Danıştay 13. Daire 2019/4217 Esas 2021/1853 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2019/4217
Karar No : 2021/1853

DAVACI : ... Enerji Elektrik Üretim A.Ş.
(Önceki Unvanı: ... Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.)
VEKİLİ : Av. ...
DAVALILAR : 1. ... Kurumu
VEKİLİ : Av. ...
2. ... Elektrik Dağıtım A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU :
Sisteme verilen elektrik enerjisi bedelinin ... Elektrik Dağıtım A.Ş. tarafından ödenmemesi işleminin iptali ve 20.000,00-TL bedelin ticarî faizi ile birlikte ödenmesi ile işlemin dayanağı 12/05/2019 tarih ve 30772 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 28. maddesinin 9. fıkrasının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Dava konusu Yönetmelik maddesinin Kanun’da yer almayan bir yetki ile mülkiyet hakkına müdahale oluşturduğu, mülkiyet hakkının ancak Kanun ile sınırlanabileceği, Yönetmelik'te ise Kanun’da yer almayan bir düzenleme getirilerek özel mülkiyet statüsünde olan elektrik enerjisinin bedelinin ödemesinin yapılmadığı, Yönetmelik kuralının orantılılık ilkesine ve hukukun genel ilkelerine de aykırı olduğu, kanunî dayanağı olmadığından fonksiyon gaspının bulunduğu, üretilerek sisteme verilen elektrik enerjisi bedelinin ödenmesi gerektiği, ihtiyaç fazlası üretilen elektrikten bahsedilirken Kanun’da ihtiyaç fazlasının hangi nedenden kaynaklanabileceğine ilişkin bir belirleme yapılmadığı, iptali istenen kuralda da elektrik tüketimi olmamasının gerçekten üretim ya da tüketim tesisinde meydana gelen teknik ya da işletmesel nedenlerden mi kaynaklandığı konusunda belirleme yapılmadığı, tüketim tesisinin bakıma alınması, uzun süreli arıza ya da tatile gidilmesi gibi durumlarda tüketimin sıfır olacağı, ortaya zorunluluktan dolayı sıfır tüketimin çıkabileceği, bu durumlar dikkate alınmadan mülkiyet hakkına yönetmelik ile müdahale edildiği ileri sürülmüştür.





DAVALI ...'NUN SAVUNMASI :
Öncelikle, usûle ilişkin olarak davanın süresinde açılmadığı ileri sürülmüş; esasa ilişkin olarak ise, 6446 sayılı Kanun'un 14. maddesinde lisanssız yürütülebilecek faaliyetlerin tanımlandığı, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yürütülen faaliyetler kapsamında üretilen ihtiyaç fazlası enerjinin 5346 sayılı Kanun kapsamında satın alınacağının kurala bağlandığı, lisanssız elektrik üretiminde aslolan hususun bir tüketim tesisine sahip olmanın yanı sıra burada elektrik tüketmek, tüketilen bu elektriği inşa edilen/edilecek üretim tesisinden sağlamak ve tüketimden arta kalan ihtiyaç fazlası enerji için gelir elde edilmesi olduğu, lisanssız elektrik üretim tesislerinde ihtiyaç fazlası enerjinin YEKDEM kapsamında satın alınacağı Kanun'da kurala bağlanmışken lisanssız elektrik üretimi yapan kişilerin hiç elektrik tüketmeden sadece elektrik üretimi yaparak gelir elde etmesinin lisanssız elektrik üretiminin temeline aykırı olduğu, YEKDEM maliyetlerine tüm tüketicilerin katlandığı, getirilen kuralın tüketim yapmadan üretim yapmak istemeleri hâlinde lisans almaları gerektiği hususunda öncül ve uyarıcı nitelikte bir düzenleme olduğu, uyarıcı niteliğinin bulunduğu, bu nedenle yaptırım olarak nitelendirilmeyeceği, tüketim bağı olmadan üretim yapan yenilenebilir enerji tesislerinin lisans alması gerektiği, Kuruma iletilen talepler nedeniyle 8692 sayılı Kurul kararı ile Yönetmeliğin 28/9. maddesinin 01/06/2019 tarihinden itibaren uygulanmasına karar verildiği, elektrik sistemlerinde üretim ve tüketiminin tahakkuka esas mühürlü sayaçlar ile yapıldığı, Yönetmelik maddesinin hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DAVALI ...'NİN SAVUNMASI :
Öncelikle usule ilişkin olarak, şirketlerinin özel hukuk tüzel kişisi olduğu, iş ve işlemlerinin idari işlem niteliğinde olmadığı, lisanssız elektrik üretiminin kamu hizmeti olmadığı, serbest üreticilerin piyasada yer aldığı, bu nedenle adli yargının görevli olduğu; şirketlerine husumet yöneltilemeyeceği, davanın husumet yönünden reddi gerektiği ileri sürülmüş; esasa ilişkin olarak ise, Yönetmeliğin Kanun’a ve Anayasa’ya uygun olduğu, davacının üretim tesisi için göstermiş olduğu tüketim noktasında 31/08/2019-30/09/2019 tarihleri arasında tüketim olmadığının tespit edildiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'NIN DÜŞÜNCESİ :
Dava konusu işlemlerin iptali ile davacının sisteme verdiği elektrik enerjisi karşılığına ilişkin parasal kaybın hesaplanarak dava tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI ...'İN DÜŞÜNCESİ :
