Danıştay 8. Daire 2016/497 Esas 2021/2247 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/497
Karar No : 2021/2247


Temyiz İsteminde Bulunan (Davalı) : … Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı) : …

İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Edirne İli, Keşan İlçesinde minibüsle toplu taşımacılık yapan davacı tarafından, Keşan Belediye Meclisinin, her yıl çalışma ruhsatı yenileme ücreti ödeme yükümlülüğü getirilmesine ilişkin … sayılı kararı ile Keşan Belediyesi Minibüs ve Otobüs Yönetmeliğinde yapılan değişikliklerin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, davanın Yönetmeliğin 18. maddesine ilişkin olduğu değerlendirilerek, toplu taşıma izin belgeli araç işletmecilerinin ödemekle yükümlü olduğu ve hizmet bedeli olarak isimlendirilen ücretin Toplu Taşıma İzin Belgesi ve araç uygunluk belgesi karşılığı olduğu; işletmecilerin çalışabilmesi için zaten belirli prosedürlere bağlı olarak izinlerin alındığı ve bu kapsamda bu iznin karşılığında belirli bedellerin ödendiği, ayrıca Toplu Taşıma İzin Belgesi ve araç uygunluk belgesi karşılığında bir ücret alınacağının ne Belediye Kanununda ne de Belediye Gelirleri Kanunda sayılmadığı; ayrıca, davacı tarafından herhangi bir istekte bulunulmadığı ve istek doğrultusunda belediyece yapılan bir hizmetinde bulunmadığı Toplu Taşıma İzin Belgesi ve araç uygunluk belgesi karşılığı bir ücretin Belediye Gelirleri Kanunu'nun 97. maddesi kapsamında ücrete tabi işlerden de sayılamayacağından anılan düzenlemenin yasal dayanağının bulunmadığının görüldüğü; bu durumda, kişilere mali yükümlülük yükleyen düzenlemelerin ancak Kanunla düzenlenmesi gerektiğinden ve Yönetmelikle böyle bir düzenleme yapılması Anayasa'ya aykırı olduğundan dava konusu Yönetmeliğin mali yükümlülük getiren 18. maddesinin 1. bendinin ''Bu Yönetmelik kapsamına giren Toplu Taşıma araçları Belediyeden Toplu Taşıma İzin Belgesi ve araç uygunluk belgesini her yıl yenilemeden çalışma yapamazlar.'hükmünde hukuka ve mevzuata uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin (b) bendinde, kanunların belediyeye verdiği yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak, kanunlarda belirtilen cezaları vermek; (f) bendinde, toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek, belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış, 18. maddesinin (f) bendinde, kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 97. maddesinde "Belediyeler bu kanunda harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü, hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu Keşan Belediyesi Minibüs ve Otobüs Yönetmeliği'nin 6. maddesinin (i) bendinde, "başvuru dilekçeleri ile eklerinin uygunluk şartları Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğünce incelenir. Başvurusu kabul edilen araçlar Teknik Komisyona havale edilir ve Araç Uygunluk Belgesi alması istenir. (Araç Uygunluk Belgesi her yıl yenilenir.) İlk defa alan araç sahiplerinin evrakları Encümen'e gönderilir. Encümen kararı alındıktan sonra Belediye Meclisince kabul edilen Gelir tarifesindeki ücretin tamamını yatırdığına dair makbuzu ibraz ettikten sonra Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğünce Toplu Taşıma İzin Belgesi (Ruhsat) düzenlenir. Toplu Taşıma İzin Belgelerindeki araç sahip veya sahiplerinin adı, soyadı, baba adı, doğum yeri ve tarihi, ikametgah, sürücü belgesi cinsi, sosyal güvenlik numarası, taşıtın plaka numarası, modeli, kaç kişilik olduğu, çalışacağı hat ve güzergah isimleri yazılır." (Değişiklik; 2008/30 sayılı Meclis Kararı.) (Değişiklik; 2014/104 sayılı Meclis Kararı.) kuralı; 18. maddesinde ise, "Bu yönetmelik kapsamına