Danıştay 12. Daire 2021/1268 Esas 2021/2403 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1268
Karar No : 2021/2403

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Ankara Emniyet Müdürlüğünde emniyet amiri olarak görev yapan davacının, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu'nun 55. maddesinin 19. fıkrası uyarınca re'sen emekliye sevk edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu kararının iptali ile bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine, özlük haklarının iadesine ve 3201 sayılı Kanun'un 6638 sayılı Kanun'un 22. maddesiyle değişik 55/19. maddesinin emniyet amirleri yönünden iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; 6638 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanununun terfi ve atamalara ilişkin maddelerinde değişikliklere gidildiği, emniyet teşkilatında her amir rütbesinde bulunması gereken azami kadro sayısının belirlendiği, söz konusu değişikliklerin bir an önce hayata geçirilmesi amacıyla geçici 27. madde ile altı ay içerisinde idareye re'sen emeklilik işlemlerini gerçekleştirme yükümlülüğünün verildiği, bunun neticesinde idarenin emniyet müdürlerini kendi aralarında değerlendirerek davacının da aralarında bulunduğu bir kısım personeli resen emekliye sevk ettiği, Geçici 27. maddede emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli şartları haiz olan personeli re'sen emekliye sevk etme hususunda davalı idareye geniş bir takdir yetkisi tanındığı, ilgili personelin belirlenmesi noktasında Kanunda emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilme şartların haiz olmanın haricinde başarısızlık, yetersizlik vb. gibi herhangi bir şarta da yer verilmediği, kamu hizmetinin etkin ve verimli bir biçimde yürütülmesini teminen, halihazırda yürürlükte bulunan Kanunun amir hükmünün verdiği yetkiye istinaden, idareye tanınan takdir yetkisi kapsamında, kamu yararı ve hizmet gerekleri göz önünde bulundurularak işlem tesis edildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; dava konusu edilen işlemin, davacının, 3201 sayılı Kanun'un 55. maddesinin 19. fıkrası uyarınca re'sen emekliye sevk edilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulu kararı olduğu ve uyuşmazlığın bu fıkra kapsamında incelenmesi gerektiği halde, İdare Mahkemesince davanın konusunun, 3201 sayılı Kanun'un geçici 27. maddesi uyarınca re'sen emekliye sevk edilmesi işlemi olarak değerlendirilmek suretiyle hüküm kurulmasında hukuki isabet bulunmadığı, dolayısıyla uyuşmazlığın, 3201 sayılı Kanun'un 55. maddesinin 19. Fıkrasına yönelik olarak değerlendirilerek işin esasına geçildiği; uyuşmazlıkta, davacının terfi ettirilmemesinin gerekçelerinden biri olarak gösterilen boş kadro bulunmaması hususunun dayanağı olan 10/05/2014 tarih ve 28996 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2014/6303 sayılı Bakanlar Kurulu kararının, 4. Sınıf Emniyet Müdürlerinin görev unvanı karşılığı olan merkez ve taşra kadrolarının değiştirilmesine ilişkin kısmının Danıştay 12. Dairesi'nin E:2014/6587 sayılı kararı ile yürütülmesinin durdurulmasına karar verildiği, dolayısıyla davacının terfi ettirilmemesine ilişkin işlemin de dayanağı kalmadığı iddia edilmekte ise de; … tarihli ve … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu Kararının gerekçesinin sadece sınırlı sayıda kadro bulunması hususunun olmadığı, belirtilen rütbelerdeki personelin teşkilatın öngördüğü rütbeli personel ihtiyacının çok üzerinde olması ve savunma dilekçesinde belirtildiği üzere bozulan personel piramidinin görev ve hizmet gereklerine uygun hale getirilmesi gibi gerekçelerin de bulunduğu, dolayısıyla davacının bir üst rütbeye terfi ettirilmemesine ilişkin … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulunda, Danıştay 12. Dairesi'nin E:2014/6587 sayılı kararı ile yürütülmesinin durdurulmasına karar verilen 10/05/2014 tarih ve 28996 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2014/6303 sayılı Bakanlar Kurulu kararının yanında başkaca hususların da değerlendirildiği, dolayısıyla sadece sınırlı sayıda kadro bulunması hususunun dayanağı olan Bakanlar Kurulu kararının yürürlüğünün durdurulmuş olmasının … tarih ve … sayılı 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu'nda alınan kararı hukuka aykırı hale getirmeyeceği anlaşıldığından, Mayıs 2014 tarihi itibariyle bir üst rütbeye