Danıştay 10. Daire 2018/3880 Esas 2021/1856 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/3880
Karar No : 2021/1856


DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : …Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
25/06/2018 tarih ve 30459 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile değiştirilen Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 6. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde yer alan "yapmak veya" ibaresinin, 6. maddenin 2. fıkrasının ve Yönetmeliğin 24. maddesi ile değiştirilen aynı Yönetmeliğin 158. maddesinin 1. fıkrasında yer alan " Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı sertifika sahibince bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir. Sertifika sahibi söz konusu incelemeyi hizmet alımı yoluyla da yaptırabilir. " düzenlemesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği'nin ilk olarak 21/05/2014 tarihinde yürürlüğe girdiği, yetkilendirilmiş yükümlü kavramının ve yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası almış olan firmalara bazı gümrük işlemlerini kolaylaştırılmış olarak yapabilme imkanının getirildiği, 03/10/2017 tarihinde yönetmeliğin 158. maddesinde değişiklik yapıldığı, bu madde ile sertifika alan bir şirketin gümrük işlemlerinin denetlenmesi için faaliyet raporunun kimler tarafından düzenlendiği, rapor düzenleme işinin gümrük müşavirlerine bırakıldığı, 6. maddenin 1. fıkrasının (f) bendinin 2. alt bendinde sayılan özellikteki tüzel kişilerce denilerek faaliyet raporu düzenlenmesinin yetkilendirilmiş gümrük müşaviri, gümrük müşaviri, gümrük müşavir yardımcısı istihdam eden tüzel kişilere ya da faaliyet alanı itibariyle gümrük, dış ticaret ve lojistik işlemlerine ilişkin en az 3 yıldır danışmanlık hizmeti veren firmalara bırakıldığı, davaya konu değişiklik ile de sertifika sahibine söz konusu inceleme raporunu hizmet alımı yoluyla yaptırabilme hakkı verildiği, davaya konu 6. maddenin 1. fıkrasının (f) bendi ile 2. fıkrada yapılan değişiklik ile bir yıllık dönemler halinde yapılan işlemlerin sonradan kontrolünün gerçekleştirilip rapora bağlanması işinin firmanın kendi bünyesinde yapılmasının yolu açıldığı gibi bu raporu düzenleyecek kişiler bakımından herhangi bir kıstasa yer verilmediği, faaliyet raporu düzenleme işinin konusunda uzman olan kişilerce yapılması gerektiği, yapılan düzenlemenin kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davalı idare tarafından usul yönünden davanın süresinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiği, davacının dava açmakta menfaatinin bulunmadığı, esas yönünden ise Gümrük Kanunu'nun 5A maddesinde, Yetkilendirilmiş Yükümlü statüsü ile ilgili usul ve esasların Yönetmelikle belirleneceği yönünde hüküm olduğu, Dünya Gümrük Örgütü tarafından yayımlanan SAFE standartları çerçevesinde gümrük idaresi için yeterli görülecek bir iç kayıt erişim ve kontrol sistemine sahip olmak esasının sayıldığı, firmalardan yaptıkları işlemleri yakından takip etmelerinin beklenmekte olduğu, bu takibin kendi iç kontrol süreçlerine bırakıldığı ve iç kontrol sistematiği hususunda asgari olarak ne beklenildiğinin çerçevesinin çizildiği, ayrıntıların 2 sayılı ekte düzenlendiği, yetkilendirilmiş yükümlü olmak isteyen veya bu statüyü sürdürmek isteyen kişinin iç kontrol süreçlerinin yeterli olup olmadığının aynı Yönetmeliğin 13. maddesi kapsamında "Sonradan Kontrol ve Riskli İşlemlerin Kontrolü Yönetmeliği" uyarınca gümrük personelince firmada yapılacak inceleme sonucu kontrol formunda belirtilen tespitler neticesinde belirlenmekte olduğu, 158. maddenin işlemlere ilişkin tespit edilen hususların yıllık olarak Bakanlığa bilgi amacıyla aktarılmasına ilişkin olduğu, firmanın gümrük işlemlerinin denetlenmesine ilişkin bir husus olmadığı, bu raporların kontrol faaliyetlerinde yardımcı kaynak olarak kullanıldığı, bu raporların hazırlanmasının Gümrük Kanunu uyarınca onaylanmış işlem, tespit işlemi vs. olmadığı, tespit işlemlerinin sonradan kontrol faaliyeti çerçevesinde bizzat gümrük idaresince gerçekleştirildiği, değişikliklerin bir hak kısıtlaması getirmediği, Kanun'un 10/1-c maddesinde sayılan kişilerce yapılamayacağına dair hüküm içermediği, yapacakları sözleşmelere kısıtlama getirilmediği ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; 25/06/2018 tarih ve 30459 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile değiştirilen Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 6. maddesinin 1. fıkrasının f bendinde yer alan "yapmak veya" ibaresinin, aynı maddenin 2. fıkrasının ve Yönetmeliğin 24. maddesi ile değiştirilen aynı yönetmeliğin 158. maddesinin 1. fıkrasında yer alan "Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı sertifika sahibince bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir. Sertifika sahibi söz konusu incelemeyi hizmet alımı yoluyla da yaptırabilir." ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı İdarenin usule yönelik iddiaları yerinde görülmemiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 124'üncü maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri belirtilmiştir.
4458 sayılı Gümrük Kanununun 5 /A maddesinde, "1.Müsteşarlık, gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerini de almak suretiyle Türkiye Gümrük Bölgesinde ekonomik faaliyette bulunan yerleşik kişilere ikinci fıkrada yer alan şartları taşımaları halinde yetkilendirilmiş yükümlü statüsü tanır. Yetkilendirilmiş yükümlüler, kolaylaştırılmış emniyet ve güvenlikle ilgili gümrük kontrollerinden veya gümrük mevzuatının öngördüğü basitleştirilmiş uygulamalardan faydalanır., 2. Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün tanınması için gereken şartlar aşağıda belirtilmiştir.,a) 4'üncü maddede belirtilen sorumlulukların yerine getirilmesinde ciddi ihlallerde bulunmamak, b)Gümrük kontrollerinin doğru biçimde yapılabilmesine imkân veren ticari kayıtları düzenli bir şekilde tutma yeterliliğine sahip bulunmak, c) Müsteşarlıkça gerek görülen hallerde, mali yeterliliğe sahip olduğunu kanıtlamak, d) Uygun emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunmak., 3.İkinci fıkrada belirtilen şartlar ile aşağıdaki hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir: a) Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün verilmesi,b) Basitleştirmelerden faydalanma izninin verilmesi, c) Bu statü ve izinlerin hangi gümrük idarelerince verileceğinin belirlenmesi, d) Risk yönetimi düzenlemeleri dikkate alınarak, emniyet ve güvenliğe ilişkin gümrük kontrollerinde tanınacak kolaylıkların türü ve kapsamının belirlenmesi, e) İlgili kurum ve kuruluşlardan gerektiğinde görüş alınması ve bilgi talebinde bulunulması, f) Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün geçici olarak geri alınması veya iptali." hükmüne yer verilmiş; 10’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının (c) bendinde de, gümrük idaresinin gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanması için gerekli gördüğü bütün önlemleri alabileceği, bu çerçevede, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin gerekli gördüğü bir kısım tespit işlemlerinin, belirleyeceği niteliklere sahip gümrük müşavirleri eliyle yürütülmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemeye yetkili olduğu, hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, 4458 sayılı Kanunun 5/A, 10, (Ek ibare:RG-13/10/2017-30209) 37, 40, 45, 46, 48, 66, 71, 73, 150, 202 ve 204'üncü maddeleri, 29/9/2009 tarihli ve 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan 4458 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Kararın 116'ncı maddesi, 23/8/2006 tarihli ve 2006/10895 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Oluşturulan Gümrük Birliğinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Kararın 19 ilâ 23'üncü maddeleri ile 22/12/2001 tarihli ve 2001/3485 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Kapsamında Tercihli Rejimden Yararlanacak Eşyanın Menşeinin Tespitine İlişkin Kararın 38'inci maddesine dayanılarak hazırlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği 21.05.2014 gün ve 29006 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Her ne kadar dava konusu Yönetmeliğin iptale konu 158. Maddesi 21.02.2020 tarih ve 31046 sayılı resmi Gazetede yayımlanan Yönetmeliğin 79. Maddesiyle değiştirilmiş ise de , 158. Maddenin 1. Fıkrasında yer alan iptale konu hükmün aynen korunduğu görülmekle bu maddeye yönelik işin esasının da incelenmesine devam edilmiştir.
