Mahkemesi : Aydın 1. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, müvekkilinin davalı şirkete ait işyerinde 16.03.2007 – 24.05.2013 tarihleri arasında çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
II-CEVAP
Davalı ... Gıda San. ve Dış Tic. A.Ş. vekili; davalı şirketin zeytin üzerine gıda işi yaptığını, Eylül ayından Mayıs ayına kadar iş yoğunluğunun arttığını, bu 7-8 aylık dönemde iş yoğunluğu nedeni ile zaman zaman 5 - 10 günlük geçici işçi çalıştırıldığını, aynı geçici işçilerin en çok 3 - 5 defa çalıştırıldığını, işlerin azaldığı Mayıs - Ekim döneminde işyerinin 1 - 2 ay kapatıldığını, geçici işçilerin belgelerini tamamlayıp, getirmemeleri sebebi ile sigorta girişlerinin yapılamamış olabileceğini, davacının da bu şekilde çalışan geçici işçilerden olabileceğini, davacının tespitini talep ettiği hizmet sürelerinin zamanaşımına uğradığını beyan ederek davanın reddini istemiştir.
Davalı Kurum vekili; davacının, Kurum nezdinde sigortalı çalışma kaydının bulunmadığını, diğer davalıya ait işyerinin 28.12.2001 tarihinde yasa kapsamına alındığını, davacının çalışma iddiasının usulünce araştırılması gerektiğini beyan ederek, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece yapılan yargılama sonunda "davanın kabulü ile,
1-Davacı ..."nin davalı işveren ... Gıda Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş."ye ait 1057311.09 sicil numaralı işyerinde 16.03.2007 - 24.05.2013 tarihleri arasında aylık asgari ücret karşılığında sürekli ve kesintisiz olarak 2007 yılında 286 gün, 2008, 2009, 2010, 2011 ve 2012 yıllarında 360"ar gün, 2013 yılında 144 gün olmak üzere toplam 2230 gün çalıştığının tespitine" karar verilmiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran davalı ... Gıda San. ve Dış Tic. A.Ş. vekili; davacı ve bordro tanıklarının davacının çalışmaya başladığı ve sona erdiği dönemlerde çalışmadıklarını, dinlenen tanıklar ... ve ...’nın davacının çalışmalarının kış dönemi sezonluk olduğuna yönelik beyanlarının ve bu beyanları teyit eden davacı tanığı ... ve ...’ün beyanlarının dikkate alınmadığını beyan ederek kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
İstinaf kanun yoluna başvuran davalı Kurum vekili; hak düşürücü sürenin geçtiğini, kamu düzenine ilişkin davada salt tanık beyanları ile hüküm kurulmayacağını, davanın reddi gerekirken kısmen kabulüne karar verildiğini beyan ederek kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davallar vekillerinin istinaf başvurularının, HMK"nin 353/1-b maddesinin (1) numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine, karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalılar vekili, kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, eksik araştırma ile verildiğini belirterek, istinaf gerekçeleri ile birlikte kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, iş yeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Eldeki davada, Mahkemece, dinlenen davacı ve bordro tanıklarının ifadeleri değerlendirilmek suretiyle hüküm kurulmuş olup, buna göre çalışmanın varlığı ve süresi tam olarak ortaya konulamamıştır. 16.03.2007 - 24.05.2013 tarihleri arasında sigortalı olarak çalışmasının tespitini isteyen davacının davalı iş yerinden hiç sigorta bildiriminin olmadığı, öte yandan pastörize zeytin konserve işi yapılan davalı iş yerinde, tanıkların bir kısım çalışanların sürekli ve sigortalı, bir kısım çalışanların mevsimlik ve sigortasız, bir kısmının ise sürekli ve sigortasız çalıştırıldığı yönündeki anlatımları karşısında, davacının sürekli mi yoksa mevsimlik mi çalıştığı, işyerinin hangi bölümünde hangi işi yaptığı, davacının dava konusu sürede işyerinde ifa ettiği iş, işyeri uygulamaları, varsa işyerinde tutulan, fazla mesai, izin, ücret ödeme vs. belgelere ilişkin kayıtlar getirtilerek, davacı sigortalının, hiç ara vermeden, aylık 30 gün olmak üzere dava konusu 16.03.2007 – 24.05.2013 tarihleri arasında 6 yılı aşkın süre aralıksız çalışmasının olup olmadığı, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği de nazara alınarak belirlenmeli, işyerinde Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, uyuşmazlık konusu dönem bordrolarında bildirimleri yapılan sigortalıların hizmet cetvelleri de getirtilerek dinlenmeyen bordro tanıklarının da yeteri kadarının bilgi ve görgüsüne başvurulmalı, tanık ifadeleri arasındaki çelişkiler giderilmeli, kolluk araştırması yapılmalı, davacının çalışmalarını bilebilecek komşu işyeri tanıkları dinlenmeli ve elde edilecek sonuca göre davacının çalıştığı süre belirlenerek hüküm kurulmalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ... Gıda Sanayi ve Dış Tic. A.Ş."ne iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 07/07/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.