terfi ettirilmesi için gerekli kararın alınması talebiyle yapılan başvurunun reddine dair … tarih ve … sayılı işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddedildiği; bu durumda 3201 sayılı Kanunun 19.maddesinde aranan koşullara durumu uyan davacının anılan madde uyarınca re'sen emekliye sevk edilmesine ilişkin işlemde mevzuata aykırılık olmadığı ve davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında sonucu itibariyle hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf isteminin belirtilen gerekçeyle reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince; Danıştay Başkanlık Kurulu'nun 18/12/2020 tarih ve 2020/62 sayılı "Danıştay Dava Daireleri Arasındaki İş Bölümü Kararı" üzerine Dairemize devredilen dosya incelendi ve işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Emniyet amiri rütbesine terfi tarihi 30/06/2010 tarihi olan davacının, 4. Sınıf Emniyet Müdürü rütbesine terfi durumunun … tarih ve … sayılı 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu'nda görüşüldüğü, 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararıyla ise 4. sınıf Emniyet Müdürlüğü görev unvanına karşılık gelen kadroların Bakanlar Kurulu'nun 05/05/2014 tarih ve 2014/6303 sayılı kararıyla iptal edilmesi nedeniyle liyakat incelemesine tabi tutulmaksızın hakkında terfi etmez kararı verildiği; bilahare dava konusu Emniyet Genel Müdürlüğü Yüksek Değerlendirme Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla resen emekliye sevk edildiği, 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararına esas alınan ve " kadroların iptaline ilişkin olan 2014/6303 sayılı Bakanlar Kurulu kararının" yürütmesinin Danıştay 12. Dairesi'nce durdurulması sonrasında davacı tarafından davalı idareye verilen 24/08/2015 tarihli dilekçe ile Mayıs 2014 tarihi itibariyle bir üst rütbeye terfi ettirilmesi için gerekli kararın alınması talebiyle başvuruda bulunulduğu, başvurunun … tarih ve … sayılı işlem ile reddedilmesi üzerine resen emekliye sevk edilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3201 sayılı Kanun'un 6638 sayılı Kanun ile değiştirilen 55. maddesinin birinci fıkrasında, polis amirlerinin rütbeleri sayılmış, ikinci fıkrasında polis amirlerinin rütbelerde ve meslek derecelerinde zorunlu en az bekleme süreleri gösterilmiş, üçüncü fıkrasında her amir rütbesinde bulunması gereken kadro sayısına esas alınacak oran azami olarak gösterilmiş, dördüncü fıkrasında bu rütbelere terfilerin yetkili kurullarda kıdem sırasına göre görüşüleceği ve maddede öngörülen sınav ve eğitim şartı saklı kalmak üzere liyakata göre yapılacağı belirtilmiş, beşinci fıkrasında kıdem sırasının tespitinde, bulunulan rütbeye terfi tarihinin esas alınacağı, aynı tarihte terfi edenlerden sicil notu yüksek, sicil notlarının eşitliği halinde ödül ve takdirnamesi fazla, ödül ve takdirnamelerin sayıca eşitliği halinde ise, sicil numarası daha küçük olanların diğerlerine göre kıdemli sayılacağı öngörülmüş, onbirinci fıkrasında rütbe terfiinin yetkili kurullarda görüşülebilmesi için gerekli koşullar hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin diğer fıkralarında da, rütbeler, bu rütbelere terfi esasları, terfi ve atama zamanı gibi hususlarda doğrudan Kanun hükümleriyle belirlen çerçeve dahilinde kalmak koşuluyla, liyakat koşullarını belirlemek, üst rütbedeki boş kadro sayısına göre terfileri önermek ya da ikinci meslek derecesindeki görev unvanlarına ataması yapılacak personeli değerlendirmek ve öneride bulunmak üzere Genel Müdürlük Merkez Değerlendirme ve Yüksek Değerlendirme Kurullarının oluşturulması öngörülmüştür.
Anılan maddenin ondokuzuncu fıkrasında ise; "Bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edemeyen Emniyet Amirleri ile Dördüncü, Üçüncü ve İkinci Sınıf Emniyet Müdürleri, emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için gerekli şartları haiz olmaları kaydıyla, Yüksek Değerlendirme Kurulunun teklifi ve Bakan onayı ile emekliye sevk edilirler" hükmüne yer verilmiş, ve yirmibirinci fıkrasında ; ondokuzuncu fıkra hükümlerine göre emekliliğe sevk edilen emniyet amirlerine, emekliye sevk edildikleri tarihi takip eden ay başından itibaren, en yüksek devlet memuru aylığının %110'u oranında altmış yaşına kadar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kadrosuzluk tazminatı ödeneceği hüküm altına alınmıştır.
3201 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan 55. maddesinde değişiklik yapan 6638 sayılı Kanun'un genel gerekçesinde, "Polis amirlerinin rütbe terfilerinde, tüm çağdaş ülkelerin aksine kıdeme dayalı bir sistem benimsenmiş, liyakat ikinci plana bırakılmıştır. Polis amirleri bulundukları rütbede zorunlu en az bekleme süresini tamamlamaları ve herhangi bir ceza almamaları halinde mesleki yeterliliklerine bakılmaksızın otomatik olarak bir üst rütbeye terfi etmeye başlamışlardır. Bu sistem, ihtiyaç duyulan amir rütbelerinde sayısal azlığa ve ihtiyaç duyulmayan rütbelerde ise aşırı yığılmalara neden olmuştur.
Yapılan düzenleme ile bozulan personel piramidinin görev ve hizmet gereklerine uygun hale getirilmesi amacıyla; her rütbede yer alacak amir sayısı/oranı belirlenmekte, her rütbe terfiinde yazılı ve sözlü sınav şartı getirilmekte ve terfi için öngörülen asgari şartlara sahip personel arasından en kıdemli olanın değil en liyakatli olanın terfi etmesi öngörülmektedir. Ayrıca ihtiyaçtan fazla sayıdaki Birinci, İkinci, Üçüncü, Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürlerine ve emniyet amirlerine belli bir miktar ek ödeme yapılmak suretiyle resen emeklilik sistemi getirilmektedir." değerlendirilmesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri ile gerekçesi bir arada değerlendirildiğinde; Yasa'nın amacının, emniyet hizmetlerinin hizmet gereklerine uygun olarak yürütülebilmesi için her bir rütbede ihtiyaç duyulan emniyet amirlerinin azami kadro sayılarının belirlenmesi, bunun sonucunda ihtiyaç fazlası durumunda kalacak olan emniyet amirlerinin emekliye sevki ve azami sayıları Yasa ile belirlenen kadrolara atamalarda liyakat ilkesi çerçevesinde bir değerlendirmeye ve seçmeye imkan sağlanması olduğu anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlemin dayanağı olan 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu'nun yukarıda aktarılan 55. maddesinin 19. fıkrasında, ilgili personelin re'sen emekliye sevk edilebilmesi için, bulunulan rütbeye terfi edilen tarihten itibaren, bekleme süresi de dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edememe koşulu getirildiğinden, söz konusu beş yıl içinde kalan yıllardaki rütbe terfi işlemleri ile re'sen emeklilik arasında bir sebep-sonuç ilişkisi bulunmakta olup, re'sen emekliye sevk edilen personelin en az zorunlu bekleme sürelerini doldurdukları tarih itibariyle terfi değerlendirmesine alınıp alınmadığı, terfi ettirilmediği yıllara ilişkin davasının bulunup bulunmadığı ve davaların sonucu önem arz etmektedir.
Ayrıca anılan düzenlemede "bulundukları rütbelere terfi ettikleri tarihten itibaren" ibaresi ile personelin re'sen emekliye sevk edilmesinde bulunulan rütbede fiili olarak çalışmaya başlanılan tarihin değil, bulunulan rütbeye hukuki olarak terfi edilen tarihin esas alınacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla, kıdeme esas alınan ve üst rütbeye terfiin hak edildiği tarihin geriye çekildiği durumlarda, polis amirlerinin re'sen emekliye sevk koşulları değerlendirilirken, bulundukları rütbelerde kıdemlerine esas alınan tarih dikkate alınacak ve zorunlu en az bekleme süreleri de bu tarihten itibaren hesaplanarak, takip eden yıllarda rütbe terfi değerlendirmesine alınmaları gerekecektir.
Emniyet amiri rütbesinde görev yapan davacının, 4. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi durumu 2014 yılı Yüksek Değerlendirme Kurulu toplantısında görüşülmüş, emniyet teşkilatındaki bazı kadroların iptaline ilişkin 05/05/2014 tarih ve 2014/6303 sayılı Bakanlar Kurulu kararı dayanak alınarak davacı hakkında liyakat yönünden herhangi bir değerlendirme yapılmaksızın … tarih ve … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararıyla "terfi etmez" kararı verilmiştir.