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 158'inci maddesinin 1'inci fıkrasının 25/06/2018 tarih ve 30459 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan değişiklikten önceki halinde ; "Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı 6'ncı maddenin 1'inci fıkrasının (f) bendinin ikinci alt bendinde sayılan özellikteki tüzel kişilerce bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir ve bu inceleme neticesinde usul ve esasları Bakanlıkça belirlenecek olan yıllık faaliyet raporu düzenlenir. hükmü yer almakta iken”dava konusu değişiklik ile, “(1) Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı sertifika sahibince bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir. Sertifika sahibi söz konusu incelemeyi hizmet alımı yoluyla da yaptırabilir." hükmü getirilmiş, yine dava konusu değişiklik ile Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi ile 2. Fıkrası değişikliğe uğramış, iptale konu “f) bendinde, Gümrük işlemlerinin mevzuata uygunluğu ile eşyanın gümrük idaresine doğru beyan edilmesini teyit ve tevsik edecek kurum içi bir sistematiğe sahip olmak ve bunun sağlanması için gümrük ve dış ticaret mevzuatı eğitimi ve mevzuat değişikliklerinin takibini, gümrük işlemlerinin cari kontrolünü ve gümrük işlemlerinin kayıt ve belge üzerinden geriye dönük olarak kontrolünü yapmak veya yaptırmak.” “(2). Fıkrasında da, birinci fıkranın (f) bendi kapsamı eğitim, cari ve/veya geriye dönük kontrol işlemlerinin; a) Firma bünyesinde yapılıyorsa, bu işlemleri yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimin gümrük işlemlerini doğrudan temsil yoluyla yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimden farklı olması, b) Hizmet alımı yoluyla yapılıyorsa, dolaylı temsil hizmetinin de bu firmadan alınıp alınmadığına bakılmaksızın, hizmet alımı yapılan firmada bu işlemleri yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimin, gümrük işlemlerini dolaylı temsil yoluyla yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimden farklı olması, gerekir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Yukarıda yer verilen hükümlerin değerlendirilmesinden; yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği müessesesinin düzenlenmesinde, bürokratik işlemlerin azaltılması, gümrük işlemlerinin daha hızlı sürede sonlandırılması ve böylelikle vatandaşa daha kaliteli ve etkili kamu hizmeti sunulmasıyla birlikte teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren gümrük mevzuatının doğru olarak uygulanmasını sağlamaya yönelik faaliyetlerin etkili biçimde sürdürülmesinin hedeflendiği görülmekle; kanun koyucunun yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerinin yürüttükleri hizmeti kamu hizmeti olarak nitelendirerek, idarenin daha önce devlet memurlarına yaptırmış olduğu bir çok gümrük işlemini, bilgi, tecrübe ve güven esasına dayalı olarak yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerine devrettiği, daha sonradan da, inceleme ve rapor düzenleme görevini bu hizmeti yürütebilecek özellikteki kişilere devrederek kendi gümrük işlemlerini yakından takip etmelerinin, işlemlerin kolay ve basit hale gelmesinin amaçlandığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla; Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 6. Maddesinin iptale konu hükümleriyle sertifika başvurusunda bulunacak olan ve sertifika sahibi olan firmaların yaptıkları gümrük işlemlerini yakından takip bakımından bu takibin ne şekilde ve kimlerden yardım alınarak yapılacağının kendi iç kontrollerine bırakılmakla birlikte iç kontrol sistematiğinin çerçevesinin çizildiği, 158'inci maddesinde yer alan hükmün , yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahibi olan firmaların yapmış oldukları gümrük işlemlerine ilişkin olarak yıllık tespit etmiş oldukları hususun bilgi amacıyla bakanlığa aktarılmasına ilişkin olduğu, firmanın gümrük işlemlerinin