Danıştay 10. Daire 2016/6139 Esas 2021/2472 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/6139
Karar No : 2021/2472

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Bakanlığı / ..
VEKİLİ : Huk. Müş. …
2- … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Huk. Müş. …
3- … Bakanlığı / …
VEKİLİ : I. Huk. Müş. Yrd. …
4- … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Huk. Müş. …
5- … Kaymakamlığı / …

DAVANIN KONUSU :
Ziraat mühendisi olan davacı tarafından; hijyen eğitimi programlarında eğitici olarak görevlendirilmek için yaptığı başvurunun reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Çankaya Kaymakamlığı Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü işlemi ile bu işlemin dayanağını oluşturan Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü'nün onayıyla yayımlanan hijyen eğitimine yönelik programlarda görev alacak eğitimcileri belirleyen Modüler Programların "Eğitimciler" başlıklı düzenlemesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve bu Bakanlıklarca yürütülen Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin 05/07/2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiği, Yönetmeliğin 7. maddesi gereği kurulan Hijyen Eğitimi Komisyonu tarafından hazırlanan Hijyen Eğitim Modüllerinin Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından yayımlandığı, bu modüllerde eğitim verecek meslek disiplinlerinin; Tıp Fakültesi, Hemşirelik Yüksek Okulu, Sağlık Eğitim Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Tıbbi Laboratuvar alanında eğitim almış olan Tıbbi Biyolojik Bölümler Bölümü ve Fen Fakültesi/Fen-Edebiyat Fakültesinin Biyoloji bölümlerinden mezun olanlar görev almalıdır şeklinde tanımlandığı, 12/11/2014 tarihinde Çankaya İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne verdiği dilekçe ile ziraat mühendisi olarak sayılan modüler programlarda eğitimci olarak görev alma talebinde bulunduğu, Çankaya Kaymakamlığı Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü'nün dava konusu ... tarih ve ... sayılı yazısı ile Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında oluşturulan komisyonca hazırlanan Hijyen Eğitimi programlarına göre hijyen eğitimi vermeye doktor, hemşire ve biyologların yetkili olduğu belirtilerek talebin reddedildiği, başvurunun reddine yönelik işlemin ve dayanağının ziraat mühendislerinin mesleki donanımı ve hizmet alanları ile çelişir nitelikte olduğu, hijyen kelimesinin geniş bir alanı kapsadığı, canlı varlıklar için hayvan sağlığı, bitki sağlığı ve insan sağlığı ifadeleri kullanılırken cansız varlıklar için gıda güvenilirliği ifadesinin kullanıldığı, gıda tesislerinin hijyenini düzenleyen ve 17/12/2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Gıda Hijyeni Yönetmeliğinin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütüldüğü, anılan Yönetmeliğin dayandığı 5996 sayılı Kanunda gıda işyerlerinde tüm hijyen proseslerinin kimler tarafından yapılacağının belirtildiği ve buna göre hijyen konusunun mühendislik eğitimini gerekli kıldığı, örneğin; gıdanın içerisinden geçtiği borunun iç temizliği ve dezenfeksiyonu için boru çapına göre temizlik sıvısının hangi akışta akması gerektiği ve akış hızının ne olacağı, dolayısıyla deterjan sıvısının akışını sağlayacak pompa kapasitesinin planlanması, uygulanması, kontrol edilmesi ve hatalı durumda düzeltilmesi, yoğurt üretiminde hangi temizlik maddelerinin ve hangi dezenfeksiyon maddelerinin kullanılması hususlarının mühendislik eğitimini gerektirdiği, bu yeterliliğin mühendislik eğitiminde gıda ve tarım ürünleri konusunu temel alan mühendislik mesleklerinin işi olduğu, sağlık konusunda yeterliliğin ise sağlık eğitimi almayı gerektirdiği, gıdanın insana zarar vermesi konusunun Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkisinde olup mevzuatta “gıda hijyeni” olarak tanımlandığı, insanın (çevrenin) gıdaya zarar vermesi konusunun ise Sağlık Bakanlığının yetkisinde olduğu ve mevzuatta sıhhi veya sağlık olarak tanımlandığı, Sağlık Bakanlığınca 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 127. maddesi esas alınarak çalışan kişiler için verilen raporun “sıhhi rapor” veya “sağlık raporu” olduğu, “hijyen raporu” olmadığı çünkü hijyenin temizlik ve dezenfeksiyon anlamına geldiği, kişi hijyeni konusunun (el yıkama, süs eşyası taşımama, iş elbisesi şekli) genel olduğu ve hiçbir mesleğin tekelinde olmadığı, Hijyen Eğitimi Yönetmeliği olarak ifade edilen ve içerik olarak kişi hijyeninin esas alındığı belirtilerek eğitimlerde mühendisliği dışarıda tutan yaklaşımın hukuki olmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMALARI :
