Mahkemesi : Ankara 41. İş Mahkemesi

Dava, yol yardımlarının üzerinden Kurumca haksız olarak tahsil edilen primlerin yasal faizi ile tahsili istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekil dava dilekçesinde, müvekkili şirketin 1138710 sicilli işyerinde, 01/05/2007-30/09/2008 tarihleri arasında çalışan sigortalılara her ay temel ücretin yanı sıra yol yardımı adı altında yardımda bulunduğunu, 506 sayılı Yasanın 77. maddesine göre yol yardımının prime esas kazanca dahil edilememesi gerektiği halde Kurumca bu yardımların prime esas kazanca dahil etme işleminin usul, yasa ve yerleşik içtihatlara aykırı olduğu belirterek, yaptıkları başvurunun reddine ilişkin kararın iptaline, şirketten haksız şekilde alınan 89.767,33 TL yol ücreti sigorta priminin, Kurumu yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren işleyecek yasal faiziyle tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle, zamanaşımı, görev ve yetki itirazında bulunduklarını, davacının talebi ile ilgili Kurumun yaptığı işlemin doğru olduğunu, herhangi bir eksiklik bulunmadığını bu nedenle davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece yapılan yargılama sonunda Mahkemece, Kuruma verilen prim bordrolarında, yol yardımı yardımınında belirtildiği, bu yardımlar üzerinden de davalı Kurum tarafından primlerin hesaplanarak, tahsil edildiğinin anlaşıldığı, Dava konusu dönemde yürürlükte bulunan 506 sayılı kanunun 77. maddesi kapsamında, yol yardımının, ayni yardımlar niteliğinde olup, prime esas kazancın tespitinde dikkate alınamayacağını, Davacı şirketten, 77. maddeye aykırı olarak, yol yardımı eklenmek suretiyle prime esas kazançlar üzerinden prim tahsil edilmiş olup, yanlış ve yersiz olarak tahsil edilen primleri ödediği, primleri 506 sayılı yasanın değişik 88. maddesi kapsamında, Kurum"dan geri alacaktır. Bilirkişi tarafından davacı şirketin, alındıkları tarihten itibaren 10 yıl geçmeyen primleri hesap edilmiş olup, yersiz ödenen primlerin ödemenin yapıldığı ayı takip eden aybaşından itibaren yasal faizi ile birlikte davalı kurumdan tahsiline karar vermek gerektiği gerekçesiyle;
"1-Davacı şirket tarafından ... sicil sayılı iş yerinde 01/05/2007-30/09/2008 tarihleri arasında çalışan sigortalılara ödenen yol yardımlarının 506 Sayılı Yasanın 77/2.maddesi gereğince sigorta primine esas kazanç niteliğinde olmadığının ve sigorta primine esas kazanca dahil edilmemesi gerektiğinin tespitine, yol yardımları üzerinden taleple bağlı kalınarak haksız ve yersiz olarak alınan, 89.767,33 TL sigorta primi ve işsizlik sigorta primlerinin kuruma yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine..." karar verilmiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran davalı Kurum vekili; 506 sayılı Kanun döneminde sigortalılara ödenen yol paralarından görev yolluğu niteliğinde olanların sigorta primine tabi olmadıklarını, Kurum işleminin yerinde bulunduğunu, sigortalılara ödenen yol ve yemek yardımlarının işverence faturalandırılmasından dolayı Kurumun prime esas kazan olarak kabul ettiğini ileri sürmektedir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI:
İlk derece mahkemesi tarafından verilen hükmün hukuka ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince davalı Kurum vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili istinaf talebindeki itirazlarını tekrarla kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Davacı şirketin talebinin 01/05/2007-30/09/2008 tarihleri arasına yönelmesi karşısında, davanın yasal dayanağı, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 4958 sayılı Kanunun 36. maddesi ile değişik 77. maddesi olup, anılan maddede; “Sigortalılarla işverenlerin bir ay için ödeyecekleri primlerin hesabında:
a)Sigortalıların o ay için hak ettikleri ücretlerin,
b)Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan sigortalılara o ay içinde ödenenlerin,
c)İdare veya kaza mercilerince verilen karar gereğince (a) ve (b) fıkralarında yazılı kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.
