Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/768 Esas 2022/2366 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki menfi tespit- alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde, taraflarca temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacılar; davalı ile imzaladıkları 15/11/2013 tarihli kira sözleşmesinin 27/01/2014 tarihinde feshedildiğini, fesih haklı olduğundan sözleşme gereği davalıya teslim edilen 30.000TL bedelli franchise teminat senedi ile 2.212,50TL'den 11 adet kira bedeli teminat senetleri nedeniyle borçlu bulunmadıklarını, bundan ayrı 3.000TL nakit depozito bedelinin de davalı tarafından iade edilmediğini ileri sürerek; depozito bedelinin iadesini ve sözleşme gereği teslim eden teminat senetleri nedeni ile davalıya borçlu olmadıklarının tespitine karar verilmesini talep etmişlerdir.
Davalı, davanın reddini dilemiştir.
Davanın açıldığı Ankara 2. Asliye Ticaret Mahkemesince; uyuşmazlığın kira ilişkisinden kaynaklandığı, davaya bakma görevinin sulh hukuk mahkemesine ait olduğu gerekçesiyle, davanın usulden reddine dair verilen karar; davalı taraf temyizi üzerine, Dairece verilen 08/05/2017 tarihli ve 2017/11573 Esas 2017/6693 Karar sayılı kararı ile onanmıştır.
Görevli mahkemece yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulü ile kira sözleşmesi gereğince düzenlenmiş olduğu belirtilen 2.212,5TL bedelli davacılar tarafından keşide edilmiş senetlerden 15/08/2014 tarihinden sonrasına ait 3 senet ile franchise sözleşmesinden kaynaklı 30.000TL bedelli teminat senedinden davacıların borçlu olmadığının tespitine, davacı tarafından davalıya verilmiş olan 3.000TL depozito bedelinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiş; karar, taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
1) 6100 sayılı HMK'nın 20. maddesi uyarınca; görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi hâlinde, taraflardan birinin, süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde kararı veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli ya da yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir.
Açıklanan bu kanun hükmüne göre; görevsizlik kararını veren mahkeme, dava dosyasını re’sen görevli mahkemeye gönderemez. Dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilebilmesi ve davaya görevli mahkemede devam edilebilmesi için taraflardan birinin, görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir. Görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurma süresi iki hafta olup, bu süre hak düşürücü niteliktedir. Bu nedenle mahkeme tarafından re’sen gözetilmesi gerekir.
Görevsizlik kararını veren mahkemeye başvurulduğunda, mahkemece ilk önce, başvurunun iki haftalık süre içinde yapılıp yapılmadığı incelenir; mahkeme, iki haftalık süre içinde başvurulmadığını (süre geçirildikten sonra başvurulduğunu) tespit ederse, başkaca bir işlem yapmadan re’sen davanın açılmamış sayılmasına karar verir.
Somut olay incelendiğinde; Ankara 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 04/09/2015 tarihli ve 2014/931 Esas 2015/530 Karar sayılı kararı ile davanın görev yönünden reddine karar verilmiş, hükmün davalı tarafından temyizi üzerine, karar Dairece verilen 08/05/2017 tarihli karar ile onanarak kesinleşmiştir. Davacı vekiline, Yargıtay kararını içerir tebligat 08/06/2017 tarihinde tebliğ edilmiş, davacı vekilince dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesi için 25/09/2017 tarihinde talepte bulunulduğu halde, görevsizlik kararı veren mahkemece, dosyanın işbu kararı veren mahkemeye gönderildiği anlaşılmıştır.
Kanunun düzenleniş şeklinden, davanın açılmamış sayılmasına dair kararın görevsizlik kararını veren mahkemece verilebileceği, dolayısıyla dosya kendisine (hataen) gönderilmiş olan mahkemece, (yapılacak ön incelemede) bu durumun tespiti ile yetinerek, dosyanın, davanın açılmamış sayılması kararı verilmek üzere, görevsizlik kararını vermiş olan mahkemeye gönderilmesi kararı ile yetinmesi gerekmektedir.
Ayrıca hemen belirtmek gerekirse; kanun hükmünün yazılışından davanın açılmamış sayılması kararının kendiliğinden kanun gereği hüküm doğurduğu görevsiz mahkemece bu yönde bir karar verilmemesinin, taraflara hak düşürücü süreden sonra dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilebilmesi ve davaya görevli mahkemede devam edilebilmesi yönünde herhangi bir hak bahşetmeyeceğini de söylemek gerekir.
6100 sayılı HMK'nın 150/7. maddesi gereğince “Hangi sebeple olursa olsun açılmamış sayılan davadaki talep dahi vaki olmamış sayılır.” Bu nedenle dava taraflarının bu imkanı kullanmamaları halinde, davacı tarafından davanın görevli mahkemede yeniden açılması gerekir. Bu nedenle aynı kanunun 20. maddesi gereğince, dosya kendisine gönderilen mahkeme davanın açılmamış sayılmasına karar veremeyeceği gibi, kanun hükmü nedeniyle işin esasına girerek bir karar da veremeyecektir. Davanın açılmamış sayılmasının hukuki sonuçları tarafları doğrudan etkileyeceğinden yasadaki imkandan yararlanmayan davacının uyuşmazlığın mahkeme tarafından çözümü için davasını yeniden açması şarttır. Mahkemenin tarafsızlık ilkesinin bir sonucu olarak dosyayı görevsiz mahkemeye iade ile yetinmesi icabeder.
Yapılan bu açıklamalar ışığında Hal böyle olunca mahkemece davacı tarafından dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesi için yapılan başvurun Yargıtay kararının tebliğinden itibaren iki haftalık süre geçtikten sonra yapıldığı gözetilerek HMK'nın 20. maddesi uyarınca dosyanın görevsiz mahkemeye gönderilmesi gerekirken, işin esası hakkında karar verilmesi, usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
2)Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle hükmün HUMK.nın 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, ikinci bentte açıklanan nedenle taraf vekillerinin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde temyiz edenlere iadesine, 6100 sayılı HMK'nın geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK.nın 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16/03/2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.