Danıştay 10. Daire 2020/6923 Esas 2021/2284 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/6923
Karar No : 2021/2284


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Genel Müdürlüğü / ANKARA
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ankara ili, Evren ilçesi, ... Mahallesi 'nde kain, tapunun ..., ... ve ... parsellerinde kayıtlı ve mülkiyeti davacıya ait olan taşınmazların da içinde bulunduğu alanda 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu uyarınca arazi toplulaştırması yapılmasına ilişkin işlemin anılan taşınmazlar yönünden iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:.., K:... sayılı kararıyla, mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporundaki tespitler ile dosyada bulunan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, davacıya tahsis edilen ... blok, ... parsel sayılı taşınmazın önceki kadastral parsellere göre 750,00 metrekaresinin taşlık arazi olduğu, yerli, sabit/yarı sabit kayaların yer aldığı alanın temizlenmesinin ve taşınmasının mümkün olmadığı, bu haliyle arazi toplulaştırma işlemi neticesinde davacının yeni oluşturulan parseli kullanma ve yararlanma hakkının kısıtlandığı, bu nedenle söz konusu alanda yapılan toplulaştırma işleminin toplulaştırma ilke ve kuralları ile kamu yararına uygun olmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle arazi toplulaştırma işleminin davacının taşınmazlarına yönelik kısmının iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:, K:... sayılı kararıyla, ilk derece mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu, davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, eksik bilirkişi raporuna göre karar verildiği, bölgenin yapısı gereği pek çok arazinin aynı nitelikte kayalarla kaplı olduğu, kadastral parseller ile tahsis edilen yeni parselin toprak yapısının ve durumunun incelenmediği, yeniden bilirkişi raporu ya da ek bilirkişi raporu alınması ile bu hususun açıklığa kavuşturulabileceği, arazi toplulaştırmasına ilişkin uygulamaların 3083 sayılı Kanun, Uygulama Yönetmeliği ve Teknik Talimat hükümleri uyarınca gerçekleştirildiği, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu, bu nedenlerle temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, haksız ve hukuki dayanağı bulunmayan temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile eksik inceleme sonucunda verilen Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeyerek işin esasına geçildi, gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Ankara ili, Evren ilçesi, ... Mahallesi'nde davacının maliki olduğu ..., ... ve ... parsel sayılı taşınmazların da içinde yer aldığı alan, Bakanlar Kurulunun 12/10/2012 tarih ve 3857 sayılı kararı ile 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu uyarınca "uygulama alanı" olarak tespit ve ilan edilmiştir. Toplulaştırma yapılacak alanın maliklerinden muvafakat alınamadığından, Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün 27/02/2014 tarihli onayı ile belirtilen alanın zorunlu toplulaştırma alanı olarak belirlenmesine karar verilmiştir. Sonrasında yüklenici firmaya yer teslimi yapılarak toplulaştırma iş ve işlemlerine başlanılmış, rayiç bedel tespiti ile derecelendirme harita ve puanları, sabit tesis tutanakları mahallinde askıya çıkarılmış, devamında tescile esas parselasyon planı, 22/11/2016 tarihinde Şereflikoçhisar Kadastro Müdürlüğüne gönderilmiştir. Davacının maliki olduğu parsellere, büyük bir kısmı fiili kullanım alanında olmak üzere... blok, ... parsel sayılı taşınmaz tahsis edilmiştir. Davacı tarafından, yeni tahsis olunan parselin, tarıma elverişsiz olduğu ve kayalık alanda bulunduğu, bu hususun toplulaştırma ilke ve esaslarına aykırı olduğu ileri sürülerek bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan haliyle 1. maddesinde, bu Kanunun, amacının sulama alanları ile Bakanlar Kurulunca gerekli görülen alanlarda; toprağın verimli şekilde işletilmesi, işletilmesinin korunması, birim alandan azami ekonomik verimin alınması, tarım üretiminin sürekli olarak artırılması, değerlendirilmesi ve buralarda istihdam imkanlarının artırılması ... ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalanan tarım topraklarının gerektiğinde ve imkanlar ölçüsünde genişletilmesi suretiyle de toplulaştırılması, tarım arazisinin ailenin geçimini sağlamaya ve aile iş gücünü değerlendirmeye yeterli olmayacak derecede parçalanması ve küçülmesinin önlenmesi ... olduğu hüküm altına alınmıştır.
Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin işlem tarihinde yürürlükte olan "Toplulaştırma" başlıklı 20. maddesinde, toplulaştırmanın, uygulama alanında ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalı ve hisseli arazinin birleştirilmesi ve bu amaçla kamulaştırma, az topraklı veya topraksız çiftçinin topraklandırılması, sahibine bırakılacak arazinin belirlenmesi, köy gelişme ve yeni köy yerleşme alanlarına yer ayrılması gibi arazi düzenlemesine dair diğer hususları kapsayacağı; "Talimat Hazırlanması" başlıklı 71. maddesinde, Genel Müdürlüğün bu Yönetmeliğin uygulamasını sağlamak, kolaylaştırmak, tamamlamak ya da açıklamak maksadıyla talimat çıkarmaya yetkili olduğu kuralları yer almaktadır.
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından Haziran 2010'da çıkarılan "Arazi Toplulaştırması Teknik Talimatı"nın "Yeni Parselasyon Planlarının Hazırlanması" başlıklı 19. maddesinde yer alan "Yeni Parselasyon Planlanmasında Dikkat Edilecek Hususlar" başlıklı bölümde, maliklere mümkün olduğu ölçüde eski arazisine eş değer ve tek parselde arazi verilmeye, ayrıca maliklerin istekleri dikkate alınarak arazisinin yoğun olduğu bölgede veya en büyük parselinin etrafında toplanarak arazi verilmeye çalışılacağı kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, toplulaştırma projesi kapsamında davacının maliki olduğu üç adet kadastral parsele karşılık yeni tahsis edilen parselin verimli olmadığı ve kayalık bir arazi olduğu iddiasında bulunulduğu, davalı idare tarafından ise yapılan uygulamanın mevzuata uygun olduğu ve bölgenin yapısı gereği pek çok arazinin aynı nitelikte kayalıklarla kaplı olduğu, davacıya toplulaştırma sonucunda yeni tahsis edilen arazinin önceki arazilerinin yapısıyla uyumlu bulunduğu, ..., ... ve ... parsellerin toplam alanının 6.080,00 m² olup bu alanın tarımsal olarak kullanılabilir miktarının 1.374,00 m² olduğu, davacıya yeni tahsis edilen parselin ise yaklaşık 3.226,00 m²'sinin tarıma elverişli olduğu, dolayısıyla kullanılabilir tarım alanına bakıldığında davacının herhangi bir maddi kaybının olmadığı, davacıya eş değer nitelikli arazi tahsisi yapıldığı yönünde savunmada bulunulduğu anlaşılmaktadır.
Dosyada bulunan bilirkişi raporunun incelenmesinden, dava konusu edilen kadastral parseller ile yeni tahsis olunan yerin toprak yapısına ve arazi topoğrafyasına ilişkin davalı idarenin savunmaları bakımından değerlendirmede bulunulmadığı, sadece yeni tahsis edilen alanın yaklaşık 750,00 m² sinin taşlık arazi olup bu alanın temizlenmesinin ve kayaların taşınmasının mümkün olmadığı, bu nedenle tarımsal faaliyet açısından davacıyı kısıtladığı ve maddi kaybına yol açacağı kanaatinde bulunulduğu görülmektedir.
Mahkeme kararına dayanak yapılan anılan bilirkişi raporunun, belirtilen hususlarda eksik ve bu nedenle hüküm kurmaya elverişli olmadığı açıktır.
Öte yandan, dava dosyasında yer alan bilgilerden, bağlantılı dava olarak görülen ve davacısı ... olan davada yapılan yargılama sonucunda davanın reddi yolunda verilen ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E...., K:... sayılı kararında, temyize konu toplulaştırma işleminin yapıldığı Ankara ili, Evren ilçesi, ... Mahallesi'nde (aynı yerde) bulunan ... kadastral parsele karşılık ... blok, ... sayılı parselin tahsis edildiği, dosyada bilirkişilerce kadastral parselin ve yeni tahsis edilen parselin kullanılabilir tarımsal alan ve taşlık alanlar açısından incelenmesi sonucunda tanzim edilen bilirkişi raporundaki tespitlere göre karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davacının maliki olduğu kadastral taşınmazlar ile toplulaştırma işlemi sonucunda davacıya yeni tahsis edilen parselin, bölgede mevcut diğer araziler de göz önünde tutulmak suretiyle konumları, arazi ve toprak yapısı, kullanılabilir tarımsal alanları bakımından incelenerek davacının iddialarının ve davalı idarenin savunmalarının açıklığa kavuşturulması ve bu şekilde uyuşmazlığın çözümü gerekmektedir.
Mahkemece yukarıda belirtilen açıklamalar doğrultusunda bilirkişi heyetinden ek rapor alınması ya da takdire göre konusunda uzman olan bilirkişilerden yeni bir rapor alınması suretiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, eksik ve hüküm kurmaya elverişli olmayan bilirkişi raporuna göre dava konusu işlemin iptali ve bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolunda karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı temyize konu kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 17/05/2021 tarihinde oy birliğiyle, kesin olarak karar verildi.