Şu kadar ki, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, yolluklar, kıdem, ihbar ve kasa tazminatları, aynî yardımlar ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca miktarları yıllar itibariyle belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, sigorta primlerinin hesabına esas tutulacak kazançların aylık tutarının tespitinde nazara alınmaz. Bunların dışında her ne ad altında ödeme yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prime tabi tutulur…” denilmektedir. “Bunların dışında her ne ad altında ödeme yapılırsa yapılsın tüm ödemeler prime tabi tutulur” bölümü 4958 sayılı Kanun ile anılan maddenin ikinci fıkrasına son cümle olarak eklenmiştir.
Görüldüğü gibi, anılan madde hükmünde hangi kazançların prim hesabına esas alınamayacağı sayma yöntemiyle belirlenmiş olup, Türk hukukunda egemen olan kurala göre, ayrık hükümler genişletici değil, daraltıcı yoruma tabidirler ve anılan kural, 23.05.1960 tarihli 11/10 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında da vurgulanmıştır.
Bu kararda sigortalılara ödenen yol paralarının ayni yardım niteliğinde bulunduğu sonucuna varılmış ve prime esas kazancın belirlenmesinde dikkate alınamayacağı görüşü benimsenmiştir. Bunun dışında Yargıtay uygulamasında bazı kararlarda, teknik personele ödenen şantiye ve arazi zammını, hasta sigortalıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği, toplu iş sözleşmesi gereğince sigortalıya ödenen araç ücreti, çiğden verilen erzak, elbise dikiş ücreti, yakacak ve yakıt parası ve toplu iş sözleşmesi gereğince sigortalıya ödenen yemek parası aynî yardım niteliğinde görülmüştür. Anılan nitelikte ödemelerde, ödeme yapılan süreye ilişkin herhangi bir ayrım yapılmamıştır.
Uygulama ve öğretide kabul edildiği üzere ücret, görülen bir işin karşılığında çalışana işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve nakden ödenen meblağdır. Bu duruma göre işverence ödenen yol yardımı parasını, görülen bir işin karşılığı değil, 506 sayılı Kanunun 77/2. maddesinde sayılan istisnalar kapsamında ücrete dâhil edilmeyecek ödemeler arasında yer alan" ayni yardım" olarak tanımlamak ve yol yardımının bedeli olarak verilmiş olması nedeniyle bu yardımın niteliğini değiştirmemek gerekir.
Eldeki davada ise, mahkemece yol yardımlarının sigorta primine esas kazanç matrahına dâhil edilmemesi gerektiğine dair yaklaşım isabetli ise de, davacı tarafından çalıştırıldığı belirtilen sigortalılarına yol yardımları yapılıp yapılmadığı ile yapılmış ise miktarının ve davalı Kurumca bu miktarın prime tabi tutulduğunun yöntemince belirlenmesi ve alacağın ispatı gereklidir. Bu kapsamda, mahkemece, davacı şirketin dosya arasına sunduğu ve Kurumca doğrulanıp doğrulanmadığı anlaşılmayan bordro icmallerinde yer alan tutarlar esas alınarak kurumdan sorulmaksızın hesap yapılmak suretiyle ödendiği belirtilen yol yardımı başlığı altındaki paralar dikkate alınmış olup, yol yardımlarının sigortalılara ödendiğine dair sigortalıların imzalarını içeren aylık ücret hesap pusulaları ve imzalı aylık ücret bordroları incelenmeli, davalı kurumdan gelen belgelerde yol yardımlarının sigorta primine esas kazanç içerisinde değerlendirildiğine dair herhangi bir bilgi bulunmaması karşısında, Mahkemece, davalı kuruma verilen bordroların celbi ile verildiği esnada 506 sayılı Yasanın 77. maddesi kapsamında prime esas kazançlar dışında ayrıca belirtilen yol yardımına dair tutarların varlığı araştırıldıktan sonra, dava konusu dönem içinde, ödenen sigorta primi ve işsizlik sigortası prim tutarları, ait oldukları dönemler ve ödeme tarihleri üzerinden, konusunda uzman bilirkişi marifetiyle, çalışan her bir sigortalı bazında dava konusu dönem içinde ödenen yol yardımı tutarları tespit edilmeli ve iadesi gereken tutarın kurum verileri ile doğrulandıktan sonra usulünce belirlenmelidir.
Mahkemece, bu maddî ve hukukî olgular göz önünde tutulmaksızın yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi"nce verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesi ile kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 07/07/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.