Dava, sisteme verilen elektrik enerjisi bedelinin ... Elektrik Dağıtım A.Ş. tarafından ödenmemesi işleminin iptali ve 20.000,00-TL bedelin ticarî faizi ile birlikte ödenmesi ile işlemin dayanağı 12/05/2019 tarih ve 30772 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 28. maddesinin 9. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarenin usule yönelik iddiaları yerinde görülmemiştir.
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, elektrik üretim faaliyetinin, lisans almak koşuluyla yürütülebilecek elektrik piyasası faaliyetlerinden biri olduğu; 14. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, kurulu gücü azami bir megavatlık yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf olduğu; 14. maddesinin üçüncü fıkrasında, lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten kişilerin ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi hâlinde elektrik enerjisi son kaynak tedarik şirketince, 10/05/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'da kaynak türü bazında belirlenen fiyatlardan alınacağı; 14. maddesinin dördüncü fıkrasında, bu kişilerin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile satışa, başvuru yapılmasına ve denetim yapılmasına ilişkin usul ve esasların Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmış olup; 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un "Muafiyetli Üretim" başlıklı 6/A maddesinde; "Bu madde kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri halinde, I sayılı cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir. Bu kapsamda dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, sözkonusu dağıtım şirketlerince YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir" düzenlemesi yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen 6446 Sayılı Kanunun 14/4. maddesi uyarınca hazırlanarak 02/10/2013 tarihli ve 28783 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürülüğe konan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği, dava konusu edilen ve 12/05/2019 tarih ve 30772 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 39. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olup yürürlükteki, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin 1. maddesinde, Yönetmeliğin amacının; elektrik piyasasında tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarını tüketim noktasına en yakın kendi üretim tesisinden karşılaması, arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve küçük ölçekli üretim kaynaklarının etkin kullanımının sağlanması ile elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi amacıyla lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek, gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak usul ve esasların belirlenmesi olduğu vurgulanmış, "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde; 6446 sayılı Kanun'un 14. maddesi çerçevesinde kurulması öngörülen üretim tesislerinin sisteme bağlanmasına ilişkin usul ve esaslar ile bu üretim tesislerinin kurulmasına ilişkin başvuruların değerlendirilmesine ve lisansız üretim kapsamında elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde yapılacak uygulamayı kapsadığı, "Lisans Alma ve Şirket Kurma Muafiyeti" başlıklı 5. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, kurulu gücü bir megavat veya Kanun'un 14. maddesi çerçevesinde Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmiş kurulu güç üst sınırına kadar olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin önlisans ve lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaf oldukları; 2. fıkrasında; Önlisans ve lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek veya tüzel kişilerin ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde sözkonusu elektrik enerjisinin ilgili görevli tedarik şirketi aracılığı ile YEKDEM kapsamında değerlendirileceği, belirtilmiş; "İhtiyaç fazlası enerjinin tesbiti" başlıklı 23. maddesinin 1. fıkrasında; "Lisanssız üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim yapmaları esastır. Ancak 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisinin, üretim tesisi ile aynı yerde kurulu tüketim tesisi ya da tesislerinde tüketilmeyen miktarı, aynı dağıtım bölgesinde olması şartıyla aynı kişiye ait başka bir tüketim tesisinde ya da tesislerinde tüketebilir." düzenlemesi getirilmiştir.
İptali istenilen 28/9 maddesinde ise; "Geçici kabulü tamamlanarak işletmeye alınan üretim tesislerine ilişkin olarak; üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisi veya tesislerinde elektrik tüketimi olmaması halinde, ilgili aya ilişkin üretilen enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilerek bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz ve bu kapsamda sisteme verilen enerji YEKDEM'e bedelsiz katkı olarak dikkate alınır." hükmü yer almaktadır.
Anılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, elektrik üretim faaliyetinin lisans alma şartıyla gerçekleştirilmesinin esas olduğu, kurulu gücü azami 1 megavatlık yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin ise lisans hükümlerinden müstesna olduğu ve söz konusu tesislerin kendi ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektriği sisteme vermeleri hȃlinde 5346 sayılı Kanun kapsamındaki fiyatlardan yararlanma imkȃnlarının bulunduğu, lisansız üretimde asıl olan hususun ise; kurulu gücü azami bir megavatlık yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf olduğu, lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten kişilerin ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verebilecekleri, dolayısıyla burada bir tüketim tesisine sahip olunması ve elektrik enerjisi tüketiminde bulunulması, tüketim fazlası enerjinin ise sisteme verilerek gelir elde edilmesi olduğu, anlaşılmaktadır.
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 5. maddesinin yedinci fıkrasının (a) bendinde, Kurul’un, bu Kanun hükümlerinin uygulanması ve bu Kanunla kendisine verilen görevleri yerine getirmek için gerekli olan ve piyasada rekabeti geliştirmeye yönelik olarak gerçek ve tüzel kişilerin uymaları gereken talimatları ve tebliğleri, şebeke yönetmeliğini, dağıtım yönetmeliğini, müşteri hizmetleri yönetmeliğini ve dengeleme ve uzlaştırma yönetmeliğini onaylama yetkisine sahip olduğunun kurala bağlandığı, dava konusu Yönetmeliğin de bu yetki kapsamında, yukarıda belirtilen yasa hükümlerine uygun olarak düzenlendiği görülmüş; Yönetmeliğin, lisans alma yükümlülüğünden muaf olan kurulu gücü azami 1 megavat olan tesisleri kapsadığı ve ilgililerin azami 1 megavat lisanssız üretim faaliyetinde bulunabilecekleri ve ihtiyaçlarını bu üretim tesisinden karşıladıktan sonra ihtiyaç fazlasını sisteme verebilecekleri, üretim tesisinin bulunduğu yerde tüketimin olmasının asıl olduğu, tüketim olmaması halinde sisteme verilen enerjinin ihtiyaç fazlası olarak kabul edilemeyeceği, bu şekilde sisteme verilen enerji karşılığında bedel ödenmesi halinde, lisansız üretilen enerjiden gelir elde edilmesi sonucunu doğuracağı, böylelikle lisansız üretilen enerjiden elde edilen gelir hakkının (mülkiyet hakkının) korunmasının hukuki dayanağının bulunmadığı anlaşıldığından, bu üretimin 6446 sayılı Kanun'un 14. maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında kabul edilmeyerek ödeme yapılmaması ve bu elektriğin YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak verilmesine yönelik düzenlemenin, mülkiyet hakkına ve ölçülülük ilkesine aykırı olmadığı açık olduğundan, yönetmelik hükmünde yasa ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu nedenle yönetmelik hükmüne uygun olarak; davacı şirkete ait tüketim tesisinde Eylül/2019 döneminde tüketim yapılmamış olduğundan, yine davacı şirket tarafından sisteme verilen elektrik enerjisi karşılığında ödeme yapılmaması ve bu elektriğin YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak bildirilmesine yönelik dava konusu işlemde de hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
“Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 25/05/2021 tarihinde, davacı vekili Av. ...'ın ve davalı idarelerden Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu vekili Av. ... ile temsilcisi ...'in geldikleri, diğer davalı ... Elektrik Dağıtım A.Ş. vekilinin gelmediği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen taraflara usûlüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra gelen taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dosyanın incelenmesinden, davacının, davalı ... Elektrik Dağıtım A.