Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2022/4457 Esas 2022/5898 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 25. HUKUK DAİRESİ



Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen alacak davasının yargı yolu nedeniyle görevsizliğine dair verilen karar hakkında bölge adliye mahkemesi tarafından yapılan istinaf incelenmesi sonucunda;.tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik verilen karara süresi içinde taraflarca temyiz edilmesi üzerine; dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı şirket, Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri'nin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla düzenlenen ihalelerde Kıbrıs Türk Askeri Saymanlık Müdürlüğü'ne damga vergisi ve karar pulu ödendiğini, ancak bu kesinti ve ödemelerin Anayasaya aykırı olduğunu,yapılan ihalelerin temelinin 500 sayılı Kıbrıs'a Gönderilecek Türk Askeri Birliği Mensuplarının Aylık ve Ücretleriyle Çeşitli İstihkakları ve Birliğin Başka Giderleri Hakkında Kanuna dayandığını, ilgili yönetmeliğin 15. maddesinin 5. Fıkrasında "...Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığınca düzenlenecek belgelere yapıştırılacak pul bedelleri Kıbrıs Türk Federe Devletince tesbit edilen nisbetlerde T.C. Damga Pulu olarak sarfedilir veya bu miktardaki pul bedeli kadar nakit Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı nakit saymanlığına yatırılır ve karşılığında alınan vezne alındısı ilgili belgelere eklenir." bildirildiğini,Anayasanın 73. maddesi, vergilendirme yoluyla mülkiyet hakkına yapılacak müdahalelerde kanunilik ilkesini özel olarak düzenlendiğini, anılan Kanununun 3. maddesine göre "Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.", dava konusu olayda ise yönetmelik maddesine dayanılarak şirketten haksız ve hukuka aykırı olarak damga vergisi ve karar pulu tahsil edildiğini belirterek imzalanan sözleşmeler kapsamında tahsil edilen damga vergisi ile karar pulu bedelleri ile şirket hakedişlerinden yapılan kesintilerin tespitini, kesintilerin şirketin mülkiyet hakkını ihlal etmiş olması nedeniyle hiçbir zaman sınırlaması olmaksızın tamamının kesinti ve ödemelerin yapıldığı tarihten itibaren ayrı ayrı işletilecek avans faizi oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile tespiti ile şimdilik 1.000,00 TL'nin tahsiline, bu talepleri kabul edilmemesi halinde uyuşmazlığın sebepsiz zenginleşme kapsamında değerlendirilerek geçmişe dönük 10 yıllık süre dikkate alınarak kesinti ve ödemelerin yapıldığı tarihten itibaren ayrı ayrı işletilecek avans faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile tespiti ve şimdilik 1.000,00TL'nin davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı, davanın reddini dilemiştir.
İlk derece mahkemesince, davacı tarafça açılan davanın 500 sayılı Kıbrıs'a Gönderilecek Türk Askeri Birliği Mensuplarının Aylık ve Ücretleriyle Çeşitli İstihkakları ve Birliğin Başka Giderleri Hakkında Kanun kapsamında haksız olarak alındığı iddia olunan damga vergilerinin ve imzalanan sözleşmeler için yatırılan pul bedellerinin tahsiline yönelik olduğu ve uyuşmazlığın 2577 sayılı İdari Yargılama Kanununun 2. maddesi kapsamında idari yargıda görülmesi ve karara bağlanması gerektiğinden yargı yolu caiz olmadığından davanın usulden reddine dair karar davacı tarafından istinaf edilmiş,Bölge Adliye Mahkemesince davanın dayanağı, ödenmiş bir verginin/karar pulu bedelinin sonradan sebepsiz hale gelmesi nedeniyle iadesinin istenmesi nazara alındığında, davacının taleplerinin idarenin vergi alma işlemine dayandığı, idari makamların kamu hukuku kuralları içinde gerçekleştirdikleri işlemlere karşı adli yargı yerinde dava açılamayacağı,bu nitelikteki davaların 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun belirtilen 2. maddesine göre idari yargı yerinde açılması gerektiği ve ilk derece mahkemesince davanın yargı yolu nedeniyle usulden reddine karar vermesinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle davacı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş,hüküm, taraflarca temyiz edilmiştir.
1-Dava, davacı şirketten kesilen damga vergilerinin ve imzalanan sözleşmeler için yatırılan damga vergileri ile karar pulları bedellerinin tespiti ve ödeme tarihlerinden itibaren işletilecek avans faiziyle birlikte davalı idareden tahsili istemine ilişkindir.
Kural olarak, kamu ihalelerinde ihale kararı ve ekleri ile ilgili sözleşmenin imzalanmasından önceki aşamada doğan ihtilâfların çözüm yeri idari yargı, sözleşmenin yapılmasından sonra ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözüm yeri adli yargıdır (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 21.03.2001 gün T.257-285 sayılı kararı, Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 03.02.1997 gün 4/3 sayılı kararı)
Taraflar arasında sözleşme imzalanmış olup, sözleşmenin imzalanmasından sonra ortaya çıkan bu uyuşmazlıkla ilgili taleplerin incelenmesinde adli yargı mercileri görevlidir.
Hal böyle olunca; olayda adli yargı görevlidir. Mahkemece işin esasına girilip taraf delilleri toplanarak sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, yanlış değerlendirme ile yazılı şekilde idari yargının görevli olduğu gerekçesiyle görev yönünden dava dilekçesinin reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.
2- Bozma nedenine göre tarafların sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesi kararının, yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmasına karar verilmiş olduğundan,HMK'nin 373. maddesinin birinci fıkrası uyarınca,iş bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin bölge adliye mahkemesi kararının da kaldırılmasına karar verilmiştir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nin 373. maddesinin birinci fıkrası uyarınca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının KALDIRILMASINA, aynı Kanununun 371. maddesi uyarınca, ilk derece mahkemesi kararının davacı yararına BOZULMASINA, ikinci bentte açıklanan nedenlerle tarafların diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 16/06/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.