Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/740 Esas 2022/2734 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : SAMSUN BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 6. HUKUK DAİRESİ

İLK DERECE
MAHKEMESİ : RİZE 3. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen alacak davasının davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın reddine, davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın kısmen kabulüne dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelemesi sonucunda; davacı vekili ile davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesinin kararı kaldırılarak davacının, davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın yasal şartları oluşmadığından reddine, davacının, davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen kararın, süresi içinde taraflarca temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi gereği konuşuldu.
YARGITAY KARARI
Davacı, Emniyet Genel Müdürlüğünde görev yapan 3.sınıf emniyet müdürü olan davalının İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün 19.08.2005 tarihli onayıyla 22.08.2005-21.08.2008 tarihleri arasında belirtilen eğitim kurumlarında eğitim görmek üzere gerekli harcamaların Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden karşılanması suretiyle Amerika Birleşik Devletlerine gönderildiğini, davalı ile idare arasında 23.08.2005 tarihlinde kefalet senedi düzenlendiğini, Devlet Personel Başkanlığının 05.02.2015 tarih ve 840 sayılı görüşü nedeniyle meşru ve zorunlu sebepler dışında bahsi geçen sürelerde çalışma programının gerçekleştiremeyen,geciktiren ve sonuçlandıramayanların yetkili disiplin kurulu kararıyla geri çağrılarak başarısız olarak nitelendirilmesi gerektiğine dair görüş bildirildiğini, 657 sayılı Kanununun 34.maddesi gereğince EGM Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı tarafından davalıya ödeme olarak 175.381,89 ABD doları kişi borcu çıkartıldığını, davalının borca itiraz etmesi neticesinde borcun tahsilinin sağlanamadığını belirterek kurum zararı olan 175.381,89 ABD Doları değerindeki kişi borcunun ...'dan ve kefalet senedi nedeniyle müşterek ve müteselsil borçlu diğer davalı ...'dan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalılar, davanın reddini dilemiştir.
İlk derece mahkemesince; davacının davalı ... aleyhine açmış olduğu davasının reddine,davacının davalı ... aleyhine açmış olduğu davasının kısmen kabul kısmen reddi ile 151.075,50 TL'nin temerrüt tarihi olan 25.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'dan tahsili ile davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine dair kararın taraflarca istinaf edilmesi üzerine bölge adliye mahkemesince;tarafların istinaf başvurularının kabulü ile davacının davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın reddine, davacının davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın kısmen kabul kısmen reddi ile 95.404,04 ABD dolarının dava tarihindeki T.C Merkez Bankasınca tespit edilen efektif satış kuru üzerinden Türk Lirası olarak temerrüt tarihi olan 25.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'dan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine reddine karar verilmiş; hüküm, süresi içinde taraflarca temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı bilgi ve belgelere, özellikle temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre davalının tüm, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Dava , ABD’de doktora eğitimine gönderilen davalının Yurtdışına Gönderilen Kamu Personeline Mahsus Yüklenme Senedi ve Muteber İmzalı Kefalet Senedinin 7. maddesine aykırı davrandığı iddiasına dayalı yurtdışı öğrenim giderlerinin davalıdan tahsili istemine ilişkindir.
Bölge adliye mahkemesince ; davalılardan ...'ın davalı ...'ın imzaladığı kefalet senedinde kefil olduğu, kefalet senedinde kefaletin üst sınırının belirtilmediğinden taahhüdün eski Borçlar Kanununun 484 ve yeni TBK’nin 583.maddesindeki şekil şartlarına uymadığından davalı kefil ... hakkında açılan davanın reddine karar verilmesi gerekip bu yönde ilk derece mahkemesince verilen kararın usul ve esas bakımından hukuka uygun olduğunu,Yetiştirilmek Amacıyla Yurt Dışına Gönderilecek Devlet Memurları hakkında yönetmeliğinin amaç ve kapsam başlıklı 1.maddesinde mesleklerine ait hizmetlerde yetiştirilmek , eğitilmek, bilgileri artırmak, staj, öğrenim veya ihtisas yaptırılmak üzere yurt dışına gönderilecek Devlet Memurları Hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun değişik 80.maddesi gereğince hazırlanmış olan bu yönetmelik hükümlerinin uygulanacağının belirtildiğini yönetmeliğin ek 34.maddesinde; başarısızlık ve geri çağrılma halinde ilgililer için döviz olarak yapılan her türlü masraf ve ödemelerin ek 34.maddenin 2.fıkrasına göre ödettirileceğinin belirtildiği, davalı ...'