Danıştay 10. Daire 2016/3595 Esas 2021/2663 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/3595
Karar No : 2021/2663

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı (Mülga ... Bakanlığı)
VEKİLİ : ...

İSTEMLERİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı davanın reddi yolundaki kararının davacı tarafından esastan, davalı idare tarafından ise vekalet ücreti yönünden temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: ... isimli şirketin, Türkiye'de ... Gıda San. ve Tic. AŞ'ye sattığı ve alıcıya teslim etmek üzere Tekirdağ limanına getirdiği İngiltere menşeli 7.108.680 kg kolza tohumunun ithalatına GDO değerlerinin uygun olmadığı gerekçesiyle Tekirdağ İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce izin verilmemesi nedeniyle ...'nın uğramış olduğu zararı karşılayan davacı sigorta şirketinin bu sebeple uğradığını belirttiği zararın oluşumunda idarenin hizmet kusuru bulunduğu ileri sürülerek, 1.160.000,00 TL tazminatın sigorta kapsamında yapılan ödeme tarihi olan 19/09/2014 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararıyla; ... Gıda San. ve Tic. AŞ'nin ithalat başvurusuna istinaden ithal edilmek istenen İngiltere menşeli dökme haldeki kolza tohumundan usulüne uygun alınan numunelerin analizi sonucunda Çanakkale Gıda Kontrol Laboratuvarınca düzenlenen raporda GDO varlığının tespit edilmesi ve şahit numunenin de Ulusal Gıda Referans Laboratuvarında incelenerek GDO varlığının teyit edilmesi sonucunda davalı idarece ithalatçı firmaya yazılan yazıyla ürünün ithaline izin verilmeyeceğinin ve GDO içeren ürün hakkında imha, menşeine iade ya da transit işlemlerinden herhangi birisinin seçilmesinin istenildiği, ithalatçı firma tarafından da satıcı firma olan ... ile görüşülerek ürünü taşıyan gemiye yükü boşaltması için Rotterdam limanına seyir için talimat verildiği, bunun üzerine ürün için yeni alıcı bulunması, bu arada bekleme nedeniyle yapılan masraflar, Tekirdağ Limanından Rotterdam Limanına nakliyat masrafları ve diğer harcamalarla birlikte satıcı ...'nın uğradığı zararın sigorta kapsamında davacı şirket tarafından ödendiği belirtilerek bakılmakta olan davanın açıldığı görülmekte ise de, GDO'lu ürünün ithaline izin verilmemesine ilişkin Tekirdağ İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemine karşı İdare Mahkemesinde herhangi bir iptal davasının açılmadığı, dolayısıyla GDO'lu olduğu gerekçesiyle ithaline izin verilmeyen ürüne ilişkin işlemin dava açılmayarak kesinleştiği; diğer yandan, ithaline izin verilmeyen ürünün Türkiye gümrük sahasından satıcı firma olan ...'nın talimatı doğrultusunda Tekirdağ Limanından ayrıldığı, GDO'lu olduğu tespit edilen ürünün Tekirdağ limanından ayrılmadan önce ithaline izin verilmemesine ilişkin işlemin iptali istemiyle İdare Mahkemesinde dava açılması ve bu dava sonucuna göre geminin limandan ayrılıp ayrılmayacağının kesinleşmesi gerektiği açık olduğundan; dava açılmaksızın kesinleşen işlemin davacı şirketin iddia ettiği zarar ile idarenin eylemi arasındaki illiyet bağını kopardığı, bu nedenle davacı sigorta şirketinin ... şirketine tazminat olarak ödediği zarara karşılık miktarın oluşumunda idareye atfedilecek bir kusurun bulunmadığı anlaşıldığından, davacı Şirket'in ürünün ithaline izin verilmemesi nedeniyle uğradığını belirttiği zararın tazmini isteminin reddi gerektiği; her ne kadar davacı Şirket tarafından, ... Asliye Hukuk Mahkemesinin ... değişik iş esasına kayden yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan raporda üründe GDO'nun bulunmadığı, dolayısıyla uğranılan zararın tazmini gerektiği iddiasında bulunulmuş ise de, ... Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan davanın bir tespit davası olduğu, ürünün ithaline izin verilmemesine ilişkin kesinleşen ... tarih ve ... sayılı işlemi ortadan kaldırmayacağı, işlemin hukuk alemindeki varlığının devam ettiği, anılan tespit davasına dayanılarak İdare Mahkemesi nezdinde ithalata izin verilmemesine ilişkin işleme karşı doğrudan dava açılması gerektiğinden, salt ... Asliye Hukuk Mahkemesine açılan tespit davasındaki tespitin, idarenin işlemini hukuka aykırı hale getirerek idareyi kusurlu kılmayacağı, idari işlemlerin yargısal denetimlerinin idare mahkemelerince yapılması gerektiği açık olduğundan davacının bu yöndeki iddialarına itibar edilemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine; karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca davalı idare lehine 1.000,00 TL vekalet ücreti ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacı tarafından; dava konusu 7.108.680 kg kolza tohumunun GDO'suz olduğuna ilişkin uluslararası akredite laboratuvarlarına ait raporlar ve Asliye Hukuk Mahkemesince atanan bilirkişi tarafından hazırlanan rapor bulunduğu; Türkiye'ye ithalatına izin verilmeyen kolza tohumunun Rotterdam'da satışının yapıldığı ve burada da ürünün GDO'suz olarak sınıflandırıldığı; davalı idarece söz konusu üründen analiz için numune alımı sırasında hata yapıldığı, sterilizasyonu yapılmayan sondaların kullanıldığı ve bu sebeple ürünün GDO'lu olduğuna karar verildiği; İdare Mahkemesinin eylem ile zarar arasındaki illiyet bağının kesildiğine yönelik gerekçesinin hukuki olmadığı; Mahkeme kararında, numunelerin usulüne uygun alındığına yönelik gerekçeli bir değerlendirme yapılmadığından idarenin eyleminin hukuka aykırılığına ilişkin tereddütlerin giderilmediği ileri sürülmektedir.
Davalı idare tarafından; görülmekte olan uyuşmazlığın bir tam yargı davası olduğu, yargılama sonucunda haksız çıkan taraftan alınmak üzere lehlerine ödenmesine hükmedilecek vekalet ücretinin maktu değil, nisbi olması gerektiği ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN_SAVUNMALARI : Davacı tarafından, aleyhlerine hükmedilen vekalet ücretinin maktu olarak hesaplanmasında mahkemeye erişim hakkı ve hak arama özgürlüğünün engellenmemesi çerçevesinde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek davalı idarenin temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmatadır.
Davalı idare tarafından, gıda ve yem ürünlerinin analizi için numune alımına ilişkin itirazların numune alımı sırasında yapılacağı, bu aşamadan sonra numunelerin usulüne uygun alınmadığına yönelik yapılan itirazların mevzuat gereği kabul edilmeyeceği; davacı tarafından GDO'lu ürün artığı bulunan sondalarla numune alındığı iddiasıyla test sonucunun hatalı çıktığı ileri sürülmekte ise de, dava konusu kolza tohumlarından önce Tekirdağ Limanında başka ürünlerden alınan numuneler arasında en son 17/02/2014 tarihinde başka bir gemiden alınan numunelerin GDO'lu çıktığı, dava konusu ürünün numune alım tarihinin 06/03/2014 olduğu ve bu tarihten önce de aynı sondalarla pek çok üründen numune alındığı fakat bu ürünlerin GDO'lu olmadığının tespit edildiği; öte yandan, GDO'nun mikrobiyolojik bir kriter olmadığı, yalnızca mikrobiyolojik ürünlerden alınan numunelerin alımında kullanılan ekipmanlarda sterilizasyon yapılma zorunluluğunun olduğu; 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu'na göre yapılacak denetimlerin Bakanlıkları tarafından yapılacağının hüküm altına alındığı, özel olarak alınan numuneler üzerinden yapılacak analiz sonuçlarına itibar edilemeyeceği; davacı tarafından söz konusu kolza tohumlarının Hollanda'da GDO'suz kabul edildiğinin belirtilmesine rağmen bu hususa ilişkin dava dosyasına resmi makamlardan alınmış belge sunulmadığı; kaldı ki, Avrupa Birliği tarafından 12 adet genetiği değiştirilmiş kolza tohumunun gıda ve yem amacıyla kullanımına onay verildiği, Türkiye ile Avrupa Birliği mevzuatı açısından GDO konusunda farklılık olduğu; davacı tarafın oluştuğunu iddia ettiği zararla idarenin uygulaması arasında nedensellik bağı bulunmadığı ileri sürülerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, tarafların temyiz dilekçelerinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının ve Davalı idarenin temyiz istemlerinin reddine,
2. Davanın reddi ile davalı idare lehine ... TL vekalet ücretine hükmedilmesi yolundaki ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı temyize konu kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 26/05/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.