10. Hukuk Dairesi 2015/3481 E. , 2015/10767 K.
"İçtihat Metni"Mahkemesi : İş Mahkemesi
Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir..
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir..
Hükmün, davalılardan Kurum,... ve ... vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, 1998/2. ayından 19.08.2012 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Kurumu"na bildirilmeyen çalışmaların tespiti istemine ilişkin olup; Mahkemece; 14.04.2000-19.08.2012 tarihleri arasındaki dönem yönünden hizmetlerini tespit ederek, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Yasanın 79/10 ve 5510 sayılı Yasanın 86/9. maddeleridir. Bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği, çalışma olgusunun da tanık dahil her türlü delille ispatlanabilmesi nedeniyle delil serbestliği bulunduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
506 sayılı Yasanın 4. Maddesi ile “işveren; ...sigortalıları çalıştıran ... kişiler...” olarak tanımlanmış olup, hizmet tespitine yönelik davalarda, çalışma ilişkisinin nitelik ve süresinin belirlenmesinde, bu yöndeki işyeri bilgi ve belgelerine ulaşılmada, kısacası, davanın sübutu ve alınacak ilamın,... tarafından infazı ve böylece sigortalının bu hakkının tesciliyle sigorta primlerinin işverenden tahsili bakımından, işverenin kim olduğunun bilinmesinde yasal zorunluluk vardır. Hizmet tespitine yönelik davanın, anılan yasanın 79/10. maddesine göre, sigortalıyı fiilen çalıştıran işveren veya işverenlere yöneltilmesi gerekir.
Eldeki dosyada, yargılama sırasında dinlenen tanık beyanlarından davacıların murisinin fırında çalıştığını ve fırınının diğer davalı .... ve ...i’nin ekmek ihtiyacının bu fırında karşılandığını beyan etmeleri karşısında tespite konu dönemde gerçek işveren saptanarak bu kişiye usulüne uygun husumet yöneltilmesi gerekir.
Mahkemece yapılacak iş, davacıya talebi açıklattırılmak suretiyle dava konusu dönemle ilgili murisin hangi görev ve sıfatla, hangi işyerinde, hangi tarihlerde çalıştığına ilişkin ayrıntılı beyanına başvurulmalı, davalı işyerlerinde hangi dönemde ve ne kadar süre ile hizmet aldığı net olarak açıklığa kavuşturulmalı, bu sebeple gerek Kurum nezdinde gerekse davalı işverenler bünyesinde davacının çalışmalarına ilişkin tüm bilgi ve belgeler temin edilip irdelenmeli, davacının bu dönemlerde, emir ve talimatları kimden aldığı, ücretini ne şekilde ve kimden aldığı hususları tespit edilmeli, tanık beyanlarında geçen fırının sadece sadece davalı .... ve ...i’nin ekmek ihtiyacını mı karşıladığı yoksa dışarıya da ekmek satışı yapıp yapmadığı, günlük ne kadar ekmek çıkardığı araştırılmalı, davaya konu dönemdeki bordrolarda kayıtlı, davacı ile birlikte çalışmaları olan dinlenenler dışındaki kişiler ile gerektiğinde aynı yörede komşu veya benzeri işleri yapan başka işverenler ve bu işverenlerin çalıştırdığı bordrolara geçmiş kişiler saptanarak re’sen bilgi ve görgülerine başvurulmalı; varsa beyanlar arasındaki çelişki giderilmeli, davalı işyerinde tespiti istenen dönemde Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa, belgeler getirtilmeli; yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği ile davacının çalışmalarında kesinti olup olmadığı, çalışma süreleri nazara alınmalı; çelişki olursa usulünce giderilmeli, elde edilecek sonuca göre de, infazda tereddüte mahal vermeyecek şekilde hangi işveren yanında hangi tarih aralığında çalıştığı belirlenerek bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılardan Kurum, ... ve... vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan ... ... ..."ne iadesine 02.06.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.