gören Toplu Taşıma araçları Belediyeden Toplu Taşıma İzin belgesi ve araç uygunluk belgesini her yıl yenilemeden çalışma yapamazlar" kuralı yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; davalı belediye meclisinin 2007 yılında kabul ettiği Minibüs ve Otobüs Yönetmeliğinin 15. maddesinin a/1 bendinde yer alan; toplu taşıma izin belgeli araç sahiplerinin yıllık çalışma ruhsatı ücretlerini Ocak ayı sonuna kadar ödeyeceklerine dair kuralın Mahkemenin … gün ve E…, K:… sayılı kararı ile iptal edilmesi üzerine, davalı belediye meclisi tarafından, araçlara teknik uygunluk belgesi düzenlenmesini müteakip çalışma rusatı verileceğine dair 6. maddede değişiklik yapılarak, teknik uygunluk belgesinin ücret karşılığında ve her yıl yenileneceğine dair düzenleme yapıldığı; ayrıca yasak ve cezalara ilişkin 18. maddede değişiklik yapılarak araç uygunluk belgesinin her yıl yenilenmeden çalışma yapılacağının kurala bağlandığı; davacı tarafından, daha önce yargı kararı ile iptal edilen düzenlemenin benzerinin yeniden ihdas edilerek yıllık ücret ödeme yükümlülüğü getirilmesine dair meclis kararının alınmasının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek
bakılan davanın açıldığı anlaşılmakta olup; davanın Yönetmeliğin 6. ve 18. maddelerinde yapılan değişikliğe ilişkin olduğu açıktır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerine göre, davalı idarenin kanunlarda vergi, resim, harç ve katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirleme hususunda yetkisi bulunmaktadır.
Belediyelerin, kısıtlı gelirlerine rağmen, kentin ulaşım alt yapısı ve ulaşım hizmetlerinin yönetimi ve denetimi için ciddi harcamalar yaparken, ticari araç sahiplerinin araç çalıştırarak kendilerine belli bir maddi menfaat sağlamaları göz önünde bulundurularak, bu kişilerden ulaştırma alt yapısı ve ulaştırma hizmetlerinin yönetimi ve denetiminden yararlanmaları ve ayrıca belediyece teknik denetim gibi bir hizmet sunumu karşılığında mali katkı sağlanması amacıyla söz konusu yetkiye dayanarak ücret tarifeleri belirlenmesinde hukuka aykırı bir yön bulunmamakla birlikte, bu tarifeler belirlenirken sunulan aynı hizmetten mükerrer ücret almaya (hem uygunluk belgesi ücreti, hem izin ücreti gibi) neden olacak düzenlemelerden kaçınılması da esastır.
Öte yandan; davalı idarenin belediye meclisi tarafından kabul edilecek ücret tarifelerinin objektif kriterler çerçevesinde, kamu yararı göz önünde bulundurularak hazırlanması ve belirlenen miktarların gelir elde etme amacına yönelik olmaması gerektiği; şahıslarca, istenen bedellerin miktarına ilişkin açılacak davalarda, sahip olunan yetkinin hangi kriterler çerçevesinde kullanıldığı ve istenen miktarların kamu yararına uygun şekilde belirlenip belirlenmediğinin denetlenmesi gerekeceği de tabiidir.
Olayda; davacı tarafından açılan davanın Yönetmeliğin 6. ve 18. maddelerine ilişkin olması karşısında, Mahkemece yalnız 18. madde yönünden değerlendirme yapılmakla kararın eksik incelemeye dayalı olduğu açıktır.
Diğer taraftan, Mahkemece iptali istenen Yönetmelik kuralları yönünden yapılacak değerlendirmede, yukarıda yer verilen ilkeler ile Yönetmeliğin yıllık ücreti düzenleyen 15. maddesinin a/1 bendinin iptaline dair Mahkeme kararının bozulmasına ilişkin Dairemizin 11.10.2019 gün ve E:2014/3795, K:2019/8609 sayılı kararında yer alan gerekçelerin de dikkate alınması gerekmektedir.
Bu itibarla; davacının talep sonucu eksik değerlendirilerek ve yıllık ücret alınamayacağı gerekçesiyle verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; … İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 15/04/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.