Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/735 Esas 2021/771 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/735
Karar No : 2021/771


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Tekstil Turizm İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- …
2- … Başkanlığı
VEKİLLERİ: Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onüçüncü Dairesinin 26/10/2020 tarih ve E:2019/2926, K:2020/2775 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Özelleştirme İdaresi Başkanlığının … tarih ve … sayılı yazısıyla bildirilen, 25/12/2018 tarih ve 505 sayılı Cumhurbaşkanı kararının, "...Şeker Fabrikasının nihai devrine yönelik … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının ve bu fabrikaya ilişkin ihalenin iptaline" dair kısmının iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onüçüncü Dairesinin 26/10/2020 tarih ve E:2019/2926, K:2020/2775 sayılı kararıyla;
...A.Ş.'ye ait ...Şeker Fabrikasının 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde "satış" yöntemi ile özelleştirilmesini teminen yapılan ihale sonucunda alınan ihale komisyonu kararının onaylanmasına ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulunun 09/05/2018 tarih ve 2018/61 sayılı kararıyla, "...Şeker Fabrikası'nın özelleştirme ihalesinde 637.000.000 (Altıyüzotuzyedimilyon) Türk Lirası bedelle en yüksek teklifi veren ...Tekstil Turizm İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.'ye ihale şartnamesi çerçevesinde satılmasına..." karar verildiği,
Davalı idarenin … tarih ve … sayılı "Sözleşmeye Davet" konulu yazısı ile, ihale üzerinde kalan davacı şirkete sözleşmenin imzalanması için 21/06/2018 tarihine kadar süre verildiği,
Davacı şirket tarafından, kredi taleplerinin sonuçlanması için davalı idareden ek süre talebinde bulunulması üzerine, davalı Özelleştirme İdaresi Başkanlığının … tarih ve … sayılı yazısı ile, 20/07/2018 tarihine kadar 5.000.000,00-TL ek geçici teminat yatırılması şartıyla, sözleşme imzalama süresinin 09/08/2018 tarihine kadar uzatıldığının davacı şirkete bildirildiği,
Davalı idarece, … tarih ve … sayılı yazı ile verilen sürenin 31/08/2018 tarihine kadar, … tarih ve … sayılı yazı ile verilen sürenin 21/09/2018 tarihine kadar, … tarih ve … sayılı yazı ile de verilen sürenin 25/12/2018 tarihi saat 15.00'a kadar uzatılmasına karar verildiği,
Davacı şirketin 24/12/2018 tarihinde idare kaydına alınan dilekçesi ile, ulusal ve uluslararası finans kuruluşları ile yapılan görüşmelerden 25/12/2018 tarihine kadar kesin sonuç alınabilmesinin mümkün olmadığı, ihale sürecinin ve fabrikanın devrinin tamamlanabilmesi için ek süre verilmesi, ek süre talebinin reddi hâlinde ise mücbir sebebe dayalı olarak ihaleden çekilme haklarının ve mücbir sebebin varlığı nedeniyle geçici teminat mektuplarının iadesinin değerlendirilmesi talebinde bulunulduğu,
Cumhurbaşkanlığının 25/12/2018 tarih ve 505 sayılı kararı ile, özelleştirme kapsam ve programında bulunan ...A.Ş.'ye ait; Yozgat Şeker Fabrikasının nihai devrine yönelik 04/05/2018 tarih ve 2018/46 sayılı, ...Şeker Fabrikasının nihai devrine yönelik … tarih ve … sayılı, … Şeker Fabrikasının nihai devrine yönelik … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararlarının ve bu fabrikalara ilişkin ihalelerin iptaline, bahse konu kararlarda yer alan teklif sahiplerinin teminat mektuplarının iadelerine, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 3. ve geçici 29. maddeleri gereğince karar verildiği,
Davacı şirketin 31/12/2018 tarihinde idare kaydına alınan dilekçesi ile, ...Şeker Fabrikası ihalesine ilişkin olarak verilen geçici ve ek geçici teminat mektuplarının şirket personeli Ş.Ç.'ye teslim edilmesinin istenilmesi üzerine, söz konusu teminat mektuplarının Ş.Ç. tarafından 31/12/2018 tarihinde elden teslim alındığı,