Ş. (... Elektrik)'nin dağıtım şirketi olduğu, bölgede yenilenebilir enerji kaynakları ile lisanssız elektrik üretimi yaptığı, ... Elektrik tarafından Eylül 2019 döneminde alınan sayaç içi bilgi raporlarına göre tüketimin "0" olduğu tespit edildiğinden sisteme verilen enerjinin YEKDEM'e bedelsiz katkı olarak bildirilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin tesis edilmesi üzerine anılan işlemin iptali ve 20.000,00-TL bedelin ticarî faizi ile birlikte ödenmesi ile işlemin dayanağı 12/05/2019 tarih ve 30772 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 28. maddesinin 9. fıkrasının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı görülmektedir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalılardan ... Elektrik tarafından, şirketlerince tesis edilen işlem yönünden idarî yargının görevsiz olduğu, şirketlerinin özel hukuk tüzel kişisi olduğu, iş ve işlemlerinin idarî işlem niteliğinde olmadığı, lisanssız elektrik üretiminin kamu hizmeti olmadığı, serbest üreticilerin piyasada yer aldığı, bu nedenle adlî yargının görevli olduğu ileri sürülerek görev itirazında bulunulması üzerine, Dairemizin 01/06/2020 tarih ve E:2019/4217 sayılı görevlilik kararı ile davalı ... Elektrik'in görev itirazının reddine karar verilmiş olup, davalıların usûle ilişkin diğer itirazları da geçerli görülmemiştir.
09/05/2021 tarih ve 31479 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 16. maddesi ile, bakılan davada iptali istenen Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 28. maddesinin 9. fıkrasında yer alan “geçici” ibaresinin yürürlükten kaldırıldığı, böylece, iptali istenen kuralın daha önce “geçici kabulü tamamlanarak işletmeye alınan üretim tesislerine ilişkin” iken “kabulü tamamlanarak işletmeye alınan üretim tesislerine ilişkin” hâle geldiği, ancak taraflar arasındaki uyuşmazlıkta kuralda yer alan "kabul zamanına ilişkin" bir uyuşmazlığın bulunmadığı; öte yandan, 23/12/2020 tarih ve 10230 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanan ilanda davacı şirketin "... Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş." olan unvanının "... Enerji Elektrik Üretim A.Ş." olarak değiştiği görülmüştür.
Belirtilen açıklamalar çerçevesinde esasın incelenmesine geçildi.

ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanunun amacı; elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin yapılmasının sağlanmasıdır." kuralı yer almış; "Lisanssız yürütülebilecek faaliyetler" başlıklı 14. maddesinde, lisans alma yükümlülüğünden muaf faaliyetler belirlenmiş; anılan maddenin 3. fıkrasında, "Lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten kişilerin ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi hâlinde elektrik enerjisi son kaynak tedarik şirketince, 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda kaynak türü bazında belirlenen fiyatlardan alınır." ; 4. fıkrasında ise, "Bu kişilerin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile satışa, başvuru yapılmasına ve denetim yapılmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir." kurallarına yer verilmiştir.
5346 sayılı Kanun'a 6094 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 4. maddesiyle eklenen 6/A maddesinin dava konusu işlemlerin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan 2. fıkrasında, "Bu madde kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri hâlinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir. Bu kapsamda dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, söz konusu dağıtım şirketlerce YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir.” kuralı yer almıştır.
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 1. maddesinde, Yönetmeliğin amacının tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarını tüketim noktasına en yakın kendi üretim tesisinden karşılaması, arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve küçük ölçekli üretim kaynaklarının etkin kullanımının sağlanması ile elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi amacıyla lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek, gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak usul ve esasların belirlenmesi olduğu; 2. maddesinde, Yönetmeliğin, lisanssız üretim kapsamında elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisinin sisteme verilmesi hâlinde yapılacak uygulamaya ilişkin usûl ve esasları kapsadığı; 5. maddesinin 2. fıkrasında, önlisans ve lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek veya tüzel kişilerin ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisinin sisteme verilmesi hâlinde söz konusu elektrik enerjisinin, ilgili görevli tedarik şirketi aracılığı ile YEKDEM kapsamında değerlendirileceği; 24. maddesinde, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve işletilen üretim tesislerinde üretilerek ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi olarak görevli tedarik şirketi tarafından ilgisine göre belirlenen fiyattan, YEKDEM kapsamında değerlendirilmek üzere on yıl süreyle satın alınacağı; lisanssız üreticilerin Yönetmelik kapsamındaki üretimleri için ikili anlaşma ve/veya organize toptan elektrik piyasalarında satış yapamayacakları kurala bağlanmıştır.
