Karşılıksız çek düzenlemek suçundan sanık ... hakkında yapılan yargılama neticesinde, 5941 sayılı Çek Kanunu"nun 5. maddesinde 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılan değişikliğin 31/12/2017 tarihinde yürürlüğe gireceği dolayısıyla görevli şikayet merciin Cumhuriyet Başsavcılığı olduğundan bahisle karar verilmesine yer olmadığına dair Kumluca 1. İcra Ceza Mahkemesinin 25/04/2017 tarihli ve 2017/13 esas, 2017/48 sayılı kararına karşı yapılan itirazın reddine ilişkin mercii Kumluca 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 22/12/2017 tarihli ve 2017/124 değişik iş sayılı kararı aleyhine Adalet Bakanlığının 25/10/2018 gün ve 8392 sayılı kanun yararına bozma istemini içeren yazısı ekinde bulunan dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 06/11/2018 gün ve KYB-2018-88959 sayılı ihbarnamesi ile Dairemize verilmekle okundu.
Anılan ihbarnamede;
Dosya kapsamına göre; mercii tarafından 6728 sayılı Kanun’un 62. maddesi ile 5941 sayılı Kanun’un 3. maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “Cumhuriyet Başsavcılığına talepte” ibaresinin “icra mahkemesine şikâyette” şeklinde değiştirildiği, ancak bahse konu değişikliğin 6728 sayılı Kanun’un 76/f maddesi uyarınca 31/12/2017 tarihinde yürürlüğe gireceği ve çek hâmillerinin bu tarihe kadar ki başvurularını doğrudan mahkemeye değil Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapması gerektiği gerekçesiyle itirazın reddine karar verilmiş ise de; benzer bir olaya ilişkin Yargıtay 19. Ceza Dairesinin 30/03/2017 tarihli ve 2017/1189 esas, 2017/2913 karar sayılı ilâmında da belirtildiği üzere, 6728 sayılı Kanun’un 62.maddesiyle 5941 sayılı Kanun’un 3. maddesine yukarıda belirtilen değişikliğin yanı sıra 10. fıkra eklenerek “Lehine karekodlu çek düzenlenen lehdar, teslim aldığı çeki Türk Ticaret Kanununun 780 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen sisteme kaydeder. Karekodlu çekin sisteme kaydedildiği tarihten sonra çek düzenleyen tüzel kişinin temsilcilerinde meydana gelen değişiklikler, çek hesabı sahibi tüzel kişinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.” şeklinde karekodlu çekler yönünden yeni bir düzenleme getirildiği, kanun koyucunun 6728 sayılı Kanun’un 76/f maddesindeki düzenleme ile işbu karekodlu çekler için öngörülen yeni düzenlemenin yürürlük tarihinin ertelenmesini amaçladığı zira,6728 sayılı Kanun’un 63.maddesi ile değiştirilen 5941 sayılı Kanun’un 5.maddesinde “Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur…Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar icra mahkemesinde görülür ve İcra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulanır. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür.” şeklinde düzenleme yapılarak çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet vermek eyleminin, adli para cezasını gerektirir bir suç olarak öngörüldüğü, aynı maddede bu suçtan dolayı açılan davaların İcra mahkemelerinde görüleceği ve 2004 sayılı Kanun’un 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usûlüne ilişkin hükümlerin uygulanacağının açıkça hükme bağlandığı, 2004 sayılı Kanun’un 349. maddesinde “Şikayet dilekçe ile veya şifahi beyanla yapılır. Dilekçeyi veya dava beyanını alan icra mahkemesi duruşma için hemen bir gün tayin edip şikayetçinin imzasını alır ve maznuna celpname gönderir. Şahit gösterilmişse o da celbolunur.” şeklinde yer alan düzenlemeye nazaran, 5941 sayılı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenen karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet vermek suçundan dolayı şikâyetlerin doğrudan İcra mahkemelerine yapılması gerektiği cihetle, itirazın kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309.maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla, gereği görüşülüp düşünüldü;
Şikayet tarihinde yürürlükte bulunan 5941 sayılı Kanun"un 3/(6). maddesi;
