Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/755 Esas 2021/770 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/755
Karar No : 2021/770

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1-... Başkanlığı
VEKİLİ: Av. ...
2-... Holding A.Ş.
VEKİLİ: Av. ...

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onüçüncü Dairesinin 11/11/2020 tarih ve E:2018/2118, K:2020/3071 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti ... Holding A.Ş. (Holding) ile birleştirilerek tüzel kişiliği sona erdirilen ... Gayrimenkul A.Ş.'ye ait olan İstanbul ili, Esenler ilçesi, ... Mahallesi, ... numaralı parseldeki 70 m² yüzölçümlü taşınmazın özelleştirilmesini teminen gerçekleştirilen ihaleye ilişkin olarak, ihalenin iptali ve Holding hesabına yatırılan geçici ve ek geçici teminatların iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair ... tarih ve ... sayılı ... Holding A.Ş. işleminin iptali ile toplam 140.000,00-TL teminatın başvuru tarihi olan 20/04/2018 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onüçüncü Dairesinin 11/11/2020 tarih ve E:2018/2118, K:2020/3071 sayılı kararıyla;
Mülkiyeti ... Holding A.Ş. (Holding) ile birleştirilerek tüzel kişiliği sona erdirilen ... Gayrimenkul A.Ş. adına kayıtlı bulunan İstanbul ili, Esenler ilçesi, ... Mahallesi, ... numaralı parseldeki 70 m2 yüzölçümlü taşınmazın 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun uyarınca "satış" yöntemi ile özelleştirilmesini teminen yapılan ihale sonucunda alınan ihale komisyonu kararının onaylanmasına ilişkin Özelleştirme İdaresi Başkanlığının ... tarih ve ... sayılı kararı ile, "... üçüncü sırada 2.315.000,00 (ikimilyonüçyüzonbeşbin) Türk Lirası bedelle yüksek teklifi veren ...'na İhale Şartnamesi çerçevesinde satılmasına, ...'nun sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi hâlinde geçici teminatın Holding lehine irat kaydedilerek,... ihalenin iptaline" dair verilen nihai kararın onaylanmasına karar verildiği,
Anılan ihalede en yüksek teklif sahibi ile ikinci teklif sahibinin sözleşmeyi imzalamaması üzerine, davalı idarenin ... tarih ve ... sayılı "Taşınmaz Satışı" konulu yazısı ile, davacıya 01/02/2018 Perşembe günü saat 16.00'ya kadar sözleşmenin imzalanması gerektiğinin bildirildiği,
Davacının ... tarih ve ... sayı ile Holding kaydına alınan dilekçesinde, ihale bedelinin yüksek oluşu ve finansal hazırlığı tamamlayamadığı gerekçesiyle üç aylık ek sürenin verilmesinin istenildiği,
Davalı Holdingin ... tarih ve ... sayılı yazısı ile, İhale Şartnamesi'nin 13. maddesi uyarınca, 70.000,00-TL ek geçici teminat tutarının verilmesi şartıyla ek süre verilebileceğinin davacıya bildirildiği; davacı tarafından 70.000,00-TL ek geçici teminat tutarının Holding hesabına ödenmesi üzerine Holding'in ... tarih ve ... sayılı yazısı ile de, sözleşmenin imzalanması için 02/05/2018 Çarşamba günü saat 16.00'ya kadar ek süre verildiği, 25/04/2018 tarihine kadar ödeme planının bildirilmesi gerektiği, sözleşme imzalamaktan imtina edilmesi veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde geçici ve ek geçici teminatların irat kaydedileceğinin bildirildiği,
Davacının ... tarih ve ... sayı ile Holding kaydına alınan dilekçesinde, 42 m2 olarak gösterilen taşınmazın son hâlinin bu ölçüleri vermediği, vermiş olsa dahi yeni yönetmelik uyarınca bu arsaya bina yapımının imkânsız görüldüğü, ekonomik olarak telafisi mümkün olmayan sıkıntı yaşayacağı gerekçesiyle ihalenin iptali veya teminatın iadesi isteminde bulunulduğu; Holdingin ... tarih ve ... sayılı işlemi ile başvurunun reddine karar verilerek, 25/04/2018 tarihine kadar ödeme planının bildirilmesi gerektiği, sözleşme imzalamaktan imtina edilmesi veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde geçici ve ek geçici teminatların irat kaydedileceğinin bildirilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı belirtilerek,
