Danıştay 6. Daire 2019/18981 Esas 2021/6157 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/18981
Karar No : 2021/6157

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : I. (DAVALI) … Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü

VEKİLİ : Av. …
II. (DAVACILAR)
1- …
2- …

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : 1- …
2- …
3- … Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İstanbul İli, Tuzla İlçesi, ... Mahallesi, ... Mevkii, ... ve ... parsel sayılı taşınmazların, İSKİ Kanunu ve Yönetmeliği gereğince ...Barajı uzun mesafeli koruma alanında ve Değirmen Deresi dere mutlak koruma alanında kalmasına rağmen uzun yıllardır kamulaştırılmayarak, mülkiyet hakkının kısıtlanması nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen 2.126.196,00-TL maddi zararın adli yargı yerinde dava açma tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davanın kısmen kabulü ile 102.825,70-TL kamulaştırma bedelinin, Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan davanın tarihi olan olan 16/07/2010 tarihinden itibaren işleyecek olan yasal faiziyle birlikte davalı idareden tahsili; fazlaya ilişkin talebin reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 08/11/2016 tarih ve E:2016/8814, K:2016/7017 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak davanın kısmen kabulü ile 52.451,13-TL'nin 16/07/2010 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine fazlaya ilişkin kısım yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
1- Davalı idare tarafından; kararda 678 parselde el atılan 4,83m2 alanın karşılığı olan 1.241,31-TL el atma bedeline hükmedilmesinin sehven unutulduğu, yargılama giderleri ile vekalet ücretlerinin yanlış hesaplandığı belirtilerek, kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2- Davacılar tarafından; taşınmaz üzerinde park alanı, idari tesis alanı, koruma bandı gibi kısıtlamalar olduğu, bilirkişi raporunda kısıtlamanın bir bölümüne yönelik inceleme yapıldığı, tüm kısıtlamalar tespit edilerek, sorumlu idarelerin hasım mevkiine alınmaları yönündeki itirazlarının dikkate alınmadığı, davanın ilk olarak adli yargıda 16.07.2010 tarihinde açıldığı, İSKİ İçmesuyu Havzaları Yönetmeliği'nin 6/9 (g) bendinde yapılan değişikliğin 23.01.2013 tarihinde yapıldığı, davanın açıldığı tarihten çok sonra yapılan değişikliğin görülmekte olan davayı etkilemeyeceği, proje bütünlüğü bakımından değişikliğin incelenmesi ve değişiklik sonucu taşınmazın kullanılabilir nitelikte olup olmayacağının tespiti gerektiği, İSKİ tarafından yapılan çalışmanın 1/5000 ve 1/1000'lik planlarda revize yapılmak suretiyle düzeltilmediği, bu nedenle davacıların hak ve mülkiyet kısıtlamalarının devam etmekte olduğu, taşınmazların imar planındaki konumları dikkate alınmadan sadece İSKİ verilerine dayanarak değerlendirme yapılmasının usul ve yasaya aykırı olduğu belirtilerek kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Tuzla İlçesi, ... Mahallesi, ... Mevkiinde bulunan ... ve ... parsel sayılı taşınmazların, İSKİ Kanunu ve Yönetmeliği gereğince kısmen dere mutlak koruma alamında kaldığı, bu şekilde mülkiyet haklarının kısıtlandığı, ... Asliye Hukuk Mahkemesi nezdinde açılan davada esasa yönelik olarak verilen kararın, Yargıtay temyiz incelemesi neticesinde görevli bulunmayan yargı merciince karar verilmesi nedeniyle bozulması üzerine taşınmazların kısıtlanmasından kaynaklanan zarara karşılık olarak 2.126.196,00-TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek olan yasal faizi ile birlikte tazmini istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