"(6) Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil kısmî ödeme hâlinde, çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi ücretsiz olarak hamile verilir. Çek hamili, bu fotokopiyle müracaat borçlularına veya kambiyo senetleri hakkındaki takip usullerine başvurabileceği gibi, Cumhuriyet başsavcılığına (Değişik ibare : 6273 - 31.1.2012 / m.2) “talepte” bulunurken dilekçesine bu fotokopiyi ekleyebilir ve bunu icra daireleri ile mahkemelerde ispat aracı olarak kullanabilir. Mahkeme veya icra dairesinin istemi hâlinde çekin aslı bu mercilere gönderilir." iken, 09.08.2016 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmış olan ve 31.12.2017 tarihinde yürürlüğe giren 6728 sayılı Kanunun 62. maddesiyle değişik 5941 sayılı Kanun"un "İbraz, ödeme, çekin karşılıksız olduğunun tespiti ve gecikme cezası" başlıklı 3/(6). maddesi;
"(6) Muhatap bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil kısmî ödeme hâlinde, çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi ücretsiz olarak hamile verilir. Çek hamili, bu fotokopiyle müracaat borçlularına veya kambiyo senetleri hakkındaki takip usullerine başvurabileceği gibi, icra mahkemesine şikâyette bulunurken dilekçesine bu fotokopiyi ekleyebilir ve bunu icra daireleri ile mahkemelerde ispat aracı olarak kullanabilir. Mahkeme veya icra dairesinin istemi hâlinde çekin aslı bu mercilere gönderilir." şeklinde değiştirilmiştir.
Madde metninde değişiklik yapan 6728 Kanun"un 62. maddesinin gerekçesi ve komisyon raporu incelendiğinde; "...bu suçla ilgili yargılama görevi, doğrudan icra mahkemelerine verildiğinden, uygulamada tereddüte neden olmaması amacıyla Cumhuriyet Başsavcılığına talepte ibaresinin icra mahkemesine şikayette şeklinde değiştirilmesi suretiyle..." tasarı metninin kabul edildiği, yürürlük maddesinde ise bu değişiklikten sonra bir uyarlama yapılmadığı görülmektedir.
Şikayet tarihinde yürürlükte bulunan, 6728 sayılı Kanunun 63. maddesiyle değişik 5941 sayılı Kanun"un "Ceza sorumluluğu, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı" başlıklı 5/(1). maddesi;
"(1) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, (“...çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticari işlerde temerrüt faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile takip ve yargılama gideri toplamından...” ibaresi, 10/10/2017 tarihli ve 30206 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 26/7/2017 tarihli ve E.: 2016/191, K.: 2017/131 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.) az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır. Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar icra mahkemesinde görülür ve İcra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulanır. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer yada hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür." şeklinde düzenlenmiştir.
Buna göre; kanun koyucunun 5941 sayılı Kanun"da değişiklik yapan 6728 sayılı Kanunla birlikte "karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme" suçundan dolayı 09.08.2016 tarihinden itibaren açılan davaların tümünün İcra Mahkemelerinde görülmesi düzenlemeyi hedef aldığında bir tereddüt bulunmamaktadır. Kanun yararına bozma dosyasındaki şikayet tarihinin 13.04.2017 tarihi olması karşısında; suça konu çek nedeniyle yapılan şikayet hakkındaki davanın İcra Ceza Mahkemesinde görülmesi gerekeceği açıktır. Ancak, 5941 sayılı Kanun"un 3/6. maddesine "tereddüte neden olmamak için" konulan " icra mahkemesine şikâyette" ibaresinin düzenlendiği maddenin esas itibariyle, çek hamilinin şikayet dilekçesine çekin fotokopisini de ekleyebileceğinin düzenlenmesi olduğu, bu hükmün sonradan yürürlüğe girmesinin amacının ise karekodlu çeklerin basılması, dağıtılması sürecinin uzayabileceğinin öngörülmesi nedeniyle buna dair düzenlemenin ertelenmesi olduğu değerlendirilmekte olduğundan;
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı"nın kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden, Kumluca 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 22/12/2017 tarihli ve 2017/124 değişik iş sayılı kararının 5271 sayılı CMK"nin 309/4-a maddesi gereği BOZULMASINA, müteakip işlemlerin mahallinde yerine getirilmesine, 26/02/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.