I- Milli Eğitim Bakanlığı tarafından; Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında daha önce yayımlanan yirmi yedi hijyen eğitimi programının makam onayı ile Sağlık Alanı altında iki program olarak güncellendiği ve söz konusu programların eğitimcilerinin “Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Öğretmen Olarak Atanacakların Öğretmenlik Alanları İle Atama ve Ders Okutma Esasları”na ilişkin 20/02/2014 tarih ve 9 sayılı Talim ve Terbiye Kurulu Kararı ile belirlendiği, 1593 sayılı Kanun’un 126. maddesinin 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 58. maddesiyle değiştirilmeden önceki hali uyarınca Kanunda belirtilen iş yerlerinde çalışanların kamuoyunda portör muayeneleri olarak bilinen, değişik zamanlarda muayene, kan ve idrar tahlillerinin yapılması ve akciğer filmi çekilmesi şeklinde bir uygulamanın yürürlükte olduğu ancak portör uygulamasının ilmi ciheti yanında, halk sağlığının geliştirilmesine yönelik katkısına ilişkin yeniden yapılan değerlendirmeler sonucunda portör muayeneleri yerine gelişmiş ülkelerde de uygulanan ve ilmi açıdan daha değerli görülen hijyen eğitimi verilmesi hususunun gündeme geldiği, bu itibarla 1593 sayılı Kanun’un 127. maddesine istinaden 05/07/2013 tarihli Resmi Gazete’de Hijyen Eğitimi Yönetmeliği yayımlanarak gıda üretim ve perakende iş yerleri yanında su sektöründeki iş yerleri ile güzellik ve saç bakım hizmetlerinin verildiği iş yerlerinde çalışanlardan istenen portör muayenesi uygulamasına son verildiği, bu değişiklikle, söz konusu iş yerlerinde çalışanlara hijyen eğitimi verilerek bilgili ve bilinçli bir toplum oluşturulması ve bu şekilde halk sağlığının geliştirilmesi amacının güdüldüğü, başka bir ifadeyle, bu değişikliğin Sağlık Bakanlığınca ilgili iş yerlerinde çalışanlara verilen çeşitli hastalıklara ilişkin muayene ve tetkik yapılması hizmetinin, çalışanların yine benzer hastalıklardan korunmaya yönelik bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi şekline dönüştürülmesinden ibaret olduğu, 126. maddenin değişiklikten önceki hali çerçevesinde muayene ve tetkik konusu edilen hastalıklarla ilgili bilgilenme ve bilinçlenmeyi artırmanın amaçlandığı, Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin özünün gıda hijyeninin sağlanmasına yönelik değil bu tür iş yerlerinde çalışanların halk sağlığı açısından önemli görülen hastalıklar konusundaki farkındalıkları aktarılarak halk sağlığının geliştirilmesine yönelik olduğu, Türk Dil Kurumu’nun da hijyeni “sağlık bilgisi, sağlık koruma, hıfzıssıhha” şeklinde tanımladığı, kurumların topluma yönelik hizmetlerini kuruluş amaçları doğrultusunda ve mevzuatı uyarınca ifa ettikleri, nitekim 1593 sayılı Kanun, Sağlık Bakanlığı vasıtasıyla halk sağlığının geliştirilmesi konusunda faaliyetlerin yapılmasını temin ederken 5996 sayılı Kanunun güvenilir gıdanın halka ulaştırılması esası üzerine inşa edildiği, 5996 sayılı Kanun’un 3. maddesinin 35. fıkrasında hijyen tanımına yer verildiği ve güvenilir gıdanın halka ulaştırılması amacıyla bu konuda ilgili iş yerlerinde çalışanlara yönelik eğitimlerin, “gıda hijyeni” çerçevesinde yapılması ilkesinin esas alındığı, Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin 4. maddesinin 1.fıkrasının (d) bendinde yer alan hijyen tanımıyla ise, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun ve Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin ruhuna uygun kişisel hijyen eğitimlerinin ve genel halk sağlığı bilgisinin verilmesi ilkesinin ön plana çıkarıldığı, hijyen eğitimi konulu modüler eğitim programlarında yer alan, eğitimlerde verilmesi gereken konular incelendiğinde keyfiyetin tamamen sağlık yörüngesine oturtulduğunun görüleceği, dolayısıyla halk sağlığı problemi olarak görülen bir takım hastalıklar hakkında ve halk sağlığını ilgilendiren konularda ziraat mühendisliğinin de dahil olduğu, sağlık konusunda eğitim verilen disiplinlerden herhangi bir eğitim almamış meslek mensuplarının eğitim vermesinin mevzuatın amacına uygun olmadığı, diğer yandan Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin 2. maddesinin 2. fıkrasında Yönetmeliğin 5996 sayılı Kanun kapsamındaki iş yerlerindeki iş yerlerinde çalışan kişiler için mecburi olan gıda hijyeni eğitimi konularını kapsamadığının düzenlendiği savunulmaktadır.
II- Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından; Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin 1593 sayılı Kanun çerçevesinde doğrudan toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi esasına göre, gıda üretim ve perakende iş yerleri başta olmak üzere çeşitli sıhhi ve gayrisıhhi iş yerlerinde çalışan personelin kişisel hijyen eğitimi almaları hususunu düzenlediği, Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin 6. maddesi uyarınca eğitimlerin MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü'ne bağlı eğitim kurumlarınca verilmesinin planlandığı, hijyen eğitimi verebilecek meslek mensuplarının, Yönetmeliğin 7. maddesi uyarınca kurulan komisyon tarafından Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının sağlıkla ilgili eğitimleri verebilecek mesleklerin bulunduğu “Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esasları” çerçevesinde yapıldığı, mevzuat uyarınca tarımsal alanda insan, bitki ve çevre sağlığı alanında koruyucu önlemler alınması ve uygulanmasının Bakanlıklarının görev ve sorumluluk alanına girdiği, hijyen eğitiminin hassas bir konu olması nedeniyle bu eğitimin sağlık elemanları tarafından verilmesinin daha isabetli olacağı düşüncesinden hareketle, diğer Bakanlıklarla da yapılan çalışmalar sonunda ortak akılla verilen bir kararla bu yönde düzenleme yoluna gidildiği savunulmaktadır.
III- İçişleri Bakanlığı tarafından; Davacının başvurusunun modüler programlarda belirlenen eğitimciler arasında ziraat mühendisleri bulunmadığı için reddedildiği, eğitimcilerin belirlenmesine ilişkin düzenlemenin komisyon tarafından yapıldığı, usta öğreticilerin görevlendirilmesinde Kaymakamlığın herhangi bir yetkisinin bulunmadığı, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılacak savunmanın esas alınmasının uygun olacağı savunulmaktadır.
IV- Sağlık Bakanlığı tarafından; Usul hukuku bakımından; dava konusu işlemlerin Yönetmelikle verilen görev ve yetkiler çerçevesinde tamamıyla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tesis edildiği, Bakanlıklarının hasım mevkiinden çıkarılması gerektiği, esas bakımından ise; Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 126 ve 127. maddeleri uyarınca hazırlandığı, Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yer alan hijyen tanımıyla Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun ve Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin ruhuna uygun kişisel hijyen eğitimlerinin ve genel halk sağlığı bilgisinin verilmesi ilkesinin ön plana çıkarıldığı, 5996 sayılı Kanun’un 1. maddesi ile güvenilir gıdanın halka ulaştırılmasının amaç edinildiği, aynı Kanun’un 3. maddesinin 35. fıkrasında hijyen tanımına yer verildiği ve güvenilir gıdanın halka ulaştırılması amacıyla bu konuda ilgili iş yerlerinde çalışanlara yönelik eğitimlerin gıda hijyeni çerçevesinde yapılması ilkesinin esas alındığı, bu itibarla Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve Hijyen Eğitimi Yönetmeliği çerçevesinde verilecek olan tıbbi mikrobiyoloji (hepatitler, HIV, frengi, cüzzam, tüberküloz, grip vb.) esaslı hijyen eğitimleri ile 5996 sayılı Kanun çerçevesinde verilen gıda hijyeni eğitimlerinin aynı olduğundan bahsetmenin mümkün olmadığı savunulmaktadır.
