MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki asıl tazminat-alacak, karşı alacak davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda; asıl ve karşı davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hüküm, davacı-k.davalı vekili tarafından duruşmasız, davalılar-k.davacılar vekili ve davalı ...Ş. vekili tarafından duruşmalı olarak temyiz edilmekle; duruşma günü olarak belirlenen 24/11/2020 tarihinde davacı-k.davalı vekili Av.... ile davalı-k.davacılar vekili Av.... ve diğer davalı ...Ş. vekili Av.... geldiler. Açık duruşmaya başlandı ve hazır bulunanların sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için saat 14.00"e bırakılması uygun görüldüğünden, belli saatte dosyadaki bütün kağıtlar okunarak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlenip, gereği düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Asıl davada davacı, dava konusu taşınmazı ilk olarak 15/09/2007 tanzim, 15/11/2007 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile davalılardan ... Petrol Hayv. Gıda Turz. İnş. San. Tic AŞ"den karkas halde kiraladıklarını, taşınmazın kiralanmasının ardından 1.100.000 USD masraf yapıldığını, ilk kira sözleşmesinin imzalandığı tarihte taşınmazın mülkiyetinin ..."ye ait olduğunun bilinmediğini, kiraya veren şirket yetkilisi Dinçer Karaduman"ın taşınmazın mülkiyeti kendisine ait gibi davranarak sözleşme imzaladığını, bir süre sonra kiraya veren şirketin yetkilisinin, mülkiyet sahibinin onay vereceği yeni bir sözleşme düzenlenmesini istediğini, bu nedenle davalı ... Akaryakıt Bes. Gıda İnş. Turz. Teks. San. Tic. Ltd. Şti ile 17/08/2009 tarihli ikinci kira sözleşmesinin imzalandığını, davalı malikin, sözleşmeye ve kiracılığa 17/08/2009 tarihinde muvafakat ettiğini, bir süre sonra Dinçer Karaduman"ın yine finansal kiralama sözleşmesinde taraf değişikliği olacağı gerekçesiyle yeni bir kira sözleşmesi talebi ile geldiğini, tahliye baskısı
altında ... Hayv. Petrol Turz. İnş. San. Tic. Ltd.Şti ile 20/08/2011 başlangıç tarihli, üçüncü bir kira sözleşmesi imzalandığını ve ..."nin de sözleşmeye 11/08/2011 tarihinde muvafakat ettiğini, gerek malikin gerekse de kiraya veren şirketlerin yetkilisinin tahliye baskısı ve tehditleri nedeniyle her defasında daha ağır şartlar içeren sözleşmeler imzalamaya mecbur bırakıldığını, kira bedeli TL olarak belirlenmesine rağmen kiraya verenlerin ödemelerinin USD cinsinden olması nedeniyle kira bedelinin USD olarak talep edildiğini, esas olarak kiraya veren şirketlerin yetkisinden kaynaklanan ancak diğer davalı malikin bildiği ve yapılmasını teşvik ettiği kira sözleşmesine aykırı davranışlar nedeniyle kira sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini, 22/10/2012 tarihinde noter aracılığı ile anahtarın teslim edildiğini, karkas halde kiralanan taşınmaza 1.411.955,56 TL masraf yapıldığının Ankara 7. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2012/127 D.İş sayılı dosyada tespit edildiğini, yapılan masrafların zorunlu ve faydalı imalatlara ilişkin olduğunu, sözleşmede belirlenen kira bedeli aylık 37.000 TL olduğu halde davalılardan ..."ye aylık 25.250 USD ödeme yapmak zorunda kaldığını, fazla ödenen 57.818 USD kira bedelinin iadesi gerektiğini, son kira sözleşmesinde belirtilen 80.000 USD alacağın ise kendisine ödenmediğini, kira sözleşmesinde, leasing ödemelerinin tamamlanmasından sonra taşınmazın 18 ay kira ödemeden bedelsiz kullanılması konusunda anlaşıldığını belirterek, zorunlu ve faydalı giderler bedeli olan toplam 1.666.107 TL"nin temerrüt tarihi 01/11/2012 tarihinden itibaren ticari avans faiziyle birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini, 80.000 USD"nin dava tarihindeki TL karşılığı 141.440 TL"nin 01/11/2012 tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalı ... Ltd Şti"den tahsiline, kira sözleşmesine aykırı olarak ve fazladan ödenen 57.818 USD"nin dava tarihindeki TL karşılığı 102.222 TL"nin dava tarihinden itibaren ticari avans faizi ile birlikte davalılardan ... Finansal Kiralama A.