4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'un "Amaç ve Kapsam" başlıklı 1. maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin ihale tarihinde yürürlükte olan hâline, 2. maddesine, 3. maddesine, işlem tarihindeki "Özelleştirme İdaresi Başkanlığının Kuruluş ve Görevleri" başlıklı 4. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendine, ''Özelleştirme Yöntemleri, Değer Tespiti, İhale Yöntemleri'' başlıklı 18. maddesinin birinci fıkrasının (A) ve (C) bentlerine, 37. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendine; Özelleştirme Uygulamalarında Değer Tespiti ve İhale Yönetmeliği'nin "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin (g) bendine, "İhale Şartnamesi" başlıklı 10. maddesinin (h) bendine, ''Sözleşmeye Davet'' başlıklı 19. maddesine; "İstanbul İli, Esenler İlçesi, ... Mahallesi, ... No.lu Parseldeki 70 M2 Yüzölçümlü Ticaret+Hizmet+Konut Alanı İmarlı (Üzerindeki Tek Katlı Yapı ile Bir Bütün Olarak) Taşınmaza İlişkin İhale Şartnamesi ile ihaleye ilişkin Ocak 2017 tarihli Tanıtım Dokümanı'nın ilgili maddelerine yer verilerek,
Özelleştirme uygulamalarında, ihale şartnamelerinin ihalenin genel ve özel şartlarını belirleyen belgeler olduğu; ihalelerin bu şartname hükümlerine göre yürütüldüğü ve sonuçlandırıldığı; buna göre, şartnameyi hazırlayan ve kuralları belirleyen idare ile şartnameleri imzalayarak ihalelere katılanlar açısından şartname hükümlerinin bağlayıcı olduğu ve uyuşmazlıkların çözümünde esas alınacağı; keza, 4046 sayılı Kanun, Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuata aykırı olmayan hususlara ilişkin olarak Şartname hükümlerinin esas alınması gerektiği,
Aktarılan mevzuat ile şartname hükümleri bir arada değerlendirildiğinde, dava konusu özelleştirme ihalesi sonucunda belirlenen en yüksek teklifi veren isteklilere sırasıyla sözleşme imzalanması talebiyle çağrı yapıldığı; ihaleye katılan tüm isteklilerin ihale şartnamesindeki tüm hususları bilerek ve isteyerek ihaleye katıldıkları; ihale şartnamesi alarak ihaleye katılan davacının da ihale dokümanında yer alan şartları bilerek ve isteyerek teklif verdiği; anılan Yönetmelik ve Şartname uyarınca, sözleşme imzalamaktan imtina edilmesi veya diğer yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde geçici ve ek geçici teminatların gelir kaydedileceği hususlarının anlaşıldığı,
İhale Şartnamesi ekinde yer alan Tanıtım Dokümanı'nda, dava konusu taşınmazın yüzölçümünün 70 m² olduğu, Esenler Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğünde yapılan inceleme sonucunda taşınmazın imar durumu ve yapılaşma koşullarına ilişkin bilgilere yer verildiği ve parselin yaklaşık 28,00 m² yola terki bulunduğunun belirtildiği,
İhale Şartnamesi'nde idarenin Tanıtım Dokümanı'nda yer alan bilgilerden sorumlu olmadığının açıkça belirtildiği; davacının da ihale şartnamesini imzalayarak ve şartnamedeki tüm hususları kabul ederek teklif verdiği; davacının basiretli bir tacir gibi davranmak suretiyle ihale şartnamesinde belirtildiği üzere taşınmazla ilgili gerekli gördüğü her türlü incelemeyi ihale öncesi yapması ve taşınmazın mevcut hukukî ve fizikî durumunu bilerek ihaleye girmesi gerektiği,
