Mahkemesi : Eskişehir 1. İş Mahkemesi
Tarihi : 01.04.2015
No : 2014/992-2015/139

Dava, davalı K... tarafından eksik işçilik tespiti sonucu resen tahakkuk ettirilen fark prim borcunun iptali ile Kuruma borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak, ilamında belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı K... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, 506 sayılı Yasa"nın 79. maddesindeki, “(Ek fıkra: 29/07/2003-4958 S.K./37. md.) Bu Kanunun 83"üncü maddesinde belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından ihale yoluyla yaptırılan her türlü işler, gerçek veya tüzel kişilerce yapılan inşaatlardan dolayı yeterli işçilik bildirmiş olup olmadığı Kurumca araştırılır. Usûl ve esasları yönetmelikle belirlenecek bu araştırma sonucunda yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğunun anlaşılması hâlinde, bildirilmemiş olan işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, gecikme zammı ile birlikte sigorta müfettişince inceleme yapılması istenilmeksizin işveren tarafından ödendiği takdirde, işyeri hakkında sigorta müfettişine inceleme yaptırılmayabilir.
(Ek fıkra: 29/07/2003 - 4958 S.K./37. md.) Sigorta müfettişi tarafından, Kuruma bildirilmediği tespit edilen asgari işçilik tutarı üzerinden Kurumca resen tahakkuk ettirilen sigorta primleri bu Kanunun 80"inci maddesi de nazara alınarak işverene tebliğ olunur. İşveren, tebliğ edilen prim borcuna karşı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma itiraz edebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazın reddi halinde, işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvurulması prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz.” düzenlemesi yanında, aynı yasanın 130. maddesi ile Sosyal Sigortalar Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 38. ve devamı maddelerinde de; detaylı düzenlemesine yer verilmiş olan ve uygulamada ölçümleme olarak adlandırılan işlemden kaynaklanmaktadır.
Asgari işçilik tutarının hesaplanmasında, özel bina inşaatlarında binanın ruhsatında kayıtlı alanı (binanın ruhsatı mevcut değilse bu husus mahallinde yapılacak keşifle belirlenmelidir) ile Bayındırlık Bakanlığı birim maliyet bedeli çarpımı sonucu bulunacak yaklaşık maliyet bedeline işin yapım tarihinde yürürlükte bulunan Kurumca tespit edilmiş asgari işçilik oranının uygulanması sonucu elde edilecek miktarın asgari işçilik tutarı olarak kabul edilmesi, ihale konusu işlerde ise, müteahhide ödenen toplam istihkak tutarının işin yapımı tarihinde yürürlükte olan asgari işçilik oranı ile çarpımı sonucu bulunacak asgari işçilik miktarına itibar edilmesi gerekir.
Aynı şekilde yapılan işin niteliği veya işyerinin büyüklüğüne dair uyuşmazlıklarda, özel bina inşaatlarında proje sözleşme, inşaat ruhsatı gibi belgeler, ihaleli işlerde ise proje, ihale, sözleşme, keşif özeti, hak ediş raporları ve sair belgeler getirtilerek incelenmeli, yazılı ve bir kısmı da resmi nitelikteki bu belgelerin aksini ispat külfetinin işverene ait olduğu ve aksinin aynı güç nitelikte belge ve kayıtlarla ispat olunabileceği, soyut nitelikteki tanık beyanlarına dayanılarak karar verilemeyeceği göz önünde tutulmalıdır. Keza, dava konusu işin makine parkında mevcut makine ve araçlarla yapıldığı iddia ediliyorsa, bunun işverence belgelendirilmesi, asıl işyerinin Kurum tarafından ayrıca tescil edilmiş olması halinde bu husus dikkate alınarak asgari işçilik hesabı yapılmalıdır.
İşin, işyeri devamlı sigortalıları ile yapıldığının bu iş için ayrı işçi çalıştırmadığının ileri sürülmesi halinde, daimi işyeri sigortalılarının sayısı, niteliği, inceleme konusu iş yerine mesafesi gibi hususlar dikkate alınarak, mahkemece bu işin daimi işçilerle yürütülmesinin mümkün olup olmadığı araştırılmalıdır.