ın 23.08.2005 tarihli yüklenme senedi ve taahhütname imzalayarak master eğitimi için yurt dışına gönderildiği 18.07.2008 tarihli genel müdür onayı ve iç işleri bakanı oluru ile eğitim süresinin uzatıldığı,yine 29.07.2009 tarihli genel müdür onayı ve iç işleri bakanı oluru ile eğitim süresinin uzatıldığı ve en son 08.02.2011 tarihli genel müdür onayı ve iç işleri bakanı oluru ile eğitim süresinin 22.05.2011 tarihine kadar uzatıldığı ve eğitim süresinin sonunda kendi isteği ile yurda döndüğü ve doktora eğitimini tamamladığına dair doktora diplomasını teslim etmediği, 23.08.2005 tarihli yüklenme senedinin 7. maddesi ile eğitimi tamamlamadan yurda döndüğü veya başarılı olmadığı takdirde tarafına fiilen döviz cinsinden yapılan masrafların tümünü ödemeyi davalının kabul ve taahhüt ettiği dolayısıyla yönetmeliğin 11.maddesi uyarınca uzatılmış eğitim süresi içerisinde eğitimini tamamlayıp gereklerini yerine getirmeden yurda dönmesi sebebiyle başarısızlık durumunun oluştuğunun kabulü gerektiği, 657 sayılı Yasanın ek 34.maddesinin 3.fıkrası ve 23.08.2005 tarihli yüklenme senedi kapsamında eğitim masraflarından sorumlu olduğu, ancak davacının yurt eğitiminden döndükten sonra görevinden ilişiği kesildiği 17.08.2016 tarihline kadar zorunlu hizmet süresinin bir kısmını ifa ettiği nazara alınarak ifa edilmesi gerektiği halde ifa edilmeyen zorunlu hizmet süresine göre, yapılan eğitim gideri miktarının hesaplanması gerektiği, alacağın ödenmesi için ihtarın 24.04.2015 tarihinde tebliğ edilip 1 ay sonrasında 25.05.2015 tarihinde borçlu tarafından temerrüde düşürüldüğü, bu tarihten itibaren faize hükmedilmesi gerekip bu hususa yönelik istinaf başvuru sebebinin yerinde olmadığı, ancak 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun 99.maddesinde "konusu para olan borç, ülke parası ile ödenir." düzenlemesine yer verilmiş olup bu düzenleme uyarınca alacağın tahsil tarihindeki T.C Merkez Bankasınca tespit edilen efektif satış kuru üzerinden Türk Lirası olarak tahsil edilmesi gerektiği, mahkemece bu durum aksine olarak direk Türk parası olarak tahsiline karar verilmesinin yerinde olmadığı gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kaldırılarak davacının davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın reddine, davacının davalı ... aleyhine açmış olduğu davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Dosya kapsamına göre ,davalı ...’ın verilen ek sürelere rağmen doktorasının tamamlayamadığı ve doktora diplomasını sunamadığı anlaşılmaktadır.
657 sayılı Kanununun Yurtdışı Eğitim Masraflarının Tahsili başlıklı Ek 34. Maddesinde; "İlgili kanunlarına göre; öğrenim yapmak, yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak, staj yapmak veya benzeri bir nedenle geçici süreli görevlendirilmek suretiyle, üç ay veya daha fazla süre ile yurtdışına gönderilen kamu personeli yurtdışında bulundukları sürenin iki katı kadar mecburi hizmetle yükümlüdürler. Bu şekilde yurt dışına gönderilecek personelden, örneği Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanmış "Yüklenme Senedi ile Muteber İmzalı Müteselsil Kefalet Senedi" alınır.
Anılan personelin mecburi hizmet yükümlülüğünü yerine getirmeden veya tamamlamadan görevinden ayrılması, müstafi sayılması ya da bir ceza ile görevine son verilmesi halinde, kendileri için kurumlarınca fiilen döviz olarak yapılmış olan her türlü masraflar aynı döviz cins ve miktarı üzerinden borçlandırılır. Döviz borcu toplamından mecburi hizmetin tamamlanan kısmı için hesaplanan miktar indirilir. Hesaplanan borç miktarı, ilgilinin durumu ve ödettirilecek meblağ dikkate alınarak azami beş yıla kadar taksitlendirilebilir. Borç miktarı ilgili tarafından Türk Lirası ile ödenir ve yapılan ödeme miktarı tahsil tarihindeki T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan edilen efektif satış kuru üzerinden dövize çevrilerek yukarıda belirlenen şekilde hesaplanan döviz borcundan mahsup edilir.
(Değişik üçüncü fıkra: 17/9/2004 – 5234/1 md.) Yönetmelikle belirlenen başarısızlık ve geri çağrılma hallerinde de ilgililer için fiilen döviz olarak yapılmış olan her türlü masrafların tamamı aynı esaslara göre ödettirilir. Bu yönetmelik Maliye ve Millî Eğitim bakanlıklarının görüşü üzerine Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanır..." denilmektedir.