Davacı şirketin 10/07/2019 tarihinde idare kaydına alınan dilekçesi ile, şirketlerinin 21/12/2018 tarihli dilekçesiyle talep edilen ek süre hakkında karar verilmediği, bu nedenle yeniden ek süre talebinde bulundukları, ihale sürecinin devam etmesinin istenilmekle birlikte, ihaleye ilişkin olarak varılan kararın taraflarına bildirilmesinin istenildiği; davalı idarenin … tarih ve … sayılı yazısıyla, Cumhurbaşkanlığının 25/12/2018 tarih ve 505 sayılı kararıyla, ...Şeker Fabrikasının ihale kararının onaylanmasına ilişkin Özelleştirme Yüksek Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile özelleştirme ihalesinin iptaline karar verildiğinin bidirilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı belirtilerek,
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un "Özelleştirme Yüksek Kurulu ve Görevleri" başlıklı 3. maddesinin 2. fıkrasına, 37. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendine, geçici 29. maddesine; 09/07/2018 tarih ve 30473 (3. Mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 8. maddesine; Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliği'nin ''Sözleşmeye Davet'' başlıklı 19. maddesine; ...A.Ş.'ye Ait ...Şeker Fabrikası'nın Özelleştirilmesine İlişkin İhale Şartnamesi'nin 13.4.1. maddesine, 13.4.2. maddesine, 13.8.2. maddesine, 27.10. maddesine, 27.11. maddesine, 31. maddesine, 34.5. maddesine yer verilerek,
Anayasa'da yapılan değişikliklere uyum sağlanması amacıyla bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması için Bakanlar Kurulunca 02/07/2018 tarihinde kararlaştırılan 703 sayılı KHK'nın 85. maddesi ile, 4046 sayılı Kanun'un "Özelleştirme Yüksek Kurulu ve Görevleri" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "Başbakanın başkanlığında, Başbakanın belirleyeceği dört bakandan oluşan Özelleştirme Yüksek Kurulu (Kurul) kurulmuştur. Kurul, üyelerin tamamının katılımı ile toplanır ve kararları oybirliği ile alır. Kurulun sekretarya hizmetleri Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca yürütülür." düzenlemesinin yürürlükten kaldırıldığı; bununla birlikte, 4046 sayılı Kanun'un 3. maddesinin 2. fıkrasında, Kurulun görevlerinin sayıldığı metnin yürürlüğünün devam ettiği; 703 sayılı KHK'nın geçici 8. maddesinde de, bu Kanun Hükmünde Kararname ile yürürlükten kaldırılan kanun ve kanun hükmünde kararnamelerle bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde yapısı ve görevleri düzenlenmiş olan kurul ve benzeri birimlerin bu maddenin yürürlüğe girdiği 09/07/2018 tarihinde yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine aktarılmayanlara ait ve politika belirlemeye ilişkin görev ve yetkiler haricindeki diğer görev ve yetkilerin ise Cumhurbaşkanlığına veya yetkilendirilecek kurum ya da makama devredilmiş sayılacağının belirtildiği; 703 sayılı KHK'nın 85. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi uyarınca yürürlükten kaldırılan 4046 sayılı Kanun'un 3. maddesinin 1. fıkrasında oluşumuna yer verilen Özelleştirme Yüksek Kurulunun görev ve yetkilerinin Cumhurbaşkanına veyahut yetkilendirilecek kurum ya da makama devredileceğinin kurala bağlandığı; ...Şeker Fabrikasının nihai devrine yönelik Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının ve bu fabrikaya ilişkin ihalenin iptaline, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un 3. ve geçici 29. maddeleri uyarınca karar verildiği; davaya konu kararın Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı mahiyetinde tesis edildiğinin anlaşıldığı,
Bu itibarla, hükümlerine yukarıda yer verilen Yönetmelik ve Şartname kuralları uyarınca, sözleşme imzalanması hususunda ihale üzerinde kalan teklif sahibine yazılı bildirimde bulunulacağı ve idarece uygun görülmesi hâlinde bir defaya mahsus olmak üzere ek süre verilebileceği dikkate alındığında, davacı şirketin varlık satış sözleşmesini imzalamaya davet edilerek sözleşmenin imzalanması için 21/06/2018 tarihine kadar süre verildiği; davacı şirketin ek süre talebi üzerine, sözleşme imzalama süresinin 09/08/2018 tarihine kadar uzatıldığı ve davalı idarece en son olarak 25/12/2018 tarihi saat 15.00'e kadar sözleşme imzalama süresinin uzatılmasına karar verildiği hâlde, davacı şirket tarafından sözleşme imzalama süresi içinde sözleşmenin imzalanmadığı; davacı şirketin 24/12/2018 tarihinde idare kaydına alınan dilekçesi ile, ulusal ve uluslararası finans kuruluşları ile yapılan