Öte yandan, çeşitli tarihlerde Kurumca çıkarılan genelge ve genel tebliğlere ekli listelerde asgari işçilik oranları belirlendiğinden, işin yapıldığı dönemde yürürlükteki asgari işçilik oranlarının dikkate alınması gerekir. Listede açıklanan işi bölümlere ayırıp her biri için ayrı işçilik oranları alınması da mümkün değildir. Ancak, ihaleli işlerde bölümler halinde keşif özetine bağlanmış farklı ihale konuları varsa her biri için listede belirlenen asgari işçilik oranının esas alınması gerektiği kabul edilmelidir.
Ayrıca konu ile ilgili olarak yeri gelmişken, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 12.02.2014 gün, .../... E. .../... K. sayılı ilamında da değinildiği gibi Belediyelerin 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49.maddesine uygun olarak işçi çalıştırmakla yükümlü oldukları hususu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Somut olay incelendiğinde; davalı K..., davacı B...’nin toplantı ve sergi salonu inşaatının yapımında çalışan işçilerin B... daimi işyeri olan .... sicil nolu, mahiyeti Karayolları ve Otoyolları İnşaatı olan işyerinden bildirildiği, oysa yapılan inşaat işinin “ikamet ve ikamet amaçlı olmayan binaların inşaatı” niteliğinde olup yapılan işin yol inşaatı ile bir ilgisinin bulunmadığı, bu işe ilişkin iş kolu kodunun, prim oranının ve tehlike sınıfının bildirim yapılan işyerininkilerden farklı olduğu gerekçesiyle Kurum tarafından resen, ... sicil nolu işyeri dosyası tescil edilerek yapılan iş ile ilgili 2008/2,6,7. ayları ile 2009/2. aylarına mal edilmek suretiyle %9 asgari işçilik oranı baz alınarak asgari işçilik hesaplaması yapıldığı, davacı B...’nin de bu işin devamlı işyerinden bildirilen işçilerle yapıldığını savunduğu ve bu nedenle tahakkuk ettirilen fark prim borcunun kaldırılmasını talep ettiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, hükme esas alınan ve hukuka aykırı gerekçeler içeren 04.12.2014 tarihli bilirkişi raporuna dayanılarak, kamu kurumu olan davacı B... B..."nın ... sicil numaralı daimi inşaat ve yol, kaldırım yapım işi olarak tescil ettirdiği işyerinde çalışan işçilerle de bu işin yapabileceği ve işi yapanın bir belediye olduğu göz önünde bulundurulduğunda da işin maliyet bedelinin de düşük olduğu ve çok sayıda işçi ile yapılacak bir iş olmadığı, belediyenin mevcut işçileri ile de yapılabileceği, kamu kurumu olan davacı B... B..."nın da tüm ödemelerinin resmi belgelere dayanması gerektiği, sigortasız işçi çalıştırmasının mümkün olmadığı ve dolayısıyla bildirim dışı bir işçiliğinin de olamayacağı gerekçesiyle davanın kabulü ile, tahakkuk ettirilen 3.808,75 TL tutarındaki primin iptaline karar verilmiştir.
Yukarıda anılan ilkeler ve mevzuat hükümleri göz önünde bulundurulduğunda Mahkeme kararının eksik inceleme ve hatalı gerekçeye dayalı olduğu anlaşılmıştır.
Mahkemece, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda araştırma yapılarak, davacı B...’ce bu inşaatın yapımı sırasında çalıştırılan ve Kuruma bildirimleri yapılan işçi sayısı, işçiler için ödenen prim tutarları belirlenerek, Kurum tarafından yapılan asgari işçilik hesabının doğru olup olmadığı denetlenerek ve davacı B...’nin eksik işçilikten kaynaklı borcu olup olmadığı tespit edilerek elde edilecek sonuca göre bir karar vermesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı K... vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 05.11.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.