Danıştay 8. Daire 2018/4391 Esas 2021/2609 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/4391
Karar No : 2021/2609



TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:2018/499 sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, J plaka tahsisi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi Şube Müdürlüğü'nün … tarihli ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararda; Manisa Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 08/12/2015 tarihli ve 858 sayılı kararı ile ilgâ edilen “J” Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usûl ve Esaslarına Dair Yönetmelik'in Geçici 7. maddesinde yer alan süreler içinde başvuruda bulunanlar hakkında UKOME tarafından bir karar alındığından ve daha sonraki yapılan başvurular hakkında Genel Kurul'un toplanmasını gerektiren bir sebep bulunmadığından, işlemin yetki yönünden hukuka aykırı olduğuna yönelik davacı iddiası yerinde görülmediği gibi davacının ihaleye katılmaksızın doğrudan J plaka verilmesi için gereken şartlara sahip olduğuna yönelik iddiaları da yerinde görülmediğinden; geçiş sürecine uygun bir şekilde, kazanılmış hakların korunması amacıyla belirli şartları taşıyanların belirlenen tarihe kadar başvurusu hâlinde, sadece tahsis ücreti karşılığında J plaka tahsis sürecinin tamamlanmasından sonra yapılan başvurularda, piyasa şartlarına uygun, rekabet ve açıklık ilkelerini sağlamak suretiyle ihale yoluyla tahsis yoluna gidilmesinde ve bu kapsamda ihaleye katılmayan davacının başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu Mahkeme kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, J plaka tahsis talebine ilişkin müracaatın UKOME'de değerlendirilmesi gerektiği, Ulaşım Koordinasyon Merkezi Şube Müdürlüğü tarafından tesis edilen işlemin yetki yönünden hukuka aykırı olduğu, fiilen sektörde taşımacılık yapan gerçek ve tüzel kişilerin öncelik hakkı olmasına rağmen çeşitli sebeplerle plaka verilmediği, belediye meclisince belirlenen 25/10/2013 tarihi itibarıyla oda kaydı bulunması gibi şartların hukuka aykırı olduğu, mevcut yönergenin mesleğe ve pazara yeni girenlere plaka tahsisinin ihale yoluyla yapılacağını kurala bağladığı, tahsisen plaka dağıtımının yapıldığı tarihte fiilen sektörde olan davacı hakkında anılan hükümlerin uygulanmasının iyiniyet ve hakkaniyet kuralları ile bağdaşmadığı belirtilerek temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.


KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarece savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
… Şoförler ve Otomobilciler Odası'na 31/01/2014 tarihinde kaydolan davacı tarafından, 05/02/2016 tarihli ve 2016/23 sayılı UKOME Genel Kurulu Kararı ile çıkarılan "J" Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönerge'nin "(J) Plaka Tahsis Sayıları ve Tahsislerde İzlenecek Yol" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrası uyarınca; ilk tahsis ücretinden yüksek olmamak üzere tarafına J plaka tahsis edilmesi istemiyle 02/12/2016 tarihinde davalı idareye yapılan başvurunun; Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi Şube Müdürlüğü'nün 08/12/2016 tarihli ve 58158 sayılı işlemi ile davacının daha önceden yaptığı (J) plaka tahsis başvurusunun UKOME Genel Kurulu'nun 17/12/2015 tarihli ve 2015/112 sayılı kararıyla uygun görülmediğinden bahisle reddi üzerine, davacının başvurusunun UKOME tarafından değerlendirilmesi gerektiğinden Şube Müdürlüğü işleminin geri alınması istemiyle yapılan 28/12/2016 tarihli başvurunun 02/01/2017 tarihli ve 161 sayılı Şube Müdürlüğü işlemi ile Manisa Büyükşehir Belediyesi UKOME Genel Kurulu'nun 05/02/2016 tarihli ve 2016/23 sayılı kararı ile kabul edilen Manisa Büyükşehir Belediyesi (J) Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usûl ve Esaslarına Dair Yönerge'nin "Umum Servis Araçlarının 'J' Plaka Alma Zorunluluğu ve Tahsisi" başlıklı 5. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "İlk defa servis taşımacılığı yapacak olan servis aracı sahibi gerçek ve tüzel kişiler bağlı olduğu Merkez ve ilçe bazında, Manisa UKOME kararı doğrultusunda Manisa Büyükşehir Belediye Encümenince 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerince yapılan ihale kapsamında plaka tahsisi ve çalışma ruhsatı almak üzere başvurabilir. Başvurularda şartname, sözleşme, yönerge şart ve gerekleri yerine getirilerek, şartname bedeli ile tahsis ücretleri yatırılıp, yapılan ihale sonucu kendilerine tahsis edilen plakaya uygun nitelikte olduğu aracın tescilini yapmak üzere Ulaşım Dairesi Başkanlığına müracaat ederler, talebi uygun görülenlerin J plaka tahsis ve çalışma ruhsatları Ulaşım Dairesi Başkanlığı UKOME Şube Müdürlüğünce düzenlenir." hükmü ile ilk defa yapılacak J plaka tahsisinin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılacağı açıkça belirtildiğinden, aynı zamanda UKOME'nin 05/02/2016 tarihli ve 2016/23 sayılı kararı olan (J) Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönerge'ye göre yapılan bir işlemin ayrıca UKOME'de yeniden değerlendirilebilmesi mümkün olmadığından bahisle reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesinin (f) fıkrasında; "Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek" büyükşehir belediyesinin görevleri arasında sayılmış, anılan Kanun'un 9. maddesinde; “Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır.
Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” kuralına yer verilmiştir.
15/06/2006 tarihli ve 26199 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği'nin "Ulaşım Koordinasyon Merkezi" başlıklı üçüncü kısmının “Görev ve yetkileri” başlıklı 18. maddesinde, “(1) UKOME, büyükşehir içindeki kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesini sağlamak üzere; ulaşım, trafik ve toplu taşıma konularında üst düzeyde yönlendirici karar alma, uygulama, uygulatma ve ilgili mevzuattaki usulüne göre gereken tesisleri kurma, kurdurma ve işletme hak ve yetkilerine haizdir. Bu amaçla; a) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, mevzuatla yetkili kılındığı durumlarda mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almakla, … ç) Kara, deniz, göl, nehir, kanal ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; otobüs, taksi, dolmuş ve servis durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmekle, d) Karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları ile bu taşıtların teknik özelliklerini tespit etmek, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek, bunlara izin ve çalışma ruhsatı vermekle, e) Büyükşehir belediyesinin sınırları içinde, ulaşım, toplu taşıma ve trafik mevzuatının büyükşehir belediyesine verdiği yetki doğrultusunda uygulamaya yönelik yönlendirici karar almak ve görüş oluşturmakla,...” görevli ve yetkili olduğu belirtilmiş, Yönetmeliğin 17., 19. ve 20. maddelerinde UKOME'nin başkan ve üyelerinin kimlerden oluşacağı belirtilerek çalışmaların kurul halinde yapılacağı, kararların salt çoğunlukla alınacağı kurala bağlanmış, “Ulaşım Koordinasyon Birimi” kenar başlıklı 21. maddesinde ise, “(1) UKOME'nin sekreterya hizmetleri, büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde bu amaçla oluşturulacak ulaşım koordinasyon birimi tarafından yürütülür.”; “Görevleri" kenar başlıklı 22. maddesinde ise, “(1) Ulaşım koordinasyon birimi; a) Başkanın emir ve talimatları doğrultusunda gündemi hazırlar ve üyelere duyurur. b) Görüşme tutanaklarını düzenler. c) Alınan kararları yazar, üyelerin imzalarını tamamlatır ve ilgili mercilere gönderir. ç) UKOME toplantılarına üye gönderen kurum ve kuruluşlarla irtibatı sağlar. d) Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde nazım plana uygun arazi kullanım ve ulaşım planlama çalışmaları doğrultusunda büyükşehir ulaşım planının yapılması için gereken ön çalışmaları yaparak kurula sunar.” kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden servis araçları, toplu taşıma araçları ile taksi sayılarının, bu araçların güzergahları ile bunlara belli seriden plaka verilmesi ve çalışma izni verilmesi konusunda karar verme yetkisinin Ulaşım Koordinasyon Merkezine ait olduğu anlaşılmakta olup; büyükşehir belediye başkanlığı bünyesinde oluşturulan ve Ulaşım Koordinasyon Merkezinin sekreteryasını yürütmekle görevlendirilen ulaşım koordinasyon biriminin ya da Daire Başkanlığının bu konuda işlem tesis etme yetkisinin bulunmadığı görülmektedir.
Her ne kadar dava konusu işlemde, (J) Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönerge'de yer alan "J" plaka tahsisine yönelik düzenleme dolayısıyla davacının başvurusunun UKOME'de yeniden değerlendirilemeyeceği belirtilmiş ise de; bahsi geçen düzenleyici işlemin varlığının, düzenleyici kuralın uygulanmasına yönelik bireysel işlem tesis etme hususunda şube müdürlüğünü yetkili karar mercii haline getirmediği açıktır.
Öte yandan, davacı tarafından 05/02/2016 tarihli ve 2016/23 sayılı UKOME Genel Kurulu kararı ile kabul edilen Manisa Büyükşehir Belediyesi (J) Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usûl ve Esaslarına Dair Yönerge ile oluşan yeni hukuki durum sonrasında yapılan (J) plaka tahsis başvurusunun; Manisa Büyükşehir Belediye Meclisi'nin ... tarihli ve ... sayılı kararı ile kabul edilen Manisa Büyükşehir Belediyesi "J" Plaka Tahsisli Umum Servis Araçları Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik uyarınca tesis edilen 17/12/2015 tarihli ve 2015/112 sayılı UKOME kararından ayrı olarak yeniden UKOME tarafından değerlendirilerek işlem tesisi gerektirdiği tartışmasızdır.
Bu durumda, davacının J plaka tahsisi istemiyle yaptığı başvurunun UKOME'ye iletilip Ulaşım Koordinasyon Merkezi Genel Kurulu tarafından incelenip karara bağlanması gerekirken, Manisa Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Dairesi Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi Şube Müdürlüğü tarafından, Yönerge'de kendisine tanınan "J" plaka ile ilgili iş ve işlemleri yürütmek yetkisinin ötesinde karar alma niteliğinde tesis edilen dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmadığından, işin esası incelenmek suretiyle davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu kararda hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2… Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 29/04/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.