Yönetmeliğin iptali istenilen 28/9 maddesinde ise, "kabulü tamamlanarak işletmeye alınan üretim tesislerine ilişkin olarak; üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisi veya tesislerinde elektrik tüketimi olmaması hâlinde, ilgili aya ilişkin üretilen enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilerek bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz ve bu kapsamda sisteme verilen enerji YEKDEM'e bedelsiz katkı olarak dikkate alınır." kuralı yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 28. maddesinin 9. fıkrasının incelenmesi:
Sözlük anlamı ile "düzenli hâle koymak, düzen vermek, tanzim ve tertip etmek" olarak tanımlanan "düzenleme", kamu hukukunda kural koyma ile eş anlamlıdır. Kural ise; sürekli, soyut, nesnel, genel (kişilik dışı) durumları belirleyen ve gösteren norm olarak tanımlanmaktadır (ÖZAY İl Han, Günışığında Yönetim, 2017, İstanbul, s. 426). Yasama organının yasama tasarrufları dışında, idare, Anayasa ve kanunlardan aldığı yetki ile, kural koyma (düzenleme yapma) yetkisine sahiptir. "Kural işlemler" (ya da diğer adıyla genel düzenleyici işlemler), üst hukuk kurallarına uygun olarak hukuk düzenine yeni kural getiren ya da mevcut bir kuralı değiştiren veya kaldıran tek yanlı idarî işlemlerdir. Düzenleme yetkisini kullanarak tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge gibi genel düzenleyici işlemleri yapan idarenin bir işleminin düzenleyici nitelik taşıdığının kabul edilebilmesi için, söz konusu işlemin sürekli, soyut, nesnel, genel durumları belirleyen ve gösteren hükümler içermesi, başka bir anlatımla, belirtilen nitelikte kurallar konulmuş olması zorunlu olup, bu genel düzenlemelerin üst hukuk kurallarına aykırı hükümler içermemesi gerekir.
Elektrik piyasası faaliyetleri, 4628 sayılı Kanun ve diğer ilgili mevzuat ile ayrıntılı olarak düzenlenmiş, 4628 sayılı Kanun'un mülga 2. maddesi, elektrik piyasası faaliyetlerini: “piyasada faaliyet gösterecek tüzel kişilerin üretim, iletim, dağıtım, toptan satış, perakende satış, perakende satış hizmeti, ticaret, ithalat ve ihracat faaliyetleri” olarak sıralamıştır. Kanun'da elektrik enerjisi “iletim” faaliyetinin ancak tekel niteliğinde ve Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi tarafından yürütülebileceği düzenlenmiş, diğer faaliyetlerde ise kamu tüzel kişilerinin yanında, özel hukuk tüzel kişilerinin de hizmetlerin yürütülmesine katılabileceği öngörülmüştür. Elektrik piyasası faaliyetlerinin yürütülmesinde kamu-özel ayrımı yapılmaksızın, kural olarak, lisans alınması zorunluluğu getirilmiştir. Belirtilen yaklaşım, 30/03/2013 tarih ve 28603 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile de sürdürülmüştür.
Öte yandan, 6446 sayılı Kanun'un "Lisanssız yürütülebilecek faaliyetler" başlıklı 14. maddesinde, lisans alma yükümlülüğünden muaf faaliyetler belirlenmiş, anılan maddenin 4. fıkrasında, lisanssız üretim yapabileceklerin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile satışa, başvuru yapılmasına ve denetim yapılmasına ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Kurum tarafından kendisine tanınan bu yetkinin dava konusu kuralın yer aldığı Yönetmeliğin yayımlanması suretiyle kullanıldığı görülmektedir. Buna göre, lisans alma yükümlülüğü olmaksızın elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak usûl ve esaslar Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nde belirlenerek, katılımcıların hak ve yükümlülükleri ile sistem işletmecisi olarak dağıtım şirketlerinin ve görevli tedarik şirketlerinin yetki ve sorumluluğu ile her aşamada hangi işlemlerin nasıl tesis edileceği ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Yönetmeliğin amacının tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarını tüketim noktasına en yakın kendi üretim tesisinden karşılaması, arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve küçük ölçekli üretim kaynaklarının etkin kullanımının sağlanması ile elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi olduğu vurgulanmıştır.