sonradan denetlenmesinin söz konusu olmadığı, bu firmaların düzenledikleri faaliyet raporlarının anılan yönetmeliğin 160. Maddesi uyarınca gümrük idaresi tarafından yapılacak olan denetimlerde düzenlenecek raporlara kaynak oluşturduğu anlaşılmakla dava konusu düzenlemelerde hizmet gerekleri, kamu yararı ve üst norma aykırılık oluşturmamakta olup davacı iddiaları yerinde görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, davanın reddi yönünde karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı tarafından, 25/06/2018 tarih ve 30459 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3. maddesi ile değiştirilen Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 6. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde yer alan '' yapmak veya'' ibaresinin, 6. maddenin 2. fıkrasının ve Yönetmeliğin 24. maddesi ile değiştirilen aynı Yönetmeliğin 158. maddesinin 1. fıkrasında yer alan ''Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı sertifika sahibince bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir. Sertifika sahibi söz konusu incelemeyi hizmet alımı yoluyla da yaptırabilir.'' düzenlemesinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idarenin usule ilişkin itirazları yerinde görülmemiştir.
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 5 / A maddesinde; "1. Müsteşarlık, gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerini de almak suretiyle Türkiye Gümrük Bölgesinde ekonomik faaliyette bulunan yerleşik kişilere ikinci fıkrada yer alan şartları taşımaları halinde yetkilendirilmiş yükümlü statüsü tanır. Yetkilendirilmiş yükümlüler, kolaylaştırılmış emniyet ve güvenlikle ilgili gümrük kontrollerinden veya gümrük mevzuatının öngördüğü basitleştirilmiş uygulamalardan faydalanır. 2. Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün tanınması için gereken şartlar; a) 4 üncü maddede belirtilen sorumlulukların yerine getirilmesinde ciddi ihlallerde bulunmamak, b) Gümrük kontrollerinin doğru biçimde yapılabilmesine imkân veren ticari kayıtları düzenli bir şekilde tutma yeterliliğine sahip bulunmak, c) Müsteşarlıkça gerek görülen hallerde, mali yeterliliğe sahip olduğunu kanıtlamak, d) Uygun emniyet ve güvenlik standartlarına sahip bulunmak, olarak belirlenmiş, 3. İkinci fıkrada belirtilen şartlar ile aşağıdaki hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir: a) Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün verilmesi, b) Basitleştirmelerden faydalanma izninin verilmesi, c) Bu statü ve izinlerin hangi gümrük idarelerince verileceğinin belirlenmesi, d) Risk yönetimi düzenlemeleri dikkate alınarak, emniyet ve güvenliğe ilişkin gümrük kontrollerinde tanınacak kolaylıkların türü ve kapsamının belirlenmesi, e) İlgili kurum ve kuruluşlardan gerektiğinde görüş alınması ve bilgi talebinde bulunulması, f) Yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün geçici olarak geri alınması veya iptali." hükümleri ile 10. maddesinin 2. fıkrasında; Gümrük mevzuatının öngördüğü uygulamaların, hangi hallerde ve hangi koşullar altında basitleştirileceğine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almaktadır.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun “Basitleştirilmiş Usul” başlıklı 71. maddesinin 1. fıkrasında; gümrük idarelerinin, usul ve formalitelerin mümkün olduğunca basitleştirilmesi için ve gümrük işlemlerinin yürürlükteki hükümlere uygun olarak yürütülmesini sağlayacak şekilde Yönetmelikle belirlenen şartlar dahilinde, 60. maddede sözü edilen beyannameye eklenmesi gereken belgelerden bazılarının eklenmemesine veya kaydedilmesi gereken bazı bilgilerin beyannameye yazılmamasına; sözü edilen beyanname yerine, eşyanın ilgili gümrük rejimine tabi tutulması talebi ile birlikte ticari veya idari bir belgenin verilmesine; eşyanın ilgili rejime geçişinin kayıt yoluyla yapılmasına izin verebileceği hükmüne yer verilmiştir.