V- Çankaya Kaymakamlığı tarafından; Usul hukuku bakımından; öncelikle davanın süre yönünden incelenmesi gerektiği, esas bakımından ise; hijyen eğitimine yönelik programlarda eğitimciler arasında ziraat mühendislerine yer verilmediği, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; Ziraat Mühendisi olan davacı tarafından, 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu'nun 127. maddesine dayanılarak çıkarılan ve 05.07.2013 gün ve 28698 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında hazırlanan programlarda görevlendirilmek için yapılan 12.11.2014 tarihli başvurunun reddine ilişkin Çankaya Kaymakamlığının … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı niteliğindeki Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından anılan Yönetmelik kapsamında yayımlanan Modüler Programın hijyen eğitimine yönelik programlarda görev alacak eğitimcileri belirleyen “Eğitimciler” başlıklı kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı Sağlık Bakanlığının husumete ilişkin itirazı yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi;
Uyuşmazlığa yol açan işlemlerin dayanağı mevzuat incelendiğinde;
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 1. maddesinde, Memleketin sıhhi şartlarını ıslah ve milletin sıhhatine zarar veren bütün hastalıklar veya sair muzır amillerle mücadele etmek ve müstakbel neslin sıhatli olarak yetişmesini temin ve halkı tıbbi ve içtimai muavenete mazhar eylemek umumi Devlet hizmetlerindendir." hükmüne; 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 58. maddesinin 11. fıkrası ile değişik 126. maddesinde, "Gıda üretim ve satış yerleri ve toplu tüketim yerleri ile insan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetlerine yönelik sanatların ifa edildiği iş yeri sahipleri ve bu iş yerlerinin işletenleri, çalışanlarına, hijyen konusunda bu iş yerlerindeki meslek ve faaliyetin gerektirdiği eğitimi vermeye veya çalışanların bu eğitimi almalarını sağlamaya, belirtilen eğitimleri almış kişileri çalıştırmaya, çalışan kişiler ise bu eğitimleri almaya mecburdurlar. Bizzat çalışmaları durumunda, iş yeri sahipleri ve işletenleri de bu fıkra kapsamındadır. Bulaşıcı bir hastalığı olduğu belgelenenler ile iş yerinin faaliyet ve hizmetlerinden doğrudan yararlananları rahatsız edecek nitelikte ve görünür şekilde açık yara veya cilt hastalığı bulunanlar, bizzat çalışan iş yeri sahipleri ve işletenleri de dâhil olmak üzere, alınacak bir raporla hastalıklarının iyileştiği belgeleninceye kadar, birinci fıkrada belirtilen iş yerlerinde çalışamaz ve çalıştırılamazlar. Çalışanlar, hastalıkları konusunda işverene bilgi vermekle yükümlüdür." hükmüne; yine anılan Kanun Hükmünde Kararnamenin 58. maddesinin 11. fıkrasıyla değişik 127. maddesinde, "126. maddede belirtilen iş yerlerindeki hijyen eğitimine yönelik hususlara, bu iş yerlerinde çalışmaya engel bulaşıcı hastalıkların ve cilt hastalıklarının neler olduğuna, iyileşme hâlinin belirlenmesine, hangi meslek ve sanat erbabının 126. madde kapsamında olduğuna ilişkin usûl ve esaslar, Sağlık, İçişleri ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Gıda üretim ve perakende iş yerlerinde, insani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suları üreten iş yerlerinde ve insan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetlerinin verildiği iş yerlerinde çalışanlara yönelik hijyen eğitimi programlarının planlanmasına, eğitimlerin verilmesine, iş yeri sahibinin, işletenlerin ve çalışanların bu konudaki sorumluluklarına, bu iş yerlerinde çalışmaya engel bulaşıcı hastalıkların ve cilt hastalıklarının belirlenmesine ve bu hastalıkların iyileşme hâlinin tespitine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 127. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 05.07.2013 tarih ve 28698 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin "Kapsam" başlıklı 2. maddesinin 2. fıkrasında, bu Yönetmeliğin, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamındaki iş yerlerinde çalışan kişiler için mecburi olan gıda hijyeni eğitim konularını kapsamayacağı, "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin d) bendinde hijyenin, her iş kolunun özelliğine göre çalışanın kendisinin ve halkın sağlığını tehlikeye sokmayacak biçimde hizmet vermesini sağlamak amacıyla yapılacak uygulamaların ve alınan temizlik önlemlerinin bütününü; f) bendinde, perakende iş yerlerinin, ana dağıtım merkezleri, hazır yemek hizmeti, iş yeri ve kurum yemekhaneleri, restoranlar ve diğer benzeri gıda hizmetlerinin sunulduğu yerler, dükkânlar, toptan satış yerleri, süpermarket dağıtım merkezleri dâhil olmak üzere son tüketiciye satış ve dağıtım noktasında gıdanın işlenmesi, muameleye tabi tutulması veya depolanması ve benzeri hizmetlerin verildiği iş yerlerini ifade ettiği; "yürütme" başlıklı 13. maddesinde, bu Yönetmelik hükümlerinin Gıda, Tarım ve Hayvancılık, İçişleri ve Sağlık Bakanları tarafından yürütüleceği belirtilmiştir.