Bu itibarla, ihale sonucunun Özelleştirme İdaresi Başkanlığı kararıyla onaylanmasının ardından ihalede en yüksek teklif sahibi ile ikinci teklif sahibinin sözleşmeyi imzalamaması nedeniyle ihale dokümanında belirlenen usûle göre davacının varlık satış sözleşmesini imzalamaya davet edildiği, davacının ek süre talebinin kabul edilerek davacıya ek süre verildiği, verilen ek süre içinde sözleşme imzalamaktan imtina edilmesi veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde geçici ve ek geçici teminatların irat kaydedileceğinin davacıya bildirildiği, anılan ihalenin hukuka uygun olarak gerçekleştirildiği anlaşıldığından, davacının ihalenin iptali ya da teminatın iadesi başvurusunun reddi ile sözleşme imzalamaktan imtina edilmesi veya yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde geçici ve ek geçici teminatların irat kaydedileceğinin bildirilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı,
Dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından, 140.000,00-TL tutarındaki geçici ve ek geçici teminatın başvuru tarihi olan 20/04/2018 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi isteminin de haklı bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, şartname hükümlerinin gerçeğe aykırı bilgiler içermemesi ve üst hukuk kurallarına aykırı olmaması gerektiği; somut uyuşamazlıkta, satışa çıkarılan taşınmazın parsel olarak tanımlandığı; üstünde yapılaşmaya gidilemeyecek kadar küçük olan taşınmazın parsel olarak kabul edilemeyeceği; kamu düzeninin hakim olduğu ihaleye hazırlık çalışmalarında idarenin vatandaşın iradesini fesada uğratmasının kabul edilemez olduğu; temyizen incelenen Daire kararında, ihale koşullarının önceden bilinerek ihaleye katılımın gerçekleştiği hususunun ret hükmüne gerekçe alındığı; ancak, ihale dokümanındaki bilginin doğru olmadığı gözetildiğinde, ihaleye katılanların ihaleye ilişkin bilgilere vakıf olarak katıldıklarından söz edilemeyeceği; ihalede en yüksek iki teklifi sunan ilk iki kişinin teminatını gözden çıkararak, sözleşme imzalamak istememesinin savlarına delalet teşkil ettiği; aynı şekilde, Daire kararında "davacının basiretli bir tacir gibi davranmak suretiyle ihale şartnamesinde belirtildiği üzere taşınmazla ilgili gerekli gördüğü her türlü incelemeyi ihale öncesi yapması ve taşınmazın mevcut hukukî ve fizikî durumunu bilerek ihaleye girmesi gerektiği" yönünde kabulde bulunulduğu; kamu düzeni ve kamu gücü kullanılarak yürütülen iş ve işlemler bakımından basiretli tacir gibi hareket edilmesinin beklenemeyeceği; idari işlemlerin, işlemin doğruluk karinesinden yararlandığı; ihalede açıklık ve rekabet ilkelerinin gerçekleştirilmesi için, tam ve doğru bilgi verilmesinin zorunlu olduğu; İhale Şartnamesi'nde idarenin tanıtım dokümanında yer alan bilgilerden sorumlu olmadığına ilişkin belirlemenin hukuki geçerliliğe sahip olmadığı belirtilerek, Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı idarelerden Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından, davacının katıldığı ihaleye ilişkin şartnamede yazılı tüm hususları bilerek ve kabul ederek ihalede teklif verdiği; İhale Şartnamesi uyarınca, davacının her türlü bilgi ve belgeyi bilerek, tapu kayıtları, imar durumu vb. hususları inceleyerek teklif vermiş olduğunu kabul ettiği; bu haliyle, irade fesadından söz edilemeyeceği; ihaleye katılan davacının yasal düzenlemelere göre hareket etmesinin zorunlu olduğu belirtilerek, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadırlar.