Ş ve ... Ltd Şti"den müştereken ve müteselsilen tahsiline, kira sözleşmesinin feshine davalıların sebebiyet vermiş olması nedeniyle taşınmazın ücretsiz olarak kullanılacağı 18 ay karşılığında fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 1.000 TL"nin dava tarihinden itibaren ticari avans faiziyle birlikte tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ...Ş., 16/08/2006 tarihinden beri taşınmazın maliki olduğunu, davacı ile yapılan alt kira sözleşmelerine muvafakat verdiği, davacı ile aralarında kira sözleşmesi bulunmadığını, davacının, kiraya verene ödemesi gereken kira bedellerini, zilyedin borcuna karşılık ödemeyi taahhüt ettiğini, fazla ödenen bir kira bedeli olmadığını, taşınmazı 18 ay boyunca bedelsiz kullanma taahhüdünün olmadığını beyanla davanın reddini dilemiştir.
Davalılar ... AŞ, ... Ltd Şti, ... Ltd Şti ise, davacının feshinin haklı nedene dayanmadığını, sözleşmede kiralanana yapılan masrafların talep edilemeyeceğinin belirtildiğini, 18 ay bedelsiz kullanma şartının leasing ödemelerinin tamamlanmasından sonra doğduğunu, öncelikle davacının 20/05/2017 tarihine kadar kiracılığın devam etmesinin şart olduğunu, tek taraflı olarak sözleşmeyi sonlandırdığından talep hakkının bulunmadığını, 80.000 USD alacak talebi ile kur farkından kaynaklanan bir alacak olması halinde davacıdan olan kira alacağından takas-mahsup edilmesi gerektiğini ifade ederek davanın reddini dilemişlerdir.
Davalılar ... AŞ, ... Ltd Şti, ... Ltd Şti karşı davada ise, Kasım ayı kira bedeli 47.000 TL ile makul süre kira alacağı 47.000 TL olmak üzere toplam 94.000 TL alacağın dava tarihinden itibaren işleyecek en yüksek ticari faizi ile tahsiline karar verilmesine talep etmişlerdir.
Mahkemece, asıl dava yönünden, davanın kısmen kabul, kısmen reddine karşı dava yönünden açılan davanın reddine yönelik olarak verilen karar Dairemizin 31/01/2017 tarih ve 2017/289-774 E/K sayılı ilamı ile, asıl davaya yönelik yapılan incelemede; tarafların sair temyiz itirazları reddedilerek, davacı/karşı davalının sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafların imalat tarihi itibariyle saptanan bedellerinden yıpranma payı düşüldükten sonra kalan bedeli isteyebileceği, fazla ödenen kira bedelinin iadesine yönelik talebin ise ... Finansal Kiralama A.Ş.’den istenemeyeceği, davacı kiracının sözleşmeyi feshi haklı bir sebebe dayanmadığından kiraya verenlerin tazminat sorumluluğu bulunmadığı, karşı dava yönünden ise; kiracının otuz günlük makul süre kira bedelinden sorumlu olduğunun kabul edilmesi gerektiği gerekçeleriyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde; asıl dava yönünden; 102.222 TL"nin dava tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalı ... Hay. Pet. Tur. İnş. San, Tic. Ltd. Şti"den tahsiline, bu talep yönünden ... hakkında açılan davanın reddine, 20/08/2011 tarihli kira sözleşmesinin 12. maddesi gereği 18 aylık kira bedelinden şimdilik 1.000 TL"nin tüm davalılardan tahsiline yönelik açılan davanın reddine, 80.000 USD karşılığı 141.440 TL"nin dava tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalı ... Hay. Pet. Tur. İnş. San, Tic. Ltd. Şti"den tahsili ile davacıya ödenmesine, faydalı ve zaruri masraflar yönünden açılan davanın kısmen kabulü ile 838.858,00 TL"nin dava tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya ödenmesine, Karşı dava yönünden; açılan davanın kısmen kabulü ile 30 günlük kira bedeli 47.000 TL"nin dava tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte karşı davalıdan tahsiline karar verilmiş; söz konusu karar taraflarca temyiz edilmiştir.
1-) Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına ve delilerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalı ...Ş.’nin tüm, davacı/karşı davalı ile davalılar/karşı davacıların sair temyiz itirazları yerinde değildir.
2-) Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle TBK’nun 530. maddesi (BK. 414.m) kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiraya verenlerden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiralananın tahliyesi sonunda kiraya veren bunları benimsemiş ise kiracı aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiştir. Kiraya verenin sorumluluğu faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır.
Asıl davada, kira sözleşmesinin süresi sona ermeden kiralananı tahliye eden davacının, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafları imalat tarihi itibarı ile saptanan bedellerinden yıpranma payı düşüldükten sonra kalan bedeli isteyebileceği hususunun değerlendirilmesi gerektiği bozma ilamında belirtilmiş olmakla; İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, Ankara 7. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2012/127 D.iş sayılı dosyasında alınan bilirkişi raporuna atıf yapılarak inceleme yapıldığı ancak ilgili tespit raporunda belirlenen imalatların imal tarihi itibariyle değerlerinin belirlenmediği gibi faydalı, zorunlu ve lüks masraf ayrımı ile söküp götürülebilecek imalâtların tespitinin de yapılmadığı anlaşılmaktadır. Bu haliyle anılan rapor hüküm kurmaya elverişli nitelikte olmayıp, Mahkemece bozma gereklerinin tam olarak yerine getirildiğinden bahsedilemez.
O halde Mahkemece; bozma ilamında belirtildiği üzere, bozma kararının gereği yerine getirilerek belirtilen imalatlardan hangilerinin faydalı ve zorunlu olup hangilerinin lüks olduğu, kiraya verenlerce benimsenip benimsenmediği hususları ile ilgili gerekirse konusunda uzman farklı bir bilirkişi heyetinden yeniden rapor alınıp, tespit edilecek faydalı ve zorunlu imalatların imal tarihindeki değerlerinin belirlenmesi, imal tarihleri belirlenemiyorsa ilk kira sözleşmesinin başlangıcında yapıldığının kabul edilmesi, yıpranma durumlarının ise; her bir kalem yönünden imalatlarının nitelikleri ve eşyanın kullanım süresi ile yapıldıkları tarihte yürürlükte olan sözleşme süreleri gözetilmek suretiyle, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zorunlu masraf bedellerinin hüküm altına alınması gerekirken, yazılı şekilde yetersiz bilirkişi raporuna dayalı olarak karar verilmesi doğru değildir.
Öte yandan; on sekiz ay bedelsiz kullanım hakkının, kira süresinin uzaması amacıyla verilmiş olmadığının anlaşılması karşısında, bu hakkın kalan kira süresine eklenerek değerlendirme yapılması doğru olmadığı gibi, değerlendirmeye esas alınan tespit dosyasında makine ve mekanik tesisat yönünden KDV dahil değerlerin hesaplandığı hususunun da dikkate alınmamış olması doğru değildir.
SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenler ile ... Finansal Kiralama A.Ş.’nin tüm, davacı/karşı davalı ile davalılar/karşı davacıların sair temyiz itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle verilen hükmün HUMK’nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, 3.050 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin yekdiğerinden alınıp yekdiğerine verilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edenlere iadesine, 6100 sayılı HMK"nın Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK"nın 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 24/11/2020 tarihinde oy birliği ile karar verildi.