İdarelere verilen takdir yetkisi, işlem tesis ederken serbestçe kullanılabilecek bir keyfiyeti ifade etmeyip, kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından hukuka uygun olarak temellendirilmiş olgularla desteklenmelidir.
İdari işlemlerin bir sebebe ve gerekçeye dayalı olması hukukun genel ilkelerinden olduğundan, bu ilke genel anlamda düzenleme veya işlem yapan idareyi uyguladığı ve düzenleme yaptığı alanda doğru ve anlamlı olgular ortaya koymaya zorunlu kılar.
Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında yayımlanan dava konusu Modüler Programın hijyen eğitimine yönelik programlarda görev alacak eğitimcileri belirleyen “Eğitimciler” başlıklı kısımda programın uygulanmasında; 1- Tıp Fakültesi, 2- Hemşirelik Yüksek Okulu, 3- Sağlık Yüksek Okulu, 4- Sağlık Eğitim Fakültesi, 5- Sağlık Bilimleri Fakültesi, 6-Tıbbi Laboratuvar alanında eğitim almış olan Tıbbi Biyolojik Bilimler Bölümü ve Fen Fakültesi/Fen-Edebiyat Fakültesinin Biyoloji bölümlerinden mezun olanların görev almaları gerektiği kurala bağlanmıştır.
Anılan maddelerin birlikte değerlendirilmesinden; Hijyen Eğitimi Yönetmeliğinin özünün "gıda hijyeni" nin sağlanmasına yönelik olmayıp, yukarıda sayılan iş yerlerinde çalışanların, halk sağlığı açısından önemli görülen hastalıklar konusunda bilinçlendirmelerini sağlamaya yönelik oduğu görülmekte olup, anılan Yönetmeliğin 7. maddesine göre oluşturulan Komisyonun yine aynı Yönetmeliğin 8. maddesinin 1. fıkrasında belirlenen eğitim konularını içeren ve Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından uygulamaya konulan "Güzellik ve Saç Bakım Hizmetlerinde Çalışanlar İçin Hijyen Eğitimi Modüler Programı" ile "Gıda ve Su Sektöründe Çalışanlar İçin Hijyen Eğitimi Modüler Programı"nın eğitim programına ilişkin açıklamalarda alan kısmının "Sağlık" olarak belirlendiği, modüler eğitim programının belirlendiği "Modül Bilgi Sayfası" nda yapılan açıklamalarda ise ilgili mevzuatın 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve ilgili Yönetmelik olduğu, bu sayfada belirtilen eğitimlerde verilmesi gereken konuların da tamamen sağlık konularını ilgilendirdiği açıktır.
Bu durumda, halk sağlığının korunması amacına yönelik olarak Yönetmelikte belirtilen iş yerlerinde çalışanlara hijyen eğitimi programlarının planlanması ve eğitimlerin verilmesi maksadıyla dayanağı olan mevzuat hükümlerine uygun olarak hazırlanan Modüler Programın hijyen eğitimine yönelik programlarda görev alacak eğitimcileri belirleyen “Eğitimciler” başlıklı kısmında ve buna dayalı olarak sağlık konusunda eğitim veren bir okuldan mezun olmayan davacının Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında hazırlanan programlarda görevlendirilmek için yaptığı başvurusunun reddine ilişkin işlemde halk sağlığı ve kamu yararı yönünden hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı tarafından, Çankaya Kaymakamlığı Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü'ne verilen 12/11/2014 tarihli dilekçe ile Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında oluşturulan ve dilekçede belirtilen modüler programlarda ziraat mühendisi olarak görev alma talebinde bulunulmuştur.
Davacının başvurusu, Çankaya Kaymakamlığı Çankaya Halk Eğitimi Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı yazısı ile; Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında kurulan komisyonca hazırlanan hijyen eğitimi programlarına göre hijyen eğitimi vermeye doktor, hemşire ve biyologların yetkili kılındığı belirtilerek reddedilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:

USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idarelerden Sağlık Bakanlığı ile Çankaya Kaymakamlığı'nın usule yönelik itirazları yerinde görülmemiştir.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 1. maddesinde, "Memleketin sıhhi şartlarını ıslah ve milletin sıhhatine zarar veren bütün hastalıklar veya sair muzır amillerle mücadele etmek ve müstakbel neslin sıhatli olarak yetişmesini temin ve halkı tıbbi ve içtimai muavenete mazhar eylemek umumi Devlet hizmetlerindendir."; 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 58. maddesiyle değişik 126. maddesinde, "Gıda üretim ve satış yerleri ve toplu tüketim yerleri ile insan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetlerine yönelik sanatların ifa edildiği iş yeri sahipleri ve bu iş yerlerinin işletenleri, çalışanlarına, hijyen konusunda bu iş yerlerindeki meslek ve faaliyetin gerektirdiği eğitimi vermeye veya çalışanların bu eğitimi almalarını sağlamaya, belirtilen eğitimleri almış kişileri çalıştırmaya, çalışan kişiler ise bu eğitimleri almaya mecburdurlar. Bizzat çalışmaları durumunda, iş yeri sahipleri ve işletenleri de bu fıkra kapsamındadır.