21/05/2014 tarih ve 29006 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 1. maddesinde: Bu Yönetmeliğin amacının; yetkilendirilmiş yükümlü statüsü için gereken koşulları, başvuruda aranacak belgeleri, sertifikanın verilmesi, süresi, yenilenmesi, değiştirilmesi, askıya alınması, geri alınması ve iptali ile bu sertifika kapsamında faydalanılacak izinli gönderici, izinli alıcı, ithalatta yerinde gümrükleme, onaylanmış ihracatçı, eksik beyan, kısmi teminat, götürü teminat uygulamaları, beyanın kontrolüne yönelik kolaylaştırmalar, emniyet ve güvenlik yönlü kolaylaştırmalar ile bu uygulama ve kolaylaştırmalardan faydalanma yetkilerinin askıya alınması, geri alınması ve iptali ile gümrük mevzuatından kaynaklanan diğer basitleştirilmiş uygulamalara ilişkin usul ve esasları belirlemek, dava konusu düzenleme tarihinde yürürlükte olan haliyle 2. maddesinde ise dayanağının, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 5/A, 10, 37,40,45,46,48,66, 71, 73, 150, 202 ve 204 üncü maddeleri, 29/9/2009 tarihli ve 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan 4458 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Kararın 116 ncı maddesi, 23/8/2006 tarihli ve 2006/10895 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Oluşturulan Gümrük Birliğinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Kararın 19 ilâ 23 üncü maddeleri ile 22/12/2001 tarihli ve 2001/3485 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Kapsamında Tercihli Rejimden Yararlanacak Eşyanın Menşeinin Tespitine İlişkin Kararın 38 inci maddesi olduğu belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu Yönetmeliğin 3. maddesi ile değiştirilen Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 6. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde yer alan ''yapmak veya'' ibaresi ile 2. fıkrasının incelenmesi:
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği'nin ''Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası başvurusu için aranacak ticari kayıtların güvenilirliği ve izlenebilir olması koşulu'' başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde: dava konusu değişiklik öncesinde ''Gümrük işlemlerinin mevzuata uygunluğu ile eşyanın gümrük idaresine doğru beyan edilmesini teyit ve tevsik edecek kurum içi bir sistematiğe sahip olmak ve'' hükmü yer almakta iken, bu hüküm dava konusu değişiklik ile ''Gümrük işlemlerinin mevzuata uygunluğu ile eşyanın gümrük idaresine doğru beyan edilmesini teyit ve tevsik edecek kurum içi bir sistematiğe sahip olmak ve bunun sağlanması için gümrük ve dış ticaret mevzuatı eğitimi ve mevzuat, mevzuat değişikliklerinin takibini, gümrük işlemlerinin cari kontrolünü ve gümrük işlemlerinin kayıt ve belge üzerinden geriye dönük olarak kontrolünü yapmak veya yaptırmak'' şeklinde değiştirilmiştir.
