirken, davaya konu sözleşmede, otelin işletmecisi (A) tarafından, (AO) tarafından üstlenilen işletme ve denetim hizmetlerine binaen (AO)’ya sezon için cironun % 10’unu ödeyeceği düzenlemiş olup kira sözleşmesinden farklı olarak oteli sözleşme kapsamında işletecek olan (AO)'ya ödeme yapılacağı kararlaştırılmıştır. Bu davada taraflar arasındaki sözleşmede konusu ücret unsuru yönünden de kira sözleşmesinden ayrılmakta olup, sonuç olarak İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesinin kararına esas olan "İşletmecilik Sözleşmesi" olarak adlandırılan bu sözleşmenin bir kira sözleşmesi niteliğinde olmadığı anlaşılmaktadır.
Somut uyuşmazlıkta, her iki Bölge Adliye Mahkemeleri kararlarına konu olan sözleşmelerin hükümleri ve nitelikleri farklı olup verilen kararlar sonuçta somut olaya özgüdür. Bu kapsamda, Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasında 5235 sayılı Kanun’un 35'inci maddesi kapsamında bir uyuşmazlık söz konusu değildir. Bu nedenle, Antalya Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulu başvurusu hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar vermek gerekmiştir.
V. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, Antalya Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 15/12/2021 tarihli ve 2021/10 sayılı kararına istinaden iletilen mevcut talep yönünden uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin karar verilmesine yer olmadığına, kesin olarak 01/03/2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.