görüşmelerden 25/12/2018 tarihine kadar kesin sonuç alınabilmesinin mümkün olmadığı, ihale sürecinin ve fabrikanın devrinin tamamlanabilmesi için ek süre verilmesi, ek süre talebinin reddi hâlinde ise mücbir sebebe dayalı olarak ihaleden çekilme haklarının ve mücbir sebebin varlığı nedeniyle geçici teminat mektuplarının iadesinin değerlendirilmesi talebinde bulunulduğu; davalı idarece davacıya ek süre verildiğine ilişkin bir bildirim yapılmadığı gibi, davacı şirket tarafından ihaleye ilişkin olarak verilen geçici ve ek geçici teminat mektuplarının da davalı idareden teslim alındığı hususlarının anlaşıldığı; bu nedenle Cumhurbaşkanlığının 25/12/2018 tarih ve 505 sayılı kararının, "...Şeker Fabrikası'nın nihai devrine yönelik … tarih ve … sayılı Özelleştirme Yüksek Kurulu kararının ve bu fabrikaya ilişkin ihalenin iptaline" dair kısmında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, temyizen bakılan davanın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/A maddesi uyarınca ivedi işler arasında kabul edildiği; ivedi yargılama usulünde, dosyaların tekemmülünden itibaren 1 ay içerisinde karar verileceği hususunun hükme bağlandığı; oysa somut uyuşmazlıkta tekemmülden itibaren 1 yılı aşkın süre geçtikten sonra karar verildiği; bu yönüyle 2577 sayılı Kanun'un amir hükümlerine aykırılık ihtiva eden temyizen incelenen kararın kaldırılması gerektiği; davaya konu ...Şeker Fabrikasının satış yoluyla özelleştirilmesi için yapılan ihalede en yüksek teklifi verdikleri; bu doğrultuda ihale komisyonu kararıyla ihalenin uhdelerinde kaldığı; ihale komisyonu kararının Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı ile onaylandığı; bu suretle ihale safhasının tamamlanarak sözleşmenin imzalanması aşamasına geçildiği; Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca sözleşme imzalanması için 21/06/2018 tarihine kadar kendilerine süre verildiği; finansal ayarlamaların gerçekleştirilmesi için ek süre talebinde bulunmaları üzerine, davalı idarece ek teminat karşılığında süre uzatım taleplerinin kabul edildiği; sonrasında davalı Özelleştirme İdaresi Başkanlığının 21/09/2018 tarihli yazısıyla, sözleşme imzalama süresinin 25/12/2018 tarihine kadar uzatıldığı; ilk süre uzatımı talebinden sonra sözleşme uzatımlarının idarece kendiliğinden gerçekleştirildiği; Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliği'nin 19. maddesinde yer alan "İdareden kaynaklanan sebeplerle, verilen süre içerisinde sözleşmenin imzalanmaması durumunda, birden fazla ek süre verilebilir" hükmü uyarınca, bu süre uzatımlarının idareden kaynaklanan sebeplere dayandığının kabulü gerektiği; dava konusu işlemin kendilerine tanınan sürenin son gününde tesis edildiği; başka bir anlatımla, kendilerine tanınan süre sona ermeden hukuka aykırı bir şekilde ihalenin iptal edildiği; ayrıca, dava konusu işlem ile ilgili herhangi bir bildirimde bulunulmadığı; kesinleşen ihaleyi iptal eden dava konusu işlemin gerekçe gösterilmeksizin tesis edildiği; Dairece kamu zararına yol açan ve hukuk devleti ilkesini ihlal eden bu işleme karşı açılan davanın "davacıya ek süre verildiğine ilişkin bildirim yapılmaması" ve "şirket tarafından ihaleye ilişkin olarak verilen geçici ve ek geçici teminat mektuplarının da teslim alınmaması" gerekçeleriyle reddine karar verildiği; temyizen incelenen bu kararın dosya kapsamına ve hukuka uygun olmadığı; davalı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından en son 25/12/2018 tarihine (bu tarih dahil) kadar süre tanındığı; dava konusu işlemin sözleşme imzalanması için tanınan süre dolmadan tesis edildiği; dava konusu işlemin kendileri tarafından idareye sunulan ve ek süre verilmesi talebini içeren 21/12/2018 tarihli dilekçeye istinaden alınmadığı; nitekim, ek süre talebinin kabul edilmemesi durumunda, ilgili mevzuat uyarınca geçici teminatların irat kaydedilip, ikinci en yüksek teklifi sunan şirketin sözleşmeye davet edilmesinin gerektiği; oysa, dava konusu işlemde ihalenin iptal edilerek, teminatların iade edildiği; sözleşme imzalanması için verilen süreye riayet edilmemesi