Mahkemesi : İş Mahkemesi
Dava, ... sigortalılığının ve 6111 sayılı Kanundan yararlanabileceğinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, ilâmında belirtildiği şekilde davacının sigortalılık talebine dair davanın konusu kalmadığından esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına, 6111 sayılı Kanundan yararlanılmasına dair talebin kabulüne dair karar vermiştir.
Hükmün, davalı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
31.05.2011 tarihinde açılan eldeki davada; davacı, ilk kesintinin yapıldığı tarihten itibaren 2926 sayılı Kanun kapsamında ... sigortalısı olduğunun tespiti ile 6111 sayılı Kanundan yararlanabileceğinin tespitini istemiş, yargılama aşamasında Kurumun davacının 01.07.1994 – 31.12.1995, 01.09.1999 – 31.12.1999, 01.06.2001 – 31.12.2001 , 06.06.2011 – 27.12.2011, 12.07.2012 – 01.10.2012 tarihleri arasında ... sigortalılığını kabul ettiğini bildirmesi üzerine, mahkemece, davacının sigortalılık sürelerinin tespitine yönelik talebi hakkında konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına, 6111 sayılı Kanunun yürürlük tarihi itibari ile dava açıldığından davacının Kurum tarafından kabul edilen sigortalılık süresi yönünden 30.11.2010 tarihine kadar olan prim borçları ödemesinin 6111 sayılı Kanuna göre yapılandırılması gerektiğinin tespitine dair karar verilmiştir.
Dosya kapsamından; 28.05.2007 tarihinden devam eden ziraat odası kaydı ve 20.05.2011 varide tarihli giriş bildirgesine istinaden, davacının 06.06.2011 tarihinde ... sigortalılığının tescili Kurumca yapıldığı, ....’nin yazı ve eklerinden, davacının 1993 yılında üretilen tütünün satımı nedeniyle 06.06.1994 tarihinde ... tarafından prim tevkifatı yapılarak 20.07.1994 tarihinde Kurum hesabına yatırıldığı, yine 1994 yılında üretilen tütünün satımı nedeniyle 1995 yılı Haziran ayında .... tarafından prim tevkifatı yapılarak 20.07.1995 tarihinde Kurum hesabına yatırıldığı, davacının 1996 ve 1997 yılı üretilen tütünün ... satıldığı ancak gelen yazıda 07.04.1997 ve 03.06.1998 tevkifat tarihleri ve 20.05.1997 – 20.07.1998 yatırma tarihleri belirtilmesine rağmen tevkifat tutarı “0” olarak yazıldığı, ....’nin yazı ve eklerinden, 1996 nisan dönemine ilişkin tevkifat bildiriminde davacının ismi yanında muaf olduğu yazılı olup tevkifat tutarı gösterilmediği, Kurumun 19.03.2013 tarihli yazısında, davacının dosyasında yapılan tetkik ve tevkifat kesintilerine istinaden geriye dönük tescil yapılarak, davacının 01.07.1994 – 31.12.1995, 01.09.1999 – 31.12.1999, 01.06.2001 – 31.12.2001 , 06.06.2011 – 27.12.2011, 12.07.2012 – 01.10.2012 tarihleri arasında ... sigortalılığını
kabul ettiğini bildirdiği, davacı vekilinin 17.12.2013 tarihli celsede “kurum tarafından geriye dönük sigortalılık tespit ve tescili yönünden işlemler yapılmış olup sigortalılık tespiti yönünden davanın konusuz kaldığına” ilişkin beyanı bulunduğu anlaşılmaktadır.
Sigortalı olmak, kamu düzenine ilişkin, kişiye bağlı, vazgeçilemez ve kaçınılamaz hak ve yükümlülük doğuran bir hukuksal statü meydana getirmektedir. Kişilerin ve sosyal güvenlik kuruluşlarının bu statünün oluşumundaki rolü, yenilik doğurucu ve iradi bir durum değil, Kanun gereği kendiliğinden oluşan statüyü belirlemekten ibarettir. Dolayısıyla, Sosyal Güvenlik hakkında Hukuk Muhakemeleri Kanununun 307. maddesi kapsamında feragat olanaksızdır ve açıklanan sigortalılığın ve sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davadan da vazgeçilemez. Davacı ancak, anılan Kanunun 123. maddesinde düzenlenen hakkını kullanabilir ve ileride yeniden dava açabilme hakkını saklı tutarak, davalının rızası ile davanın takibinden vazgeçebilir veya Kanunun 150. maddesi hükmü gereğince, davayı takip etmeyerek yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılması ve giderek davanın açılmamış sayılması sonucunu elde edebilir.
