Danıştay 10. Daire 2018/4 Esas 2021/1825 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/4
Karar No : 2021/1825

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Vergi Dairesi Müdürlüğü / …
VEKİLİ : Av. …
2- … Bankası
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıya yurtdışı fuar katılımlarının desteklenmesine ilişkin karar uyarınca 04/10/2005 tarihinde ödenen 19.315,16 TL'lık meblağın geri istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı … Bankası … Şubesi kararı ile … tarih ve … sayılı Denizli Vergi Dairesi Başkanlığı Gökpınar Vergi Dairesi Müdürlüğü işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; fuar organizasyonu yapanların üzerlerine atılı suçlardan beraat etmeleri ve katılımcıların mevzuata aykırı bilgi ve belge verdiği, Türk malı imajına zarar verdiği, kalitesiz ürünler sergilediği yönünde herhangi bir tespitin yapılmamış olması, öte yandan fuar değerlendirme formlarının katılım desteği alınmasında ibrazı gerekli belgelerden olmaması nedeniyle, 19-20 Ekim 2005 tarihleri arasında Londra'da yapılan ... Show fuarına katılan davacı şirkete yürürlükte bulunan mevzuat uyarınca teşvik kapsamında ödenen toplam 19.315,65 TL'nin geri istenilmesine ilişkin dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davalı idareler tarafından, dava konusu işlemlerin dayanağının Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın işleminin olduğu, idarelerinin dayanak işleminin hukuka uygun olup olmadığını bilemeyecekleri, davanın Dış Ticaret Müsteşarlığı husumetiyle görülmesi gerektiği, davanın ... Bankası'nın husumetiyle görülemeyeceği belirtilerek, dava konusu işlemlerin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacıya yurtdışı fuar katılımlarının desteklenmesine ilişkin karar uyarınca 04/10/2005 tarihinde ödenen 19.315,16 TL'lık meblağın geri istenilmesine ilişkin … tarih ve …(…) sayılı ... Bankası … Şubesi kararı ile … tarih ve … sayılı Denizli Vergi Dairesi Başkanlığı Gökpınar Vergi Dairesi Müdürlüğü işleminin; 2004/6 sayılı Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ'in 23/12/2004 tarih ve 25679 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdiği, söz konusu tebliğ uyarınca fuarlara katılımların ve ihracatın arttırılmasının Devlet tarafından desteklenmek suretiyle teşvik edildiği, davacının ... Uluslararası Fuarcılık A.Ş. tarafından 11/04/2005-12/04/2005 tarihleri arasında düzenlenen ... Show fuarına katıldığı, tebliğ uyarınca 19.315,16 TL'lık destek ödemesi aldığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından ... Uluslararası Fuarcılık A.Ş. organizatörlüğünde 2005 ve 2006 yıllarında yurtdışında gerçekleştirilen fuarlara yönelik başlatılan inceleme neticesinde hazırlanan 26/06/2008 tarih ve 1 sayılı inceleme raporu doğrultusunda Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın 15/09/2009 tarih ve 6570 sayılı yazısı ile 4 ülkede gerçekleştirilen 6 fuara katılım sağlayan 151 firmadan destekleme ödemelerinin geri alınmasına karar verildiği, bunun üzerine davalı idarelerce davacının almış olduğu 19.315,16 TL tutarın da destekleme ödemesinin iade edilmesine ilişkin tesis edilen işlemlerin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca başlatılan inceleme neticesinde hazırlanan ve dava konusu işlemin sebep unsurunu oluşturan 26/06/2008 tarih ve 1 sayılı inceleme raporunun sonuç kısmından anlaşıldığı üzere ... Uluslararası Fuarcılık A.Ş. tarafından yurt dışında düzenlenen fuarlar ile ilgili tespit edilen usulsüzlükler; 1) Fuar Katılım Bedellerinin Ödenmesi, 2) Fuarlara Katılımcı Firmaların Yetkilileri Dışında Şahısların Görevlendirilmesi, 3) Stand Alınlıklarını Gösterir Fotoğrafların Photoshop Yöntemi ile Değiştirilmesi, 4) Fuar Değerlendirme Formları olmak üzere dört ana başlık altında değerlendirilmiştir.