Davalı idare tarafından, 6446 sayılı Kanun'un 14. maddesinde lisanssız yürütülebilecek faaliyetlerin tanımlandığı, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yürütülen faaliyetler kapsamında üretilen ihtiyaç fazlası enerjinin 5346 sayılı Kanun kapsamında satın alınacağının kurala bağlandığı, lisanssız elektrik üretiminde aslolan hususun bir tüketim tesisine sahip olmanın yanı sıra burada elektrik tüketmek, tüketilen bu elektriği inşa edilen/edilecek üretim tesisinden sağlamak ve tüketimden arta kalan ihtiyaç fazlası enerji için gelir elde edilmesi olduğu, lisanssız elektrik üretim tesislerinde ihtiyaç fazlası enerjinin YEKDEM kapsamında satın alınacağı Kanun'da kural altına alınmışken lisanssız elektrik üretimi yapan kişilerin hiç elektrik tüketmeden sadece elektrik üretimi yaparak gelir elde etmesinin lisanssız elektrik üretiminin temeline aykırı olduğu gerekçesi ile iptali istenen Yönetmelik kuralının hukuka uygun olduğu savunulmaktadır.
Elektrik piyasasında lisanslı üretim esas lisanssız üretim ise istisnai üretim şeklidir. 6446 sayılı Kanun'da bazı şartlarda lisanssız üretime izin verilmiş, üretim sonucu ihtiyaç fazlasının sisteme verilerek satın alınması öngörülmüştür. Bu nedenle, lisanssız elektrik üretiminde kişilerin kendi ihtiyaçlarını gidermeyi hedeflemeleri gerekmektedir. İptali istenen kuralın, lisanssız üretimin ihtiyaç fazlasının sisteme verilerek gelir elde edilmesinden ziyade üreticilerin öncelikle kendi ihtiyaçlarını gidermek üzere üretim yapmalarını sağlamak üzere tesis edildiği görülmekle birlikte, iptali istenen Yönetmelik kuralı, tüketim noktasında tüketimin ilgili ayda "0" olmasına ilişkin hukuken belirli ve öngörülebilir şekilde idarî ya da teknik birtakım zorunlu sebeplere durumun süreklilik arz edip etmediğine ilişkin herhangi bir kıstas getirilmeksizin tesis edilmiştir.
Davalı idare tarafından ileri sürüldüğü şekilde dava konusu Yönetmelik kuralının lisanssız üretimin ihtiyaç fazlasının sisteme verilerek gelir elde edilmesinden ziyade üreticilerin öncelikle kendi ihtiyaçlarını gidermek üzere üretim yapmalarını sağlamaktan da uzak olduğu görülmektedir. Zira, hakkın kötüye kullanımı olarak nitelenebilecek şekilde çok az da tüketim yapanlara elektrik enerjisi bedeli ödenmeye devam edecekken teknik birtakım sebeplerle hiç tüketim yapamamış lisanssız üreticilere ödeme yapılmayacaktır.
Öte yandan, iptali istenen kuralla, tüketim noktasında çok az da olsa bir miktar tüketim yapılması hâlinde üretilen elektrik enerjisinin bedeli ödenirken, tüketimin "0" olması durumunda ödenmemesinin ölçülü olduğu söylenemez. Hiçbir istisna kabul edilmeden "0" tüketim yapmış lisanssız üreticilere ödeme yapılmaması ile davalı idare tarafından ileri sürülen maddenin amacı arasında makûl bir denge bulunmamaktadır.
