Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2021/9289 Esas 2022/2185 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : ADANA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 9. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ADANA 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen alacak davasının kısmen kabulüne dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelenmesi sonucunda; davalı tarafın istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen kararın süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı; davalının, taşınmazının satış işini kendisine verdiğini, bu hususta 10/09/2015 tarihli komisyon sözleşmesini imzaladıklarını, davalının taşınmazı tapuda satmasına rağmen sözleşme gereği tarafına ödemesi gereken 150.000 TL’lik komisyon bedelini ve 150.000 TL’lik cezai şartı ödemediğini ileri sürerek; toplam 300.000 TL’nin sözleşme tarihi olan 10/09/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı; satışın sözleşmede belirtilen 5.000.000 TL üzerinden değil de 1.000.000 TL üzerinden yapıldığını, kendisinin dava dışı şirketi temsile ve taşınmaz satışına dair yetkisi olmadığını, bu nedenle dava dışı şirket tarafından taşınmazın satışı sonucu davacıya karşı bir borcu doğmayacağını, söz konusu satışının taşınmazın kendi maliki tarafından yapıldığını, cezai şart talebinin de yerinde olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
İlk derece mahkemesince; taraflar arasında düzenlenen komisyon sözleşmesine konu ve dava dışı ... A.Ş. ye ait olan 12843 ada 4 parsel sayılı taşınmazın 02/10/2015 tarihinde dava dışı ...Transport Ltd. Şti. ye satıldığı, Yalova Ticaret Sicil Müdürlüğü kayıtlarından davalının 12843 ada 4 parsel sayılı taşınmaz maliki dava dışı ... A.Ş. nin ortağı olduğu, ayrıca davalıya şirketi tek başına temsil yetkisi de verildiği, davalının 10/09/2015 tarihli sözleşmenin 4. maddesine aykırı davrandığı ve
sözleşmeye konu taşınmazın satışını dava dışı 3. kişiye bizzat yaptığı, bu suretle davacının sözleşmede belirtilen taşınmaz bedelinin % 3'ü oranında komisyon ücreti ve sözleşmenin 4. maddesinde öngörülen cezai şart talebinin yerinde olduğu; ancak davalı tacir olmadığından 6098 sayılı TBK'nın 182/son maddesi uyarınca tarafların ekonomik durumu, borçlunun ödeme kabiliyeti, borcun yerine getirilmemiş olması nedeniyle sağlanan menfaat ve kusur derecesi ile hakkaniyet kuralları gözetilerek fahiş olan cezai şart miktarının takdiren yarı oranında indirilmesine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle, davanın kısmen kabulüne, 150.000 TL komisyon ücreti alacağının takip tarihi olan 28/10/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, talep olunan cezai şart alacağından BK'nın 182/3. maddesi uyarınca takdiren 1/2 oranında indirim yapılarak 75.000 TL cezai şart alacağının takip tarihi olan 28/10/2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili ve davalı vekili tarafından ayrı ayrı istinaf yoluna başvurulmuş, davacı taraf istinaf kanun yolu harçlarını yatırmaması nedeniyle, ilk derece mahkemesince davacının istinaf başvurusunun reddine karar verilmiş, davacı taraf bu ret kararına karşı istinaf yoluna başvurmamıştır.
Bölge adliye mahkemesince; her ne kadar mahkemece sözleşmenin 1. maddesine göre komisyon bedeli 5.000.000 TL üzerinden belirlenmişse de, davacı simsarın sözleşmenin 1.maddesine göre gayrımenkule 5.000.000 TL satış bedeli üzerinden alıcı bulmayı taahhüt etmesine rağmen bu taahhüdünü yerine getirmediği, sözleşmeye konu taşınmazın 1.000.000 TL bedelle satıldığı, dolayısı ile davalının yerine getirilmeyen taahhüt bedeli üzerinden değil, fiilen gerçekleşen satış bedeli üzerinden komisyon bedelinden sorumlu olması gerektiği, 02/10/2015 tarih ve 36942 yevmiye numaralı resmi satış senedinden anlaşıldığı üzere ve davacı tarafından aksi ispatlamadığına göre, davacı simsar taşınmazın satış bedeli olan 1.000.000 TL bedelin % 3'ü olan 30.000 TL komisyon bedeline hak kazandığının kabul edilmesi gerektiği; cezai şart alacağı yönünden ise, davacının davalının sözleşmeye aykırı davranması nedeniyle sözleşmenin 4. maddesi gereğince komisyon bedeline ek olarak komisyon bedeli kadar cezai şart alacağına hak kazandığı, davalının cezai şartın fahiş olduğunu iddia ettiği gibi bunu ileri sürmese bile 6098 sayılı TBK'nın 182/son maddesi hükmü gereği resen uygulanması gerektiği, dava konusu olayda sözleşmede % 3 oranında belirlenen cezai şartın fahiş olduğu, tenkisinin gerektiği, %1 oranında cezai şartın uygun olduğu, buna göre davacı simsar taşınmazın satış bedeli olan 1.000.000 TL bedelin % 3'ü olan 30.000 TL komisyon bedeline hak kazandığı kabul edildiğine ve bu miktar cezai şarttan 2/3 oranında indirim yapılarak 1.000.000 TL bedelin % 1'ü olan 10.000 TL cezai şart alacağına hak kazandığı gerekçeleriyle, davalı vekilinin ilk derece mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulü ile davacının 1.000.000 TL bedelin % 3'ü olan 30.000 TL komisyon bedeli alacağı ve 1.000.000 TL bedelin % 1'ü olan 10.000 TL cezai şart alacağı olmak üzere toplam 40.000 TL alacağın temerrüt tarihi olan 28/10/2015 tarihinden itibaren değişken oranlı yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, davacının fazla talebinin reddine karar verilmiş; karar, davacı vekilince temyiz edilmiştir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık TBK’nın 520 vd. maddelerinde düzenlenen simsarlık sözleşmesinden kaynaklı komisyon bedeli ve cezai şart istemine ilişkindir.
Somut olayda; taraflar arasında akdedilen 10/09/2015 tarihli komisyon sözleşmesi incelendiğinde, sözleşmenin 4. maddesinde "mülk sahibi, akde konu gayrımenkulün satılması için iş bu akdin diğer tarafı olan komisyoncu haricinde hiçbir özel veya tüzel kişi veya kurumla akit yapamayacağı gibi, kendisi dahi pazarlayarak satışını yapamaz. Bu hükme muhalefet etmesi halinde mülk sahibi "akitle kararlaştırılan" komisyon ücretinin tamamını ve ayrıca aynı miktarda cezai şart olarak komisyoncuya ödeme yapmayı kabul ve taahhüt eder" denilmiştir.
Yine, aynı sözleşmenin 1. maddesi incelendiğinde ise, sözleşmede satış bedeli 5.000.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu durumda her ne kadar dava konusu taşınmazın tapuda gösterilen satış bedeli 1.000.000 TL olsa da, sözleşmenin her iki taraf için de bağlayıcılığı ilkesi de nazara alındığında, sözleşmenin 4. maddesi uyarınca davaya konu komisyon bedeli ile cezai şartın sözleşmede belirtilen ve "akitle kararlaştırılan" 5.000.000 TL üzerinden belirlenmesi gerekirken, bölge adliye mahkemesince hatalı değerlendirme ile tapudaki satış bedeli olan 1.000.000 TL üzerinden yazılı şekilde karar verilmiş olması, doğru görülmemiş bozulmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nın 371. maddesi uyarınca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, HMK’nın 373/2 maddesi uyarınca dava dosyasının kararı veren bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 14/03/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.