İnceleme raporunun 11/04/2005-12/04/2005 tarihlerinde New York'ta düzenlenen ... Show adlı fuarda tespit edilen hususlara ilişkin bölümünde (syf.13-14) aralarında davacının da yer aldığı 26 firmanın fuar katılım bedellerinin ödenmesine ilişkin usulsüzlük tespit edildiği, Denizli İdare Mahkemesi'nin 30/05/2017 tarihli ara kararıyla Dış Ticaret Müsteşarlığı'ndan dayanak işlemin gerekçesinin sorulduğu, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca 28/06/2017 tarihli ara karar cevabında "fuar katılım bedellerinin ... Bankası … Şubesi nezdinde bulunan ... hesaplarında fiktif hesap hareketleri ile 'ödendi' gösterildiği ve bu şekilde elde edilen dekontların ... tarafından teşvik dosyasına eklenerek teşvik alındığı, yukarıda belirtilen fuarlara katılan firmalardan, aralarında ... Teks. San. ve Tic. Ltd. Şti'nin de bulunduğu katılımcıların usulsüz teşvik aldığı ve adı geçn katılımcılar hakkında 2004/6 sayılı Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğin 'Yaptırım' başlıklı 17'nci maddesi uyarınca işlem tesis edilmesinin yerinde olacağı belirtilmiştir." ifadelerine yer verildiği, İnceleme raporunun sonuç kısmında (syf. 62) ise "...... tarafından katılımcılara yüksek puan verilmesi için 'ilk fuar olduğu tekrar fuar düzenleyebilmeleri için yüksek not vermeleri' şeklinde telkinlerde bulunulduğu, ... Tekstil, Tamiş Makine, Cebeci Triko ve Neyir Tekstil isimli firma yetkililerinin alınan beyanlarında değerlendirme formlarının kendileri tarafından doldurulmadığını beyan ettikleri, fuarlar esnasında katılımcı firma yetkilileri tarafından tanzim olunan değerlendirme formları üzerinde yaptırılan kriminal inceleme neticesi pek çok değerlendirme formu üzerinde bulunan rakamların üzerinden gidilmek suretiyle başka rakam ile değiştirilmiş olduğunun tespit edildiği..." görülmektedir.
Yukarıda yer verilen inceleme raporunun ilgili bölümüyle (syf.13-14), İdare Mahkemesi'nin 30/05/2017 tarihli ara kararına, Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca verilen 28/06/2017 tarihli cevabi yazıdan da anlaşıldığı üzere, Davacı firmanın 11/04/2005-12/04/2005 tarihlerinde ... Show adlı fuara katıldığı, bu fuar ile ilgili organizatör ... Uluslararası Fuarcılık A.Ş. hakkında fuar bedellerinin ödenmesi hususunda usulsüzlüğün tespit edildiği, davacı firmaya ödenen teşviklerin iadesi konulu dava konusu işlemlerin sebep unsurunun da fuar bedellerinin ödenmesi hususunda tespit edilen usulsüzlükler olduğu anlaşılmaktadır.
İnceleme raporunun yukarıda yer verilen sonuç kısmında (syf. 62) fuar değerlendirme formlarında usulsüzlük yapıldığına dair beyanda bulunan ... Tekstil, … Makine, … Triko ve … Tekstil adlı firmaların davacı firmanın katıldığı fuara katılmadıkları, davacı firma hakkında da ayrıca formlara ilişkin usulsüzlük yaptığına dair bir değerlendirmenin bulunduğu dava dosyasındaki bilgi ve belgelerden anlaşılamadığı görülmektedir.
İşbu temyiz incelemesine konu olan İdare Mahkemesi kararında, fuar bedellerinin ödenmesindeki usulsüzlüklere dair tespitlere değinilmeksizin, davacı firma hakkında tesis edilen işlemin sebebini oluşturmayan ve organizatör ... Uluslararası Fuarcılık A.Ş'nin yurt dışında düzenlemiş olduğu, davacının katılmadığı diğer fuarlara ilişkin olarak tespit edildiği anlaşılan fuar değerlendirme formlarında yapılan usulsüzlükler hususundaki tespitlerin uyuşmazlık konusu yapıldığı, fuar değerlendirme formlarının katılım desteği alınmasında ibrazı gerekli belgelerden olmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davacı firma hakkında tesis edilen dava konusu işlemlerin sebep unsurunu oluşturan fuar katılım bedellerinin ödenmesinde tespit edilen usulsüzlüklerin davacı firma nezdinde de gerçekleşip gerçekleşmediğine yönelik araştırma yapılmaksızın, işlemin sebep unsurunu oluşturmayan başka bir tespiti inceleme raporunun sonuç kısmının (syf. 62-63) alınarak karara aktarılmak suretiyle gerekli inceleme ve araştırmaların yapılmaksızın davanın karara bağlandığı sonucuna ulaşılmıştır.