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 2. fıkrası dava konusu değişiklik öncesinde ''Birinci fıkranın (a) ile (h) bentlerinde belirtilen koşulların sağlandığının kabul edilebilmesi için 13 üncü maddenin 2. fıkrası uyarınca düzenlenen yerinde inceleme değerlendirme formu üzerinden yeterli puanın alınması gerekir. Söz konusu puanlama ile bu puanlamanın değerlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir." şeklinde iken, dava konusu değişiklik ile ''Birinci fıkranın (f) bendi kapsamı eğitim, cari ve/veya geriye dönük kontrol işlemlerinin;
a) Firma bünyesinde yapılıyorsa, bu işlemleri yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimin gümrük işlemlerini doğrudan temsil yoluyla yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimden farklı olması,
b) Hizmet alımı yoluyla yapılıyorsa, dolaylı temsil hizmetinin de bu firmadan alınıp alınmadığına bakılmaksızın, hizmet alımı yapılan firmada bu işlemleri yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimin, gümrük işlemlerini dolaylı temsil yoluyla yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimden farklı olması, gerekir.'' şeklinde değiştirilmiştir.
Dava konusu Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği ile yetkilendirilmiş yükümlü statüsü oluşturularak söz konusu statü ile ithalat, ihracat, transit gibi dış ticaret işlemleri ile uğraşan ticaret erbabına özel bir statü tanınarak bu kişilerin gümrük mevzuatının öngördüğü basitleştirilmiş uygulamalardan ve Türkiye gümrük bölgesine eşya giriş ve çıkışı sırasında yapılan emniyet ve güvenlik kontrollerine ilişkin kolaylaştırmalardan yararlanmalarının sağlanmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası başvurusu için aranacak ticari kayıtların güvenilirliği ve izlenebilir olması koşulunu düzenleyen 6. madde tüm fıkra ve bendleriyle bütün halinde değerlendirildiğinde, dava konusu değişikliklikler ile, yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası başvurusu için aranacak ticari kayıtların güvenilirliği ve izlenebilir olması koşulunu sağlayabilmek için gümrük işlemlerinin mevzuata uygun ve gümrüklü eşyaların idareye doğru beyan edilmesinin amaçlandığı, önemli sorumluluk gerektiren yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası başvurusu yapılabilmesi için başvuru sahiplerinin kurum içi kontrol sistemine sahip olması ve eğitim, mevzuat, mevzuat değişiklikleri ve gümrük işlemlerinin kayıt edilmesi ve takibi konularında ayrıntılı düzenleme getirildiği ve yapılan değişikliklerin hukuka uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin 24. maddesi ile değiştirilen Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin 158. maddesinin 1. fıkrasında yer alan ''Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı sertifika sahibince bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir. Sertifika sahibi söz konusu incelemeyi hizmet alımı yoluyla da yaptırabilir." ibaresinin incelenmesi:
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği'nin ''Sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin yıllık faaliyet raporuna bağlanması'' başlıklı 158. maddesinin 1. fıkrası, dava konusu değişiklik öncesinde ''Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (f) bendinin ikinci alt bendinde sayılan özellikteki tüzel kişilerce bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir ve bu inceleme neticesinde usul ve esasları Bakanlıkça belirlenecek olan yıllık faaliyet raporu düzenlenir.” şeklinde iken, dava konusu değişiklik ile ''(1) Sertifikanın düzenlendiği tarihten sonraki her on iki aylık dönem sonunda sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin usulüne uygun olarak yapılıp yapılmadığı sertifika sahibince bu dönemlerin sonuna tekabül eden tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar incelenir. Sertifika sahibi söz konusu incelemeyi hizmet alımı yoluyla da yaptırabilir. Bu inceleme neticesinde transit işlemlerine ilişkin olarak Ek-22/B’de, diğer gümrük işlemlerine ilişkin olarak Ek-22/A’da yer alan formata uygun yıllık faaliyet raporu düzenlenir. Faaliyet raporunun hazırlanmasına esas teşkil edecek inceleme için aşağıda yer alan hususlar dikkate alınır:
a) Transit işlemlerine ilişkin inceleme, inceleme dönemi içerisinde düzenlenmiş transit beyanlarının transit beyannameleri ve TIR karnesi kapsamı transit beyanları ayrı ayrı olmak üzere toplamda en az yüzde yirmisi seçilerek gerçekleştirilir.