Bulaşıcı bir hastalığı olduğu belgelenenler ile iş yerinin faaliyet ve hizmetlerinden doğrudan yararlananları rahatsız edecek nitelikte ve görünür şekilde açık yara veya cilt hastalığı bulunanlar, bizzat çalışan iş yeri sahipleri ve işletenleri de dâhil olmak üzere, alınacak bir raporla hastalıklarının iyileştiği belgeleninceye kadar, birinci fıkrada belirtilen iş yerlerinde çalışamaz ve çalıştırılamazlar. Çalışanlar, hastalıkları konusunda işverene bilgi vermekle yükümlüdür."; yine 63 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 58. maddesiyle değişik 127. maddesinin dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde ise, "126 ncı maddede belirtilen iş yerlerindeki hijyen eğitimine yönelik hususlara, bu iş yerlerinde çalışmaya engel bulaşıcı hastalıkların ve cilt hastalıklarının neler olduğuna, iyileşme hâlinin belirlenmesine, hangi meslek ve sanat erbabının 126 ncı madde kapsamında olduğuna ilişkin usûl ve esaslar, Sağlık, İçişleri ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
126 ncı maddede belirtilen iş yerlerinde bulaşıcı bir hastalık veya bir salgın hastalık çıkması durumunda, bu hastalıkla alakalı gerekli incelemeler, analiz masrafları iş yeri sahipleri ve işletenlerince karşılanmak üzere ilgili kurumlar tarafından yapılır.
" hükümleri yer almaktadır.
1593 sayılı Kanun'un 127. maddesine dayanılarak hazırlanan ve 05/07/2013 tarih ve 28698 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hijyen Eğitimi Yönetmeliği'nin "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "(1) Bu Yönetmeliğin amacı; gıda üretim ve perakende iş yerlerinde, insani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suları üreten iş yerlerinde ve insan bedenine temasın söz konusu olduğu temizlik hizmetlerinin verildiği iş yerlerinde çalışanlara yönelik hijyen eğitimi programlarının planlanmasına, eğitimlerin verilmesine, iş yeri sahibinin, işletenlerin ve çalışanların bu konudaki sorumluluklarına, bu iş yerlerinde çalışmaya engel bulaşıcı hastalıkların ve cilt hastalıklarının belirlenmesine ve bu hastalıkların iyileşme hâlinin tespitine ilişkin usul ve esasları belirlemektir."; "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, "(1) Bu Yönetmelik aşağıda belirtilen iş kollarını kapsar:
a) Gıda üretim ve perakende iş yerleri.
b) İnsani tüketim amaçlı sular ile doğal mineralli suların üretimini yapan iş yerleri.
c) Kaplıca, hamam, sauna, berber, kuaför, dövme ve pirsing yapılan yerler, masaj ve güzellik salonları ve benzeri yerler.
ç) Otel, motel, pansiyon ve misafirhane gibi yerler.
d) Komisyon tarafından hijyen eğitimi verilmesi uygun görülen diğer iş kolları.
(2) Bu Yönetmelik, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamındaki iş yerlerinde çalışan kişiler için mecburi olan gıda hijyeni eğitim konularını kapsamaz."; "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "(1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlıklar: Gıda, Tarım ve Hayvancılık, İçişleri, Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlıklarını, ...
c) Eğitim: Halk sağlığının korunması amacıyla, her iş koluna uygun olarak verilecek hijyen eğitimini,
ç) Genel Müdürlük: Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğünü,
d) Hijyen: Her iş kolunun özelliğine göre çalışanın kendisinin ve halkın sağlığını tehlikeye sokmayacak biçimde hizmet vermesini sağlamak amacıyla yapılacak uygulamaların ve alınan temizlik önlemlerinin bütününü,
e) Komisyon: Eğitimleri planlamak üzere Genel Müdürlük bünyesinde oluşturulan komisyonu, ... ifade eder."; "Komisyon kurulması, komisyonun çalışma usul ve esasları" başlıklı 7. Maddesinde, "(1) Genel Müdürlük bünyesinde, eğitimlerin planlanması için iş kollarının gruplandırmasını yapmak, iş kollarının yapısına uygun olarak eğitimleri planlamak ve iş kollarının durumuna göre eğitim içeriğini belirlemek üzere bir komisyon kurulur.