Fuar katılım bedellerinin ödenmesi hususunda tespit edilen usulsüzlüklerin davacı firma bünyesinde gerçekleşip gerçekleşmediği, davacı firmanın organizatör ... Uluslararası Fuarcılık A.Ş'ye fuar katılım bedellerinin ödenip ödenmediği, ödendiyse ödeme yapıldığına dair belgelerin davacı firmadan ara karar ile istenerek bir sonuca varılması gerekirken, gerekli inceleme ve araştırma yapılmaksızın işlemin sebep unsurunu oluşturmayan farklı bir sebebin kararda tartışılarak dava konusu işlemlerin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 14/04/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

(X)-KARŞI OY

23/12/2004 tarih ve 25679 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesine ilişkin 2004/6 sayılı Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu Tebliğinin 17. maddesinde "Katılımcının, yanıltıcı ve/veya gerçeğe aykırı bilgi verdiğinin ve/veya belge ibraz ettiğinin, Türk malı imajına zarar verdiğinin, kalitesiz ürünler sergilediğinin, fuar süresince gösterdiği tanıtıma yönelik yaklaşımının ülkemiz itibarını zedelediğinin ve bu Tebliğ hükümlerine aykırı fiillerde bulunduğunun tespiti halinde destek talebi kabul edilmez. Bu fiillerin ödeme yapıldıktan sonra belirlenmesi durumunda 18’inci madde hükmü çerçevesinde işlem yapılır." kuralı; 18. maddesinde "Bu Tebliğ kapsamında katılımcıya veya organizatöre haksız ödeme yapıldığının tespiti halinde geri alma işlemi için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır." kuralı; 19. maddesinde de "Bu tebliğde düzenlenen hususlara ilişkin usul ve esasları belirlemeye, genelgeler çıkarmaya, uygulamaya ilişkin talimatlar vermeye, özel ve zorunlu durumlar ile mücbir sebep hallerinde ortaya çıkacak hususları inceleyip sonuçlandırmaya Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir." kuralı yer almaktadır.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 37. maddesinde, hususi kanunlarında ödeme zammı tespit edilmemiş amme alacaklarının Maliye Bakanlığınca belirlenecek usule göre yapılacak tebliğden itibaren bir ay içinde ödeneceği, bu ödeme müddetinin son gününün amme alacağının vadesi günü olduğu kurala bağlanmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden, Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlık Makamının 12/09/2009 tarih ve 1228 sayılı onayıyla, yapılan inceleme sonucunda ... Uluslararası Fuarcılık Anonim Şirketi tarafından yurtdışında düzenlenen ... Show adlı fuara katılan davacı şirkete haksız yere 19.315,65 TL destekleme ödemesi yapıldığının tespit edilmesi nedeniyle bahse konu ödemenin geri alınmasının uygun görüldüğü, Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığının … tarih ve … sayılı yazısı ile de bu ödemenin 6183 sayılı Kanun uyarınca tahsil edilerek sonucundan bilgi verilmesinin ... Bankası Denizli Şubesinden istenildiği, bu yazı üzerine ... Bankası … Şubesinin dava konusu … tarih ve … sayılı işlemi ile sözü edilen alacağın 6183 sayılı Kanun uyarınca davacıdan tahsil edilerek Merkez Bankası hesabına devredilmesinin istenildiği, sonrasında Denizli Vergi Dairesi Başkanlığınca (Gökpınar Vergi Dairesi Müdürlüğünce) alacağın 6138 sayılı Kanun'un 37. maddesi uyarınca bir ay içinde davacı şirket tarafından ödenmesi istemiyle tesis edilen dava konusu … tarih ve … sayılı işlemin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; davacı şirket, kendisine yapılan destekleme ödemesinin haksız yere yapıldığına ve bu ödemenin geri alınmasına ilişkin Dış Ticaret Müsteşarlığı işlemini bakılan davaya konu etmemiş ise de; bu işlem, 2004/6 sayılı Tebliğ'in 18. maddesi uyarınca 6183 sayılı Kanun'un 37. maddesine göre tesis edilen davaya konu ... Bankası ve Denizli Vergi Dairesi Başkanlığı işlemleri ile davacı şirketin hukuki durumunda değişiklik yaratmıştır. Bu itibarla, iş bu davada Dış Ticaret Müsteşarlığının da hasım mevkiine alınarak işin esasının karar bağlanması gerekmektedir.
Aksi halde, asıl işlemi tesis eden ve savunmak durumunda olan Dış Ticaret Müsteşarlığının taraf olarak dahil edilmediği bir davada hukuki denetimin bu işlem yönünden taraf sıfatı olmayan tahsil idarelerin husumetiyle yapılması durumu ortaya çıkacaktır. Bu durum da, asıl işlemi tesis eden idare yönünden adil bir yargılama yapılmaması neticesini doğuracaktır.
Açıklanan nedenle, Dış Ticaret Müsteşarlığı hasım mevkiine alınmadan işin esası hakkında karar verilmesinde hukuki isabet bulunmadığı oyuyla Daire kararına katılmıyorum.