Danıştay 13. Daire 2019/1681 Esas 2021/1841 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2019/1681
Karar No:2021/1841

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Elektrik Dağıtım A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1. … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

2. … A.Ş. (…) Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen Nisan 2012-Nisan 2014 dönemine ilişkin … tarih ve …, …, …, …, …, …, …, …, … sayılı, … tarih ve …, …, …, … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, ... tarih ve … sayılı reaktif ceza faturaları ile … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturaları ve bu faturaların dayanağı olan Sistem Kullanım Anlaşmaları'nın 9. maddesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davanın Nisan 2012-Nisan 2014 dönemine ilişkin … tarih ve …, …, …, …, …, .., …, …, … sayılı, … tarih ve …, …, …, … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı reaktif ceza faturaları ile … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturaları yönünden; dava dilekçesinde … sayılı en son faturanın 30/04/2014 tarihinde tebliğ edildiğinin belirtildiği, diğer faturaların ise bu tarihten önce tebliğ edildiği, bu durumda, 30/04/2014 tarihi ve öncesinde tebliğ edilen söz konusu faturaların iptali istemiyle altmış gün içinde dava açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra 15/08/2014 tarihinde bakılan davanın açıldığı anlaşıldığından, anılan faturalar yönünden süre aşımı nedeniyle davanın esasının incelenme olanağının bulunmadığı;
Davanın Sistem Kullanım Anlaşmaları'nın 9. maddesi ile … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturaları yönünden; TEİAŞ ile davacı şirket arasında sistem kullanım anlaşmalarının imzalandığı, idare tarafından kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için tek yanlı menfaat içeren hükümlerin idarî sözleşmeler ile düzenlenebileceği, kamu yararını korumak amacıyla ceza uygulanmasına ilişkin hükümlerin de bu sözleşmelerde bulunabileceği, dolayısıyla cezaî şart faturalarının idarî yaptırım olarak değerlendirilmesine ve kanunilik ilkesinin aranmasına ihtiyaç bulunmadığı anlaşıldığından, dava konusu Sistem Kullanım Anlaşmaları'nın 9. maddesi ile bu madde uyarınca düzenlenen reaktif gecikme zammı faturalarında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın kısmen süre aşımı nedeniyle reddine, kısmen reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının, davanın Nisan 2012-Nisan 2014 dönemine ilişkin … tarih ve …, …, …, …, …, …, …, …, … sayılı, … tarih ve …, …, …, … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve …. sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı reaktif ceza faturaları ve … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturaları yönünden süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kısmı ile Sistem Kullanım Anlaşmaları'nın 9. maddesi ve … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturası yönünden reddine ilişkin kısmının hukuk ve usule uygun olduğu ve kaldırılmasını gerektiren bir nedenin bulunmadığı belirtilerek davacının istinaf başvurusunun bu kısım yönünden reddine;
Davanın … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturası yönünden reddine ilişkin kısmına yönelik davacının istinaf başvurusuna gelince;