İSKİ İçmesuyu Havzaları Yönetmeliği'nin "Tanımlar" "başlıklı 4. maddesinde; "İçmesuyu havzaları (Havza): Bir akarsu, göl, baraj rezervuarı veya yeraltı suyu haznesi gibi bir su kaynağını besleyen yeraltı ve yüzeysel suların toplandığı bölgenin tamamıdır. Mutlak Koruma Alanı (0-300 m.): İçme ve kullanma suyu temin edilen ve edilecek olan suni ve tabii göller etrafında en yüksek su seviyesinde, su ile karanın meydana getirdiği çizgiden itibaren yatay 300 metre genişliğindeki kara alanıdır. Bahse konu alanın, havza sınırını aşması halinde mutlak koruma alanı havza sınırında son bulur. Kısa Mesafeli Koruma Alanı (300.-1000 m.): Mutlak koruma alanı üst sınırından itibaren yatay 700 metre genişliğindeki kara alanıdır. Bahse konu alanın, havza sınırını aşması halinde kısa mesafeli koruma alanı havza sınırında son bulur. Orta Mesafeli Koruma Alanı (1000-2000 m.): Kısa mesafeli koruma alanı üst sınırından itibaren yatay 1000 metre genişliğindeki kara alanıdır. Bahse konu alanın, havzasınırını aşması halinde orta mesafeli koruma alanı havza sınırında son bulur.Uzun Mesafeli Koruma Alanı (2000-havza sınırı): Orta mesafeli koruma alanının üst sınırından başlamak üzere su toplama havzasının nihayetine kadar uzanan bütün kara alanıdır." düzenlenmesine "Genel hükümler" başlıklı 5. maddesinde; "Bu Yönetmelikte açıklanmayan tüm hususlarda Su Kirliği Kontrolü Yönetmeliği’nin içmesuyu havzaları ile ilgili hükümleri uygulanır" düzenlemesine yer verilerek, "Özel hükümler" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında; İstanbul’a su temin edilen ve edilecek olan içmesuyu havzaları ve derelerin EK-1’de gösterildiği, "İçmesuyu havzalarında imar planlarında uyulması gereken esaslar" başlıklı maddenin 9. fıkrasının (c) bendinde; Mutlak koruma alanlarında İdare tarafından yapılacak veya yaptırılacak arıtma tesisleri hariç, hangi maksatla olursa olsun hiçbir yapılaşmaya izin verilemeyeceği düzenlemesine yer verilerek, aynı fıkranın (g) bendinde de; "İmar planları hazırlanırken, Ek 1'de isimleri verilen derelerin her iki tarafında kadastral sınırlarından itibaren 100 metrelik yapı yaklaşma mesafesi bırakılır. Derelerin yapı yaklaşma mesafesi içinde kalan bu alanlardaki yapılaşma hakları parsel yüzölçümünün %60'ı hesaplanmak kaydıyla Ek 2'de verilen yoğunluk değerlerine göre ait olduğu imar planı sınırı içinde bulunan havza dışındaki alanlar ile orta ve uzun mesafeli koruma alanlarında kullanılır. Bu durumda yapı yaklaşma mesafesi içinde kalan bu alanlar ağaçlandırma, yol, yeşil alan, rekreasyon v.b maksatlarla kullanılmak üzere kamuya bedelsiz terk edilir ve bu alanlarda yapı yapılamaz" düzenlemesine yer verilmiş iken, İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Kurulu'nun 16.01.2013 tarih ve 2 sayılı Kararı ile Yönetmeliğin anılan maddesinde değişikliğe gidilerek "İçme suyu havzalarında Ek 1'de isimleri verilen derelerin, orman alanları ve tarımsal niteliği korunacak alanlar dışında kalan kısımlarında; ıslah projesine uygun olarak bu derelerin ıslah kesitinin her iki yanında temizlik, bakım ve onarımlarının yapılabilmesi maksadıyla imar planlarında en az on metrelik dere işletme bantı ayrılır. Dere ıslah alanı ile dere işletme bantları idarece kamulaştırılır" şeklinde değişiklik yapılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; temyize konu kararda, yukarıda yer verilen yasal düzenlemeler uyarınca, dere işletme bandının, EK-1’de isimleri verilen derelerin, orman alanları ve tarımsal niteliği korunacak alanlar dışında kalan kısımlarında, ıslah projesine uygun olarak bu derelerin ıslah kesitinin her iki yanında, temizlik, bakım ve onarımlarının yapılabilmesi maksadıyla imar planlarında en az on metrelik bant bırakılacağı ve dere işletme bandının da kamulaştırılması zorunluluğunun bulunduğu açık olduğu, İSKİ İçmesuyu Havzaları Yönetmeliği'nin 6/9 (g) bendinin, 23.01.2013 tarihinde değiştirilerek yürürlüğe girmesi nedeniyle, bu hükmün değişik halinin uygulanması gerektiği, hükmün değişik halinde