Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2021/9230 Esas 2022/2887 Karar Sayılı İlamı

Davacı ...Elektrik Ve Ticaret A.Ş. ile davalı Savunma Sanayi Müsteşarlığı aralarındaki tazminat davasına dair Ankara 7. Asliye Hukuk Mahkemesinden verilen 11/02/2020 tarihli ve 2017/125 E. 2020/138 K. sayılı hükmün onanması hakkında Dairemizce verilen 20/10/2021 tarihli ve 2020/10857 E. 2021/10417 K. sayılı karara karşı, davacı vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiştir.
Düzeltme isteğinin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı, davalı Savunma Sanayi Müsteşarlığı ile İngiltere'de konuşlu olan dava dışı ........., şirketi arasında 30.30.2009 tarihinde “Elektronik Harp Test ve Eğitim Sahası Projesi K1 ve K3 Tedarik sözleşmesi” imzalandığını; şirketin, sözleşmenin tarafı olan dava dışı yabancı firma tarafından verilmesi gereken teminat mektubunu muvafakatname ile Denizbank A.Ş. İstanbul Ticarî Merkez Şube müdürlüğünden talep ettiğini; söz konusu talep üzerine, 26.03.2009 tarihli kesin teminat mektubunun davalı Savunma Sanayi Müsteşarlığı'na verildiğini; Savunma Sanayi Müsteşarlığı'nın 14.09.2012 tarihli yazısı ile teminat mektubunun 2.204.262,00 Euro bölümünün haksız olarak nakde çevrilmesinin talep edildiğini; talep üzerine banka tarafından 20.09.2012 tarihinde mektubun 2.204.262,00 EURO'luk bölümünün nakde çevrilerek ödendiğini; bakiye kısım olan 2.760.000-2.204.262=555.738 Euro ile 1.587.068,00 Euro tutarındaki ofset teminat mektubunun 15.10.2012 tarihinde davalı tarafından serbest bırakıldığını; bu işlemlerin tamamının davalının haksız şekilde ve sözleşmeye aykırı olarak teminat mektubunu nakde çevirmesi neticesinde oluştuğunu ileri sürerek bilahare vermiş olduğu ıslah dilekçesi Denizbank A.Ş. İstanbul Ticari Merkez Şubesi tarafından verilmiş olan 26.03.2009 tarihli ve Mektup No:1170-TM-420 no.lu Teminat Mektubunun davalı tarafından nakde çevrilmesi ile gelir kaydedilen 2.204.262;00 Euro (İkimilyonikiyüzdörtbinikyüzaltmışikiEuronun), devlet bankalarınca 1 yıl vadeli Euro bazında açılmış mevduat hesabına uygulanan en yüksek faizin işletilmesi ile hesaplanacak tutarı ile beraber davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı, husumet itirazında bulunarak, dava dışı IRMAX firmasının, sözleşme ile üzerine düşen yükümlülüklerini yerine getirmediğini, sözleşmenin haklı olarak feshedildiğini ve teminat mektubunun irat kaydedilmesinin taraflar arasındaki sözleşme hükümlerine uygun olduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davanın reddine dair verilen kararın temyizi üzerine Dairemizin 20/10/2021 tarih ve 2020/10857 E.- 2021/10417 K. sayılı ilamı ile onamasına karar verilmiş, davacı bu kez karar düzeltme isteminde bulunmuştur.
1-Dava, sözleşmenin haksız feshedilmesi nedeniyle irat kaydedilen teminat mektubu bedelinin faiziyle birlikte tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece, “Dava dışı yüklenici ....,
firması ile yapılan sözleşmenin 39. maddesinde mücbir sebep hallerinin sayıldığı, dava konusu olayda mücbir sebep hallerinden hiçbirisinin meydana gelmediği ayrıca hükümet izinlerinin alınması kapsamında gerekli başvuruların yapıldığının davacı tarafından kanıtlanamadığı, yüklenicinin sözleşmedeki yükümlülüğünün yerine getirilmesi için davalı SSM tarafından 6 kez süre uzatımı verilmesine rağmen yüklenicinin K1 sistemi ile ilgili yükümlülüğünü yerine getiremeyeceğinin anlaşılması üzerine davalı SSM'nın sözleşmenin 40.2.1.1. maddesi gereğince dava konusu sözleşmeyi feshetmesinde ve sözleşmenin K1 sistemiyle ilgili kısmına ilişkin teminatını irat kaydetmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı, davalı Savunma Sanayi Müsteşarlığı ile dava dışı ....,şirketi arasındaki ihale sözleşmesi uyarınca, dava dışı şirket lehine teminat mektubu temin etmiş, sonrasında davalı tarafından sözleşmenin feshi nedeniyle anılan teminat mektubu nakde çevrilmiştir. Davacının, delil dilekçesinde, davalı bünyesinde bulunan ihale dosyasına dayandığı anlaşılmaktadır. Ancak hükme esas alınan bilirkişi kök ve ek raporunda ihale dosyası incelenmeksizin tespitlerde bulunulduğu, halihazırda ihale dosyasının davalı tarafından birtakım nedenlerle dosyaya ibraz edilmediği görülmektedir.
Hemen belirtmek gerekir ki 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Belgenin yerinde incelenmesi” başlıklı 218. maddesinde: “Mahkemeye getirilmesi zor veya sakıncalı olan belgeler, hâkim veya görevlendireceği bilirkişi tarafından yerinde incelenir ya da bu belgelerin mahkemeye sunulmuş örnekleri asıllarıyla karşılaştırılır. İnceleme sonunda bir tutanak düzenlenir ve gerekli görülürse uygun teknik araçlarla belgenin aslı kaydedilir.” şeklinde düzenleme bulunmaktadır. Eldeki davada, ihale dosyasının mahkeme dosyasına ibrazı devlet güvenliği sebebiyle sakıncalı ise de anılan bu yasal düzenleme uyarınca, konusunda uzman bilirkişi ve mahkeme tarafından ilgili belgelerin yerinde incelenmesi zaruridir. O halde mahkemece, HMK 218. maddesine uygun olarak, yerinde inceleme yapıldıktan sonra, konusunda uzman bilirkişi heyetinden, dava dışı IRMAX şirketi ile davalı arasındaki ihale sözleşmesinin feshinin haklı veya haksızlığının tespiti ile söz konusu teminat mektubunun irat kaydedilmesinin yerindeliği ve davacının talebi hususunda sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde eksik inceleme ile hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir. Hükmün bu husus yönünden bozulması gerekirken zuhulen onandığı bu kez yapılan inceleme ile anlaşıldığından davacının karar düzeltme isteminin kabulü ile Dairemizin 20/10/2021 tarih ve 2020/10857 E.- 2021/10417K. Sayılı onama ilamının kaldırılarak mahkeme hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmasına karar verilmesi gerekmiştir.
2-Bozma nedenine göre karar düzeltme isteğinde bulunan davacının sair karar düzeltme isteklerinin bu aşamada incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1 nolu bentte açıklanan nedenlerle davacının karar düzeltme isteğinin kabulü ile Dairece verilen 20/10/2021 tarih ve 2020/10857 E.- 2021/10417K. Sayılı onama kararının kaldırılmasına ve hükmün davacı yararına BOZULMASINA, ikinci bentte açıklanan nedenlerle davacının sair karar düzeltme taleplerinin incelenmesine şimdilik yer olmadığına, peşin alınan karar düzeltme ve temyiz harcının istek halinde karar düzeltme talep edene iadesine, 30/03/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.