Davalı idarelerden ... Holding A.Ş. tarafından ise, İhale Şartnamesi uyarınca, davacının her türlü bilgi ve belgeyi bilerek, tapu kayıtları, imar durumu vb. hususları inceleyerek teklif vermiş olduğunu kabul ettiği; bu haliyle, irade fesadından söz edilemeyeceği; ihaleye katılan davacının yasal düzenlemelere göre hareket etmesinin zorunlu olduğu belirtilerek, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadırlar.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20/A maddesi uyarınca gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Onüçüncü Dairesinin 11/11/2020 tarih ve E:2018/2118, K:2020/3071 sayılı kararının ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 14/04/2021 tarihinde, oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
"İstanbul İli, Esenler İlçesi, ... Mahallesi, ... No.lu Parseldeki 70 M2 Yüzölçümlü Ticaret+Hizmet+Konut Alanı İmarlı (Üzerindeki Tek Katlı Yapı ile Bir Bütün Olarak) Taşınmaza İlişkin İhale Şartnamesi"nin "Teklif Sahibi ve/veya Alıcının Yükümlülükleri" başlıklı 16. maddesinin (a) bendinde, taşınmazın yüzölçümünün tapu kaydında belirtilen miktardan eksik olduğu veya taşınmazın tecavüzlü bulunduğu veya başka bir gerekçeyle İdareden veya Holding'den herhangi bir hak talebinde bulunmayacağı; (c) bendinde, ihaleye teklif verdiği, sözleşme imzaladığı tarihler itibarıyla taşınmazın, mevcut fiziki durumunu önceden görüp, ilgili mercilerden (ilgili belediyeler, tapu-kadastro müdürlükleri, kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurulları, vb.) her türlü bilgi ve belgeyi alarak, tapu kayıtları, imar durumları, muhdesatlar, vb. inceleyerek, her türlü bilgi ve belgeyi bilerek teklif vermiş olduğunu ve sözleşmeyi imzalayacağını, bunlarla ilgili olarak daha sonra açık veya gizli ayıp iddiasıyla ayıba ve zapta karşı tekeffül hükümlerine dayanarak İdare ve/veya Holding'den herhangi bir maddi talepte bulunmayacağını ve bedel indirimi talep etmeyeceğini kabul, beyan ve taahhüt edeceğine ilişkin kurallara yer verilmiştir.
Temyizen incelenen Daire kararında, İhale Şartnamesi'nin yukarıda yer verilen hükmü esas alınarak, "İhale Şartnamesi'nde idarenin Tanıtım Dokümanında yer alan bilgilerden sorumlu olmadığı açıkça belirtilmiş, davacı da ihale şartnamesini imzalayarak ve şartnamedeki tüm hususları kabul ederek teklif vermiştir. Davacının basiretli bir tacir gibi davranmak suretiyle ihale şartnamesinde belirtildiği üzere taşınmazla ilgili gerekli gördüğü her türlü incelemeyi ihale öncesi yapması ve taşınmazın mevcut hukukî ve fizikî durumunu bilerek ihaleye girmesi gerektiği açıktır." yönündeki gerekçeye dayanılmıştır.
Buna göre, İhale Şartnamesi'nde yer alan ve idareyi sorumluluktan muaf tutan bahse konu hükmün hukuk devleti ilkesi ve hakkaniyet ilkeleri karşısında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Hukuk devleti, Anayasa Mahkemesinin yerleşik içtihatlarında da, eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygılı, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren, Anayasa’ya aykırı durum ve tutumlardan kaçınan, Anayasa ve hukukun üstün kurallarıyla kendini bağlı sayan, yargı denetimine açık olan devlet olarak tanımlanmaktadır. Hukuk devleti ilkesinin önkoşullarından biri de, kişilerin hukuki güvenliğinin sağlanması olup bu ilke; hukuk normlarının öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm eylem ve işlemlerinde devlete güven duyabilmesini gerekli kılar.
Bu doğrultuda, idari işlemlerde yer verilen bilgilerin doğruluğu konusunda bireylerde oluşan güvenin korunması ve idari işlemlerde yer alan bilgilerin yanlışlığından idarenin sorumlu tutulması hukuk devleti ilkesinin zorunlu bir sonucudur. Dolayısıyla, somut uyuşmazlıkta, İhale Şartnamesi'nde yer alan ve davalı idareyi idari sorumluluktan muaf tutan hükümlerin hukuk devleti ilkesi karşısında geçerliliği bulunmamakta olup, buna istinaden davanın reddinde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kamusal işlemlerde daha üstün konumda bulunan ve yetki itibarıyla daha güçlü olan idarenin, bizatihi kendisinin tesis ettiği işlemlerde yer alan bilgilerin doğruluğu konusunda sorumluluktan muaf tutulması hakkaniyet ilkesi ile bağdaşmamaktadır.
Diğer taraftan, idarenin düzenleyeceği şartname vb. belgelerde "sorumlu tutulmayacağı" yönündeki ibarelerin varlığı halinde idarenin sorumlu tutulmaması, idarelerin iş ve işlemlerinde özensiz ve keyfi tutumları neticesinde tarafların hak kaybına sebep oluncağı da açıktır.
Açıklanan nedenlerle, temyize konu Daire kararının bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyorum.