Danıştay 6. Daire 2019/17950 Esas 2021/6127 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/17950
Karar No : 2021/6127

KARARIN DÜZELTİLMESİNİ
İSTEYEN (DAVACI) : ... Tel Raptiye San. ve Tic. Ltd.Şti.

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

2- … Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : Danıştay Altıncı Dairesince verilen 27/02/2019 tarihli, E:2015/2802, K:2019/1004 sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ : Karar düzeltme isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Kararın düzeltilmesi isteminin kabulü ile kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendine göre kararın düzeltilmesi istemi yerinde görüldüğünden Dairemizin 27/02/2019 tarihli, E:2015/2802, K:2019/1004 sayılı kararı kaldırılarak işin esası incelendi:
Dava, İzmir İli, Gaziemir İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin Gaziemir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kabul edilerek İzmir Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararıyla onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun taşınmaza ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince, davacı şirketin maliki olduğu taşınmazın dava konusu planda "Emax:1.50, Hmax:9.00, TAKSmax:0.50 yapılaşma koşullu "konut dışı kentsel çalışma alanı", "taşıt yolu", "otopark" ve "park" kullanımında, yürürlükte bulunan üst ölçekli 1/5000 ölçekli nazım imar planında taşınmazın "konut dışı kentsel çalışma alanı", "kent içi yol" ve "park ve dinlenme alanı" kullanımında kaldığı, davacı tarafından taşınmazında öngörülen yol, yeşil alan ve otopark alanları nedeniyle % 31 oranında zayiat oluştuğu, 1996 tarihinden itibaren sanayi alanından konut dışı kentsel çalışma alanına dönüşümü gerçekleşen birçok parselden zayiat alınmadığı iddialarıyla davanın açıldığı, uyuşmazlıkta, 1/5000 ölçekli nazım imar planındaki kullanım kararlarının, alt ölçekli planda biraz daha detaylandırılmış olduğu, 1/5000 ölçekli Gaziemir 1. Etap Nazım İmar Planının 5.3 sayılı plan notunda "1/5000 ölçekli nazım imar planında sanayi alanı kullanımından konut dışı kentsel çalışma alanı kullanımına dönüştürülmüş olan, ancak henüz 1/1000 ölçekli uygulama imar planında konut dışı kentsel çalışma alanına dönüştürülmemiş alanlarda yol, yeşil alan, otopark gibi ilave donatı alanları oluşturulur" hükmünün yer aldığı, bu durumda, davacı şirkete ait parsele ilişkin dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunun dava konusu yapılmamış yürürlükteki 1/5000 ölçekli nazım imar planına, planlama ilkelerine uygun olduğu, öte yandan, incelenen davada davacı tarafından açıkça ve sadece 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptalinin istenilmesi nedeniyle bu yönde inceleme yapıldığı, davacının parseline yönelik gerçekleştirilen bir uygulama işlemi var (parselasyon vb) ve mağduriyeti bu işlemden kaynaklanıyor ise bu işlemleri de ayrıca süresi içinde dava konusu yapabileceği anlaşıldığından dava konusu işlemde üst ölçekli plana, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, bu karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun “Tanımlar” başlıklı 5. maddesinde; nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla bütün olan plan olarak; uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgilerini ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3. maddesinde "Revizyon Planı: Her tür ve ölçekteki planın ihtiyaca cevap vermediği veya uygulamasının mümkün olmadığı veya sorun yarattığı durumlar ile üst ölçek plan kararlarına uygunluğun sağlanması amacıyla planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek bir kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen plandır.", bu maddenin 6. fıkrasında ise "Plan Değişikliği: Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan, kamu yararının zorunlu kılması halinde yapılan plan düzenlemeleridir." şeklinde tanımlanmıştır.
Aynı yönetmeliğin 16. maddesinde: "Hazırlanacak her ölçekteki imar planlarının yapım ve değişikliklerinde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile gelecekteki gereksinimleri gözönünde tutularak sosyal ve teknik donatı alanlarında EK-1 deki tabloda belirtilen asgari standartlara uyulur." denildikten sonra 17. maddesinde de: "Nazım planları üzerinde gösterilen teknik ve sosyal alt yapı alanlarının konum ile büyüklükleri toplam standartların altına düşülmemek şartı ile uygulama planlarında değiştirilebilir." 29.maddesinde; "İmar planında gösterilen yolların genişletme, daraltma ve güzergahına ait imar planı değişikliklerinde 1) Devamlığı olan bir yol belli bir kesimde daraltılamaz. 2) Yolların kaydırılmasında, mülkiyet ve yapılaşma durumu esas alınır. 3) İmar planlarındaki gelişme alanlarında (7,00) metreden dar yaya, (10,00) metreden dar trafik yolu açılamaz, Meskun alanlarda mülkiyet ve yapılaşma durumlarının elverdiği ölçüde yukarıdaki standartlara uyulur. 4) İmar planı değişikliği ile çıkmaz sokak ihdas edilemez. 5) İmar planı içinde kalan karayolu, kent içi geçişinin değiştirilmesi durumunda, Karayolları Genel Müdürlüğü'nden alınacak görüşe uyulur." kuralı yer almıştır.
Yönetmeliğin gerek yukarıda içeriğine yer verilen düzenlemesi, gerekse Ek-2-a ve Ek-2-b 1/1000 ve 1/5000 lejandlarına göre, trafik yolu olan 10,00 metre üzerindeki en kesitli yolların ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösterecek olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer alması gerekirken, daha dar en kesitli olan yaya yolunun (7,00 metrelik) ise üst ölçekli nazım imar planında yer almadan da 1/1000 ölçekli uygulama imar planında gösterilmesi mümkündür.
Uyuşmazlığa konu plan 06/04/2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği hükümlerine tabii olmasa da bu yönetmeliğin 24. maddesinin 2. fıkrasında: "Nazım imar planları üzerinde gösterilen sosyal ve teknik altyapı alanlarının konum ile büyüklükleri, toplam standartların altına düşülmemek, nazım imar planının ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü ve genel işleyişini bozmamak ve hizmet etki alanı içinde kalmak şartı ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşü dikkate alınarak uygulama imar planlarında değiştirilebilir.", aynı maddenin 3 fıkrasında da: "Uygulama imar planlarında, bölgenin ihtiyacına yönelik çocuk bahçesi, yeşil alan, otopark, cep otoparkı, yol boyu otopark, durak cebi, aile sağlık merkezi, mescit, karakol, muhtarlık, trafo gibi sosyal ve teknik altyapı alanlarını artırıcı küçük alan gerektiren fonksiyonlar ayrılabilir ve bu fonksiyonların konulması nazım imar planına aykırılık teşkil etmez." hüküm altına alındığı görülmüştür.
İmar planları, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla, kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan, ulaşım, hizmet ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantılar gözönüne alınarak hazırlanır.
Toplum yaşamını yakından etkileyen fiziksel çevrenin sağlıklı bir yapıya kavuşturulması ve toprağın koruma-kullanma dengesinin en rasyonel biçimde belirlenmesi için hazırlanan imar planlarının yargısal denetiminde, bu hususlara uyulup uyulmadığı ve planlanan yöredeki taşınmazların imar planında tahsis edildikleri amaçlar yönünden; mevzuata, üst ölçekli planlara şehircilik ilkeleri ile planlama esaslarına uygunluk açısından detaylı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer alan hükümlere göre, alt ölçekli uygulama imar planında, üst ölçekli nazım imar planı üzerinde gösterilen teknik ve sosyal alt yapı alanlarının konum ile büyüklük standartlarının altına düşmemek ve sosyal donatı dengesi, plan ana kararları, sürekliliği, bütünlüğü korunarak, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanarak kamu yararının zorunlu kılması halinde değişiklikler yapılabileceği, bu kapsamda plan kararlarının birbirine uygun olmasının zorunlu olduğu anlaşılmaktadır.
İmar hukukunda planların kademeli birlikteliği olarak da adlandırılan planlama hiyerarşisi gereği alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunludur.
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının dayanağı 1/5000 ölçekli nazım imar planının plan açıklama raporu, plan uygulama hükümleri ve plan lejantı incelendiğinde, 1/5000 ölçekli nazım imar planında bulunan taşıt yollarından en küçük 12,00 metre en kesitli taşıt yolunun gösterildiği, 10,00 metre en kesitli taşıt yollarının gösterilmediği anlaşılmıştır.
Bu durumda, Danıştay Altıncı Dairesinin yerleşmiş içtihatlarına göre, taşıt yolu olan 10,00 metre ve üzerindeki en kesitli yolların ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümünü gösterecek olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer alması gerektiği, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunda dava konusu taşınmazın 10 metrelik yolda kaldığı ve bu yolun 1/5000 ölçekli nazım imar planında gösterilmemiş olduğu dikkate alındığında dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı revizyonunda dava konusu taşınmaza getirilen 10 metrelik yol kullanımının üst ölçekli nazım imar planına aykırı olduğu sonucuna ulaşılmış, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen Mahkemeye gönderilmesine, 27/04/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.