… tarih ve … sayılı Yüksek Değerlendirme Kurulu kararının dayanağı olan 2014/6303 sayılı Bakanlar Kurulu kararının davacıyla aynı rütbede bulunan personele ilişkin kısmının iptali ve yürütülmesinin durdurulması istemiyle açılan davada, Danıştay Onikinci Dairesinin 17/12/2014 tarih ve E:2014/5831 sayılı kararlarıyla 4. sınıf emniyet müdürlerinin görev unvanı karşılığı olan merkez ve taşra kadrolarının değiştirilmesine ilişkin kısmının yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.
Emniyet amiri rütbesinde görev yapmakta iken resen emekli edilen davacı tarafından, anılan yargı kararı sonrası oluşan yeni hukuki durum çerçevesinde bir üst rütbeye terfi durumunun 2014 yılı itibarıyla yeniden değerlendirilmesi istemiyle yapılan başvuru, yargı kararlarının yalnızca davayı açan kişiyi ilgilendireceği, davacı hakkında uygulanmasının hukuken mümkün olmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir.
Bu işlemin iptali istemiyle açılan davada; davanın reddi yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı, Danıştay 5. Dairesinin 11/02/2019 tarih ve E:2016/7858 K:2019/950 sayılı kararıyla bozulması üzerine … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile bozma kararına uyularak, davacının 2014 yılında terfi ettirilmemesine gerekçe olarak 10/05/2014 tarih ve 28996 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 2014/6303 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla 4. sınıf emniyet müdürlerinin görev unvanı karşılığı olan merkez ve taşra kadrolarının iptal edilmiş olması gösterilmiş ise de, söz konusu kadroların iptaline ilişkin anılan Bakanlar Kurulu kararının Danıştay Onikinci Dairesince yürütmesinin durdurulduğu, Danıştay Onaltıncı Dairesinin 22/03/2016 tarih ve E:2015/11855, K:2016/1747 sayılı kararıyla da iptaline karar verildiği dikkate alındığında, davacının anılan gerekçeyle terfi ettirilmemesinin dayanağının ortadan kalktığı, anılan "iptal" kararının davacıyla aynı konumda bulunanlar için etki ve sonuç doğurup menfaatlerini ilgilendirdiği ve genele uygulanması gerektiği, ayrıca dava konusu Yüksek Değerlendirme Kurulu kararı ile 371 adet 2. sınıf emniyet müdürünün 1. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi ettirilmesi sonucu 371 adet 2. sınıf emniyet müdürü kadrosu ve zincirleme olarak da daha alt rütbelerde boş kadro oluşacağı göz önünde bulundurulduğunda; bu kapsamda bir üst rütbeye terfi durumunun yeniden gözden geçirilmesini isteyen davacı hakkında, davalı idarece yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri uyarınca liyakat yönünden terfiye layık olup olmadığı hususunun değerlendirilerek yeniden bir karar verilmesi gerekirken, yukarıda yer verilen yargı kararlarının yalnızca davayı açan kişiyi ilgilendireceği ve davacı hakkında uygulanmasının hukuken mümkün olmadığı gerekçesiyle reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ve davalı idare tarafından temyiz talebinde bulunulması üzerine dosyanın Danıştay ikinci Dairesi'nde (E:2021/3064) temyiz aşamasında beklediği UYAP kayıtlarından görülmektedir.
Bu duruma göre, davacının resen emekliye sevki için ön koşul olan, bekleme süresi dahil olmak üzere beş yıl içinde bir üst rütbeye terfi edip edemediğinin değerlendirilebilmesi için önem arz eden hususların irdelenmesi; kısacası davacının 2014 yılı itibariyle 4. sınıf emniyet müdürü rütbesine terfi edemeyeceğine ilişkin kararın iptali istemiyle açtığı davanın kesinleşmemesi, halen derdest olması ve bu davanın sonucunun davacının terfi durumunu belirleyecek olması sebebiyle bu hususta araştırma yapılarak karar verilmesi gerekirken, bu hususlar araştırılmadan verilen, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı karara karşı yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddine ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
4. 2577 sayılı Kanun'un 50. maddesi uyarınca yeniden bir karar verilmek üzere, dosyanın, kararı veren …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/04/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.