(2) Komisyon, Genel Müdürlük tarafından görevlendirilen bir üyenin başkanlığında aşağıdaki üyelerden oluşur:
a) Bakanlıklarca görevlendirilecek birer üye.
b) Sağlık Bakanlığınca belirlenecek bir tıbbi mikrobiyoloji uzmanı, bir enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı, bir halk sağlığı uzmanı, bir deri ve zührevi hastalıkları uzmanı.
c) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca belirlenecek bir veteriner hekim ve bir gıda mühendisi/ziraat mühendisi (gıda veya süt bölümü mezunu).
ç) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonundan birer temsilci.
(3) Komisyon, iş kollarının gruplandırmasını yaparak iş koluna göre eğitim konularını ve sürelerini; eğitimlerin, iş yeri sahiplerince veya işletenlerince verilmesi durumunda ise eğitimlere ve belgelendirme işlemlerine ait usul ve esasları belirler. ... "; "Eğitimlerin veriliş şekli" başlıklı 6. maddesinde, "(1) Eğitimler, Genel Müdürlüğe bağlı öğretim kurumları tarafından verilir. İş yeri sahipleri ve işletenleri, komisyonca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bu eğitimleri çalışanlarına kendi imkânlarıyla da verebilir. ..."; "Komisyon kurulması, komisyonun çalışma usul ve esasları" başlıklı 7. maddesinde, "(1) Genel Müdürlük bünyesinde, eğitimlerin planlanması için iş kollarının gruplandırmasını yapmak, iş kollarının yapısına uygun olarak eğitimleri planlamak ve iş kollarının durumuna göre eğitim içeriğini belirlemek üzere bir komisyon kurulur. ..."; "Eğitim konuları" başlıklı 8. maddesinde, "(1) Eğitimlerin içerikleri, hijyen ilkelerine uyulmaması sebebiyle halk sağlığı açısından risk oluşturduğu bilinen virüslerin, bakterilerin, parazitlerin, mantarların ve diğer enfeksiyon etkenlerinin genel özelliklerini, bulaşma yollarını, hangi iş kolunda nasıl bulaşmalar olabileceğini veya halk sağlığının nasıl tehdit göreceğini, hastalık belirtilerini ve korunma yollarını ihtiva edecek şekilde komisyonca belirlenir.
(2) Eğitimlerin içeriğinde, iş kolunun özelliğine göre hijyen ve temizlik ilkeleri ile komisyonca bilgi verilmesinde fayda görülen başka etkenler ve konular da yer alır."; düzenlemelerine yer verilmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü'nün ... tarih ve ...sayılı onayıyla yayımlanan Hijyen Eğitimi Modüler Programlarının dava konusu "Eğitimciler" başlıklı bölümlerinde, programın uygulanmasında; Tıp Fakültesi, Hemşirelik Yüksek Okulu, Sağlık Yüksek Okulu, Sağlık Eğitim Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi mezunları ile Tıbbi Laboratuvar alanında eğitim almış olan Tıbbi Biyolojik Bilimler Bölümü ve Fen Fakültesi/Fen- Edebiyat Fakültesinin Biyoloji bölümlerinden mezun olanların görev almaları gerektiği düzenlenmiştir.
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın 24/10/2008 tarih ve 8248 sayılı yazısında; meslek sertifikasına götürecek beceri geliştirme programları ile 2,3 ve 4. Seviye meslek elemanları modüllerinin Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Öğretmen Olarak Atanacakların Atamalarına Esas Olan Alanlar İle Mezun Oldukları Yükseköğretim Programları Ve Aylık Karşılığı Okutacakları Derslere İlişkin Esaslara yönelik Kurul Kararına göre öğretmeni bulunanların ilgili öğretmenlerince, öğretmeni bulunmayanların ise nitelikleri ilgili Genel Müdürlükçe belirlenecek söz konusu program/modüle en yakın uzman veya usta öğretici tarafından öğretiminin yapılması mütalaa edilmiş; gerek 14/08/2013 tarih ve 113 sayılı Kurul Kararı ile değişik 07/07/2009 tarih ve 80 sayılı, gerekse de 20/02/2014 tarih ve 9 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Öğretmen Olarak Atanacakların Atamalarına Esas Olan Alanlar İle Mezun Oldukları Yükseköğretim Programları Ve Aylık Karşılığı Okutacakları Derslere İlişkin Esaslar konulu Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Kurul Kararlarının eki çizelgelerde; Sağlık ve Sağlık Bilgisi alanlarına atanabilecek ve Sağlık Bilgisi derslerini aylık karşılığı okutacak yükseköğretim programları arasında Ziraat Mühendisliği bölümüne yer verilmemiştir.