Dava dilekçesinde … sayılı en son faturanın 30/04/2014 tarihinde tebliğ edildiğinin belirtildiği, diğer faturaların ise bu tarihten önce tebliğ edildiği, bu durumda, 30/04/2014 tarihi ve öncesinde tebliğ edilen söz konusu faturaların iptali istemiyle altmış gün içinde dava açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra 15/08/2014 tarihinde bakılan davanın açıldığı anlaşıldığından, … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturası yönünden süre aşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, Mahkemece işin esasına girilerek verilen kararda usûl kurallarına uygunluk bulunmadığı sonucuna varılarak, Mahkeme kararının bu kısmına ilişkin olarak istinaf başvurusunun belirtilen gerekçeyle reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, usul yönünden, süre aşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesinin Anayasa'nın 40. maddesine aykırı olduğu; esas yönünden, Ekim 2013 dönemine kadar faturaların geçmişe yönelik olarak düzenlendiği, Elektrik Piyasasında İletim ve Dağıtım Sistemlerine Bağlantı ve Sistem Kullanımı Hakkında Tebliğ'in 15. maddesi gereğince, her türlü vergi ve yükümlülüklerin ilave edildiği ayrıntılı ödeme bildiriminin takip eden ayın ilk beş günü içinde gönderilmesi gerekirken, faturaların çok daha sonra gönderildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idareler tarafından, Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile duruşma yapılmadan ve dosya tekemmül ettirilmeden verilen Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkının temel unsurlarından biri de Anayasa’nın 141. maddesinde düzenlenen "yargılamanın açık ve duruşmalı" yapılması ilkesidir. Yargılamanın açıklığı ilkesinin amacı, yargısal mekanizmanın işleyişini kamu denetimine açarak yargılama faaliyetinin saydamlığını güvence altına almak ve yargılamada keyfiliği önlemektir. Bu yönüyle, hukuk devletini gerçekleştirmenin en önemli araçlarından biridir.
Adil yargılanma hakkının düzenlendiği Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (Sözleşme) 6. maddesindeki "aleni yargılamanın" varlığı, zorunlu olarak "sözlü yargılama" hakkını da içerir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 16. maddesinin ikinci fıkrasında, davacının ikinci dilekçesinin davalıya, davalının vereceği ikinci savunmanın da davacıya tebliğ edileceği; 17. maddesinin birinci fıkrasında, Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan iptal ve yirmibeşbin Türk Lirasını aşan tam yargı davalarında taraflardan birinin isteği üzerine duruşma yapılacağı; üçüncü fıkrasında, duruşma talebinin, dava dilekçesi ile cevap ve savunmalarda yapılabileceği kurala bağlanmıştır. Anılan maddeye göre, taraflardan birinin isteği üzerine, duruşma yapıldıktan sonra uyuşmazlık hakkında karar verilmesi gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı vekili tarafından dilekçe ret kararı üzerine verilen yenileme dilekçesinde duruşma yapılması isteminde bulunulduğu hâlde, Mahkemece duruşma yapılmaksızın karar verildiği anlaşılmaktadır.
Öte yandan, davalı TEİAŞ vekili tarafından 22/02/2017 tarihinde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden elektronik imzayla verilen ikinci savunma dilekçesinin davacıya tebliğ edilmediği, yine davacı vekili tarafından 24/02/2017 tarihinde verilen ikinci dilekçenin de davalı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na tebliğ edilmediği, dolayısıyla Mahkemece dosya tekemmül ettirilmeden karar verildiği görülmektedir.
Bu itibarla, Mahkemece dosya tekemmül ettirilmeden ve davacının duruşma istemi göz önünde bulundurulmadan karar verilmesi, hem Anayasa'nın 36. maddesinde yer alan adil yargılanma hakkına, hem de 2577 sayılı Kanun'un 17. maddesinin açık ve emredici kuralına aykırı olduğundan, usûl hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte eksiklik olarak değerlendirilmesi gereken bu husus, 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca kararın bozulmasını gerektirmektedir.
Bununla birlikte, davanın … tarih ve … sayılı reaktif gecikme zammı faturası dışındaki faturalar yönünden süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiş ise de, Devlet'in, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve merciilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorunda olduğunu öngören Anayasa'nın 40. maddesinin ikinci fıkrasındaki düzenlemeye rağmen, faturaların bildirimine ilişkin işlemlerde davacı tarafından hangi kanun yolları ve merciilere başvurabileceği ve dava açma süresi belirtilmediğinden, idarenin doğru bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmediği ve hak arama özgürlüğünün ihlâl edildiği dikkate alındığında, yukarıda belirtilen Anayasal zorunluluk karşısında söz konusu faturaların tebliğ edildiği tarihte dava açma süresi işlemeye başlamayacağından uyuşmazlığın esasının incelenmesi gerektiği açıktır.
Diğer taraftan, 29/03/2012 tarih ve 28248 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararıyla, İletim Sistemi Sistem Kullanım Anlaşması’nın onaylanmasına, TEİAŞ ve kullanıcılara hâlihazırda geçerli olan anlaşmaları yenilemeleri için yeni anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren doksan gün süre verilmesine karar verildiği, söz konusu Kurul kararı uyarınca TEİAŞ ile davacı şirket arasında trafo merkezi bazında sistem kullanım anlaşmaları imzalandığı, dava konusu reaktif ceza faturalarının bu anlaşmalar çerçevesinde tahakkuk ettirildiği, bu nedenle anılan faturaların ve dayanağı olan Sistem Kullanım Anlaşmaları'nın 9. maddesinin iptalinin istenildiği, düzenleyici işlem niteliğindeki 3735/a sayılı Kurul kararının iptalinin talep edilmediği, dolayısıyla davanın doğru hasım konumundaki TEİAŞ husumetiyle incelenmesi gerektiğinden, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun hasım mevkiinden çıkarılması suretiyle karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen süre aşımı nedeniyle reddine, kısmen reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kısmen reddi, kısmen gerekçeli reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 24/05/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.