Yurt dışı eğitim masrafları nedeniyle ilgilinin sorumluluğunun ve ödenmesi gereken borç miktarının yüklenme senedine göre tespit edileceğine göre ve taraflar arasında 23.08.2005 tarihinde imzalanan Yurtdışına Gönderilen Kamu Personeline Mahsus Yüklenme Senedi ve Muteber İmzalı Müteselsil Kefalet Senedi başlıklı sözleşmenin 7.maddesinde"kendi isteğimle öğrenimimi bıraktığım, Kurumumuzun izni dışında öğrenim yerimi veya dalımı değiştirdiğim, ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve öğrenim planında yazılı hususlara riayet etmediğim, izinsiz olarak yabancı veya yerli bir müesseseden burs aldığım, birinci maddede belirtilen yurtdışına gönderiliş sebebimle ilgili olarak çıkmış veya çıkacak olan kanun, tüzük, yönetmelik ve tüm mevzuat hükümlerine uymadığım ve yükleyecekleri mükellefiyetlere rıza göstermediğim, eğitimimi tamamlamadan yurda döndüğüm veya başarılı olmadığım takdirde tarafima fiilen döviz cinsinden yapılan masrafların tümünün altıncı maddede belirtilen usul ve şartlarla tahsil edilmesini ve dördüncü maddede belirtilen işlemlerin hakkımda uygulanacağını şimdiden kabul ve taahhüt ederim."düzenlemesi yapılmıştır.
Davalı bu senede göre öğrenim yapmak,yetiştirilmek ,eğitilmek amacıyla eğitime gönderildiğinden ve devam ettiğinden dava konusu uyuşmazlıkta sözü edilen senet hükümlerinin uygulanması gerekir. 07/02/2005 tarihli Emniyet Genel Müdürlüğü Yurtiçi Yurtdışı Lisansüstü Eğitim ve Yurtdışı Kısa Süreli Eğitim Yönergesi'nin genel hususlar başlıklı 14 (ğ) bendinde "Lisansüstü eğitimden dönen personel, hazırladığı tezi Türkçe çevirisi ile birlikte 2 ay içinde Eğitim Dairesi Başkanlığı'na teslim eder" düzenlemesi ile aynı Yönergenin yurt dışı lisansüstü eğitime gönderilen personelin görev ve sorumlulukları başlıklı 19 (ç) bendinde, "eğitime
gönderilen personel Emniyet Genel Müdürlüğü'nce kendilerine tebliğ edilen dal ve programda, belirlenen sürede eğitimini başarı ile tamamlamakla yükümlüdür. Eğitim sonunda alınan diplomanın ve transkriptin onaylı süretini en kısa zamanda Emniyet Genel Müdürlüğü'ne teslim eder" düzenlemesi mevcuttur.
Davalı, kendisine tanınan süre içerisinde doktora diplomasını sunamadığı anlaşıldığından 23.08.2005 tarihli Yurtdışına Gönderilen Kamu Personeline Mahsus Yüklenme Senedi ve Muteber İmzalı Müteselsil Kefalet Senedi başlıklı sözleşmenin 7.maddesini ihlal edilmiştir. Bu maddeye göre(... fiilen döviz cinsinden yapılan masrafların tümünün ...)yapılan masrafların tamamı istenebileceğinden yazılı şekilde mecburi hizmet süresi oranlanarak karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir.
3- Taraflar arasında yapılan 13/08/2003 tarihli Yurtdışına Gönderilen Kamu Personeline Mahsus Yüklenme Senedi ve Muteber İmzalı Müteselsil Kefalet Senedi'nin 6 ve 7. maddeleri ile son hükümleri uyarınca; taraflarca borç tutarının fiili geri ödeme tarihindeki Merkez Bankası efektif satış kuru üzerinden hesap edilerek Türk Parası karşılığının yasal faizi ile tahsili kararlaştırılmıştır.
Bu durumda, dava tarihinde ki T.C Merkez Bankasınca tespit edilen efektif satış kuru üzerinden Türk Lirası karşılığı yönünde hüküm kurulması hatalı olup, bozmayı gerektirir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davalının tüm, davacının sair temyiz itirazlarının reddine ikinci ve üçüncü bentte açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nin 371. maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA, 14.076,80 TL bakiye temyiz harcının temyiz eden davalıya yükletilmesine, dosyanın bölge adliye mahkemesine, kararın bir örneğinin de ilk derece mahkemesine GÖNDERİLMESİNE, 24/03/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.