Dava Konusu Hijyen Eğitimi Modüler Programlarında Yer Alan "Eğitimciler" Başlıklı Bölümlerin İncelenmesi:
05/07/2013 tarih ve 28698 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hijyen Eğitimi Yönetmeliği, kapsamındaki işyerlerinde çalışanlara yönelik hijyen eğitimi programlarının planlanmasına, eğitimlerin verilmesine, iş yeri sahibinin, işletenlerin ve çalışanların bu konudaki sorumluluklarına, bu iş yerlerinde çalışmaya engel bulaşıcı hastalıkların ve cilt hastalıklarının belirlenmesine ve bu hastalıkların iyileşme hâlinin tespitine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmış olup, 2. maddesinin 2. fıkrasında da belirtildiği üzere 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamındaki iş yerlerinde çalışan kişiler için mecburi olan gıda hijyeni eğitim konularını kapsamamaktadır.
Aynı Yönetmeliğin 4. maddesi, 1. fıkrası, (d) bendinde, hijyen tanımının her iş kolunun özelliğine göre çalışanın kendisinin ve halkın sağlığını tehlikeye sokmayacak biçimde hizmet vermesini sağlamak amacıyla yapılacak uygulamaların ve alınan temizlik önlemlerinin bütününü ifade ettiği düzenlenmiştir.
Bu durumda; Hijyen Eğitimi Yönetmeliği'nde yer alan düzenlemeler ile, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun genel amacı ve 126. maddesi doğrultusunda kişisel hijyen eğitimleri ile genel halk sağlığı bilgisinin verilmesinin, Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinde çalışanların halk sağlığı açısından önemli görülen hastalıklar konusunda bilinçlendirmesinin amaçlandığı açık olup, Yönetmelikte gıda hijyenine ve gıda hijyeni eğitimine yönelik herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Hijyen Eğitimi Yönetmeliği'nin 6. maddesinde, eğitimlerin Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü'ne bağlı öğretim kurumları tarafından verileceği düzenlenmiş olduğundan, Komisyonca planlanan ve içeriği belirlenen eğitimlere ilişkin olarak Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü'nün ... tarih ve ...sayılı onayıyla davaya konu Hijyen Eğitimi Modüler Programları yayımlanmış ve bu programlarda Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Öğretmen Olarak Atanacakların Atamalarına Esas Olan Alanlar İle Mezun Oldukları Yükseköğretim Programları Ve Aylık Karşılığı Okutacakları Derslere İlişkin Esaslar konulu Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Kurul Kararının eki çizelgede Sağlık ve Sağlık Bilgisi alanlarına atanabilecek ve Sağlık Bilgisi derslerini aylık karşılığı okutacak bir takım yükseköğretim programları mezunlarına eğitimci olarak yer verilmiştir.
Bu itibarla; Hijyen Eğitimi Yönetmeliği uyarınca gerçekleştirilen eğitimlerin, gıda hijyenine değil kişisel temizlik ve halk sağlığına ilişkin olması nedeniyle Sağlık ve Sağlık Bilgisi alanlarına atanabilecek ve Sağlık Bilgisi derslerini aylık karşılığı okutacak yükseköğretim programları mezunlarınca verilmesinde ve bu kapsamda bulunmayan ziraat mühendislerine sağlık ve sağlık bilgisine ilişkin bir alanda eğitimci olarak yer verilmemesine ilişkin düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Dava Konusu ... tarih ve ... Sayılı İşlemin İncelenmesi:
Davacının başvurusu, Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında kurulan komisyonca hazırlanan hijyen eğitimi programlarına göre hijyen eğitimi vermeye doktor, hemşire ve biyologların yetkili kılındığından bahisle reddedilmiştir.
Başvurunun reddine ilişkin Çankaya Kaymakamlığı Çankaya Halk Eğitimi Merkezi ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin dayanağını teşkil eden hijyen eğitimi modüler programlarında yer alan "eğitimciler" başlıklı bölümlerin hukuka uygun olduğu sonucuna varılması ve Hijyen Eğitimi Yönetmeliği kapsamında verilecek eğitimlerde ziraat mühendislerine eğitimci olarak yer verilmemiş olması nedenleriyle, anılan düzenlemeye dayanılarak tesis edilen ... tarih ve ... sayılı işlemde de hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak (Çankaya Kaymakamlığı davada vekille temsil edilmediği için hariç olmak üzere) davalı idarelere verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 24/05/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.