de dere işletme bandının 10 metre olarak belirlendiği, derelerin her iki yanındaki 10 metrelik koruma bandının davalı İdare tarafından kamulaştırılmasının mecburi olduğu, 10 metrelik alanın dışında kalan kısımlarda da özel bir kısıtlama hali olmadığı sürece kamulaştırma zorunluluğunun bulunmadığı sonucuna varıldığı, dava konusu … sayılı parselin 4.83 m2'lik kısmının, … sayılı parselin ise 204.09 m2'lik kısmının dere ıslah ve işletme bandı hattında kaldığı, geriye kalan kısımlarında ise herhangi bir kısıtlamanın mevcut olmadığı belirlendiği gerekçesi ile dere işletme bandı alanında kalan kısımlarının değeri olan 52.451,13-TL kamulaştırma bedelinin Asliye Hukuk Mahkemesi nezdinde açılan dava tarihi olan 16.07.2010 tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmişse de, İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi İçmesuyu Havzaları Yönetmeliği'nin 6. maddesinin 9. fıkrasının g) bendinde; "İçme suyu havzalarında Ek 1'de isimleri verilen derelerin, orman alanları ve tarımsal niteliği korunacak alanlar dışında kalan kısımlarında; ıslah projesine uygun olarak bu derelerin ıslah kesitinin her iki yanında temizlik, bakım ve onarımlarının yapılabilmesi maksadıyla imar planlarında en az on metrelik dere işletme bandı ayrılır. Dere ıslah alanı ile dere işletme bandları idarece kamulaştırılır" şeklinde değişiklik yapılmasına ilişkin İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Kurulu'nun … tarih ve … sayılı kararının iptali istemi ile açılan davada, ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K…. sayılı kararıyla, ''...yapılan yeni düzenleme ile dere işletme bandının yüz metrelik kısmının on metreye düşürülmesi neticesinde, dere yoluyla rezervuarlara taşınacak su miktarının etkileneceği, kesit daralmasıyla, taşkınların daha fazla görüleceği, taşkınlar esnasında rezervuarlara su kalitesi açısından istenmeyen maddelerin de taşınabilmesi ihtimali nedeniyle olumsuzluklar yaşanacağı, tüm bu hususlar gözönünde bulundurularak yapılan değerlendirme neticesinde değişikliğin şehircilik ilkeleri, ve kamu yararına uygun olmadığı...'' gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Bahsi geçen kararın temyiz incelemesi Danıştay 6. Dairesi'nin E:2021/2941 sayılı dosyası ile devam etmektedir.
Bu durumda; temyize konu kararın yasal dayanağı olan İSKİ İçmesuyu Havzaları Yönetmeliği'nin 6/9 (g) bendinde yapılan ''dere işletme bandının 10 metre olarak belirlenmesine ilişkin'' değişiklik ilk derece Mahkemesi kararı ile iptal edilmiş olmakla, yargısal süreç devam etmekte bulunduğundan, söz konusu süreç bekletici mesele yapılarak, oluşacak yeni hukuki duruma göre yeniden esasa ilişkin karar verilmesi gerektiğinden, davanın kısmen kabulü, kısmen reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Diğer yandan; bozmaya uyulması durumunda yapılacak yargılama sonucunda yargılama giderleri hususunda da yeniden karar verileceği tabii olduğu gibi; hukuki el atma nedeniyle açılan tazminat davaları; tazmine konu miktarın Kamulaştırma Kanunu esasları çerçevesinde kamulaştırmaya esas bedel olarak belirlenmesi, taşınmaz mülkiyetinin bedeli karşılığında kamuya aktarılması yoluyla hukuki el atma nedeniyle mülkiyetteki kısıtlamayı sonlandırmayı hedeflemesiyle tam yargı davalarından farklılaştığından, tam yargı davalarında olduğu gibi nispi harç ve nispi vekalet ücreti uygulanması bu davaların kaynaklandığı niteliğe uygun düşmeyeceğinden, yargılama giderlerinin ve vekalet ücretinin maktu olarak belirlenmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen kabulü, kısmen reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
2. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
3. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 27/04/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.