Bu nedenle; inceleme konusu davada, davacının isteminin dava tarihi olan 31.05.2011 tarihine kadar ... sigortalılığı tespitine ilişkin olduğu gözetilerek, mahkemece, davadan vazgeçilemeyeceği davacı tarafa bildirilerek, Kurumca davacının kabul edilmeyen ... sigortalılığına ilişkin dönemler yönünden davacı tarafın beyanı alınarak, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 123 veya 150. maddelerinde düzenlenen haklardan birinin kullanımı niteliğinde olup olmadığı kendisine sorulmak suretiyle belirlenmeli; beyanın, anılan anlamlarda kullanıldığı saptandığı takdirde, duruma göre, 123 veya 150. maddesinde öngörülen prosedür işletilmeli, aksi durumda ise, elde edilecek sonuca göre dava konusu istem hakkında karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınmaksızın, mahkemece, hatalı değerlendirme sonucu, yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, Üye ..."in muhalefetine karşı, Başkan ..., Üyeler ..."ın oyları ve oyçokluğuyla 28.10.2015 gününde karar verildi.

-KARŞI OY-

Davacı, tarımsal faaliyetinden elde ettiği ürün bedellerinden yapılan ... çiftçi prim kesintisi nedeniyle ilk kesintinin yapıldığı tarihten itibaren... sigortalısı olduğunun tespitini talep etmiştir. Ön inceleme duruşmasında da davacı aynı talebini yinelemiş, mahkeme bu talep üzerinden yargılamaya devam etmiştir.
Daire çoğunluğu ile aramızdaki uyuşmazlık, davacının talebinin yorumlanması ve Kurum kabulüne göre davanın konusuz kalıp kalmadığı noktasındadır.
Yargılama aşamasında davalı Kurum tarafından davacının sigortalılığı, 1.7.1994 – 31.12.1995, 1.9.1999 – 31.12.1999, 1.6.2001 – 31.12.2001, 6.6.2011 – 27.12.2011, 12.7.2012 -1.10.2012 tarihleri arasındaki süreyle kabul edilmiştir. Davacı duruşmada, Kurum tarafından geriye dönük sigortalılık tespit ve tescili yönünden işlemlerin yapıldığını, sigortalılık tespiti yönünden davanın konusuz kaldığını beyan etmiş, mahkeme de sigortalılık tespitine yönelik talebin konusuz kaldığına hükmetmiştir.
Daire çoğunluğu, davacını sigortalılık talebinin ilk tevkifattan dava tarihine kadar olduğunu, bu nedenle Kurumca arada kabul edilmeyen sürelerde davanın konusuz kalmayacağını beyan etmektedir.
Dava tarihi 31.5.2011 dir. Davacının talebi ilk tevkifat tarihinden dava tarihine kadar değildir. Sadece ilk kesintiden itibaren sigortalı olduğunu talep etmiş, sigortalılık süresinin sonunu belirlememiştir. HMK m. 119/1-ğ bendine göre, davacı açık bir şekilde talep sonucunu mahkemeye bildirmesi gerekir. Eğer bildirmemişse hâkim, ön inceleme duruşmasında davacıdan talebini somutlaştırmasını istemesi gerekir. Ayrıca HMK 194 üncü madde uyarınca davacının davasını somutlaştırma yükümlülüğü vardır.
Somut olayımızda davacı, sigortalılık süresinin tespitini talep ederken başlangıcını belirtmiş ancak sona erdiği tarih yönünden herhangi bir talep belirtmemiştir. Bu durum, dava tarihine kadar sigortalılık istenmiştir şeklinde yorumlanamaz. Davacı, Kurumca kabul edilen sigortalılık sürelerini kabul ettiğini, talebinin karşılandığını, davanın konusu kalmadığını beyan ederek talebini, Kurum kabulü kadar sınırlandırmıştır. Aksi halde hâkimin davacıya hangi tarihe kadar veya hangi tarihler arasında sigortalılık süresi istediğini sorması gerekirdi. Davacının duruşmadaki beyanı ile buna gerek kalmamış, davacı, sigortalılık süresinin tespiti talebini Kurumun kabul ettiği süreler ile sınırlandırmıştır. Dava dosyası yerel mahkemeye geri çevrilerek gerekçeli karar davacıya tebliğ edilmiş davacı yine yerel mahkeme kararını kabullenmiştir. Bu yönüyle mahkemenin sigortalılık sürelerinin tespitine yönelik davanın konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığı yönündeki kararı yerindedir ve onanmalıdır düşüncesindeyim.