durumunda, uygulanacak yaptırım ve sonrasında izlenecek yola ilişkin Yönetmelik ve Şartname'de yer alan düzenlemeler karşısında, hiçbir bağlayıcılığı olmayan bir talep yazısının dava konusu işlemin hukuka uygunluk gerekçesi olarak kabul edilemeyeceği; bu haliyle, Dairece ret kararında, "davacıya ek süre verildiğine ilişkin bir bildirim yapılmamış olması" yönündeki gerekçenin dosya kapsamı ile uyumlu olmadığı; aynı şekilde, Yönetmelik ve Şartname karşısında, geçici ve ek geçici teminat mektuplarının davacı şirket tarafından teslim alınmış olmasının işlemin hukuka uygunluk gerekçesi olamayacağı; zira, teminat iadeleri yapılırken bunun hangi maksatla yapıldığının taraflarına bildirilmediği; bu haliyle, herhangi bir gerekçe ve bilgilendirme yapılmadan iade edilen teminatların teslim alınmasının Daire kararında ret gerekçesi olarak gösterilmesinin hukuken mümkün olmadığı; ihale sürecinde ihale serbestisinin ihalenin onaylanması aşamasına kadar geçerli olabileceği; ihale kararının Özelleştirme Yüksek Kurulunca onaylanması durumunda, ihale serbestinin sonlandığı; bu doğrultuda, ihalelerin onaylanmasından sonra hiçbir gerekçe gösterilmeden ihalenin iptaline karar verilemeyeceği; ilgili mevzuattaki prosedür uygulanarak sözleşme iptal edilseydi, teklif veren şirketlerin teminatlarının irat olarak kaydedileceği açık olduğundan, dava konusu işlemin kamu yararına da aykırı olduğu; idarenin samimi olması ilkesinin somut olayda çiğnendiği; idareden kaynaklı gecikmeler için ek süre verilmesi uygulaması öngörülmüş iken, kendilerine mücbir sebep halinde bu olanağın tanınmasının hakkaniyet ve eşitlik ilkeleri ile bağdaşmadığı; davaya konu fabrikanın halihazırda atıl durumda bulunduğu; bu haliyle fabrikanın dava konusu işlem nedeniyle atıl kalmasının kamu yararına uygun olmadığı belirtilerek, temyizen incelenen Daire kararının kaldırılması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idareler tarafından, dava konusu işlemin 25/12/2018 tarihinde tesis edildiği; bu işlem uyarınca davacı şirketin temsilcisine 31/12/2018 tarihinde teminatların elden teslim edildiği; davacı şirketin aradan geçen 7 aylık sürede dava konusu ihaleyle ilgili bilgilendirme ihtiyacı duymamasının hayatın olağan akışına uygun olmadığı; bu nedenle, davacı şirketin dava konusu işlemden 31/12/2018 tarihinde haberdar olduğunun kabulü gerektiği; bu haliyle davanın süresinde açılmadığı; davacının sözleşme imzalanması için kendilerine verilen süre dolmadan dava konusu işlemin tesis edildiği yönündeki iddiasının da itibar edilemez olduğu; nitekim, davacıya sözleşme imzalanması için 25/12/2018 tarihi saat 15.00'a kadar süre verildiği; İhale Şartnamesi ve ilanında ihale serbestisi ilkesinin kabul edildiği; idarenin sözleşmenin imzalanması için tüm imkanları zorladığı; buna rağmen davacının sürenin dolmasına kısa bir süre kala tekrar ek süre talebinde bulunduğu; bunun kabulü halinde, yatırım, revizyon ve ödemeleri yapıp, 2019-2020 kampanyasına hazırlanmak zorunda kalan fabrikanın tüm organizasyonunun akamete uğrayacağının açık olduğu; keza davaya konu fabrikanın değerlemesinin 2018 şubat ayında yapıldığı; davaya konu ihalede bu değerin esas alındığı; aradan geçen sürede sözleşme imzalanmaması karşısında, fabrikanın değerinde artış meydana geldiği; dolayısıyla, ihalenin iptalinin yerinde olduğu belirtilerek, Daire kararının onanması gerektiği ileri sürülmüştür.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 20/A maddesi uyarınca gereği görüşüldü:
Başkan …, Üyeler …, …, … ve …'in; davacı şirket tarafından dava konusu işlemin iade edilen teminatların teslim alındığı 31/12/2018 tarihi itibarıyla öğrenildiği, bu nedenle 07/08/2019 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği yolundaki oylarına karşılık, davanın süresinde açıldığına oyçokluğuyla karar verilerek, işin esasına geçildi:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Onüçüncü Dairesinin 26/10/2020 tarih ve E:2019/2926, K:2020/2775 sayılı kararının ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 14/04/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.