b) Diğer gümrük işlemlerine ilişkin inceleme, inceleme dönemi içerisinde tescil edilmiş olan ve yeşil hatta işlem gören beyannamelerin ihracata ve ithalata ilişkin beyannameler ayrı ayrı olmak üzere toplamda en az yüzde yirmisi seçilerek gerçekleştirilir,
c) İncelenecek transit beyanlarının seçiminde Ek-22/B’de yer alan yıllık faaliyet raporunun 5 no’lu bölümünde belirtilen hususlar dikkate alınır,
ç) İncelenecek diğer beyanlarının seçiminde Ek-22/A’de yer alan yıllık faaliyet raporunun 5 no’lu bölümünde belirtilen hususlar dikkate alınır,
d) İncelenecek beyan/beyannamelerin seçimi tüm inceleme dönemini yansıtacak şekilde yapılır, daha çok beyan/beyannamenin tescil edildiği aylara ilişkin daha fazla sayıda beyan/beyanname seçilirken, daha az beyan/beyannamenin tescil edildiği aylara ilişkin daha az sayıda beyan/beyanname seçilir,
e) İncelenecek beyan/beyannameler tüm unsurlarıyla incelenir kısmen incelemeye tabi tutulmaz,
f) İncelenecek beyan/beyannamelerin doğruluğunun tevsiki için firma bünyesinde saklanan muhasebe kayıtları, stok kayıtları, depo giriş çıkış kayıtları gibi her türlü bilgi ve belgeden faydalanılması esastır.” '' şeklinde değiştirilmiştir.
Dava konusu edilen düzenlemede sertifika kapsamında gerçekleştirilen gümrük işlemlerinin yıllık faaliyet raporuna bağlanarak davalı idareye bildirilmesi, incelemelerin 12 aylık dönemlere ayrılarak, beyan ve beyannamelerin tüm unsurlarıyla birlikte incelemeye tabi tutulacağı, incelemeler sonucunda oluşturulacak formların hangi formata göre düzenleneceği gibi bir raporda olması gereken unsurlara yer verildiği ve bu nedenle düzenlemenin faaliyet raporlarının açık ve istatistiksel değerlendirmeye uygun olarak hazırlanması amacına yönelik olduğu anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, yıllık faaliyet raporlarının incelemeye uygun bir şekilde düzenlenmesine yönelik olarak davalı idarenin sahip olduğu takdir yetkisinin kullanımında, üst hukuk normlarına, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık görülmemiştir.
Bu durumda, 25/06/2018 tarih ve 30459 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikte yer alan dava konusu düzenlemelerin kanuna, kamu yararına ve hizmet gereklerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 15/04/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.


(X)KARŞI OY :

Hukuk devleti olmanın temel ilkelerinden olan hukuki güvenlik ilkesi, belirliliği de gerektirmekte, “Belirlilik İlkesi”, yükümlülüğün hem kişiler hem de idare yönünden belli ve kesin olmasını, yasa kuralının ilgili kişilerin mevcut şartlar altında belirli bir işlemin ne tür sonuçlar doğurabileceğini makul bir düzeyde öngörmelerini mümkün kılacak şekilde düzenlenmesini gerekli kılmaktadır.
Bu durumda incelemeyi yapacakların nitelikleri tespit edilmeksizin, yaptırılan her incelemenin aynı kıstaslara göre ve aynı yeterlikte olan şahıs ya da firmalarca yapıldığının kabulü yönünden ve farklı firmalar yönünden yapılacak olan incelemenin objektifliği konusunda kuşkuya yol açacak olması nedeniyle, yönetmeliğin yayımlanma amacı dikkate alındığında dava konusu düzenlemelerde hukuka uyarlık bulunmadığı görüşüyle Daire kararına katılmıyorum