Bu nedenle, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 28. maddesinin 9. fıkrasında hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Sisteme verilen elektrik enerjisi bedelinin ... Elektrik Dağıtım A.Ş. tarafından ödenmemesi işleminin iptali ve şimdilik 20.000,00-TL bedelin ticarî faizi ile birlikte ödenmesi isteminin incelenmesi:
Yukarıda yapılan incelemede edilen Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği'nin 28. maddesinin 9. fıkrasında hukuka uygunluk bulunmadığından bu fıkra uyarınca tesis edilen davacı şirketin Eylül 2019 döneminde sisteme verilen elektrik enerjisi bedelinin ödenmemesi işleminde de hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Hayatın her alanında ihtiyaç duyulan, maliyeti, sürekliliği ve kalitesi ile ekonomik ve sosyal hayatı önemli ölçüde etkileyen, depolanması mümkün olmadığından kendine özgü bir piyasa yapısı sergileyen elektrik piyasasında, faaliyetlerin arz güvenliğini ve kamu hizmeti gerekliliklerini sağlayacak bir uyum içinde yürütülmesi gerekmektedir.
Nitekim, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile, 2001 yılında kamu tüzel kişiliğini haiz, idarî ve mali özerkliğe sahip ve bu Kanun ile kendisine verilen görevleri yerine getirmek, enerji piyasasını düzenlemek ve denetlemek üzere Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından yürürlüğe konan Yönetmeliğin 23., 24., 25., ve 26. maddelerinde lisanssız elektrik üretiminde ihtiyaç fazlası enerji bedelinin değerlendirilmesi, satın alınması ve ödemenin yapılmasına yönelik olarak kurallara yer verilmiştir.
Yönetmeliğin 23. maddesinde, lisanssız elektrik üretimi yapan üreticilerin sisteme verdikleri ihtiyaç fazlası elektrik enerjisinin tespit edilmesine ilişkin olarak ilgili şebeke işletmecisinin, somut olayda davalılardan elektrik dağıtım şirketinin, yapacağı bildirimler gösterilmiş; Yönetmeliğin 24., 25. ve 26. maddelerinde şebeke işletmecisine, piyasa işletmecisine ve görevli tedarik şirketine ihtiyaç fazlası elektrik enerjisinin bedelinin ödenmesine ve satın alınmasına ilişkin olarak farklı yetki ve sorumluluklar verilmiştir.
Bu durumda, ihtiyaç fazlası elektrik enerjisinin bedelinin ödenmesine ve satın alınmasına ilişkin olarak yetki ve sorumlulukları farklı birden fazla kişi ve kurumun olması nedeniyle ihtiyaç fazlası elektrik enerjisinin bedelinin ödenmesine ve satın alınmasına ilişkin idarî işlemlerin iptali ve dava konusu işlemlerden doğan zararın giderilmesi istemiyle açılan işbu davada, davanın açıldığı anda dava konusu işlemlerden doğan zarar miktarının davacı tarafından belirlenmesi imkânı bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Öte yandan, davacının talep etmiş olduğu ödemenin iptal davasının bir sonucu olduğu, iptal davası ile birlikte ileri sürülen nedenlerle ödeme talebinde bulunulduğu, sisteme verilen elektrik enerjisi bedelinin ödenmesine ilişkin davalıların sorumluluğundan söz edilmediği, davalılara hizmet kusuru atfedilmediği görüldüğünden davacının tazminat talebinin iptali istenen işlemden kaynaklı tazminat talebi olduğu da görülmektedir.
Bu itibarla, davacının zararın tazmini istemi açısından Eylül 2019 döneminde tüketim noktasına elektrik tüketim “0” olduğundan bahisle ödenmeyen elektrik enerjisi bedelinin dayanak işlemler hukuka aykırı bulunduğundan davacının sisteme verdiği elektrik enerjisi karşılığına ilişkin parasal kaybının Yönetmeliğin 23., 24., 25., ve 26. maddeleri uyarınca hesaplanarak ödenmesi gerekmektedir

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Yönetmeliğin 28. maddesinin 9. fıkrası ile bu kurala dayanılarak tesis edilen sisteme verilen elektrik enerjisi bedelinin ödenmemesi işleminin İPTALİNE,
2. Dava konusu ödememe işleminin iptali nedeniyle davacının sisteme verdiği elektrik enerjisi karşılığına ilişkin parasal kaybının hesaplanarak dava tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte Yönetmeliğin 23., 24., 25., ve 26. maddeleri uyarınca davacıya ÖDENMESİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... -TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ... -TL vekâlet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Fazla yatırılan ... -TL harcın davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 25/05/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.