MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi

Davacı, 01/03/2003-30/04/2014 tarihleri arasında davalı ... Grup bünyesindeki 1031202 ve 1084977 sicil numaralı işyerinde çalıştığını, sigorta primine esas kazançlarının yıllarca asgari ücret üzerinden gösterildiğini, 2011 yılında ise asgari ücretin biraz üzerinde gösterildiğini, en son aldığı ücretin net 2.500,00 TL olduğunu, sigorta primine esas kazancının brüt 1.705,00 TL olarak gösterildiğini, görevinin satın alma müdürü ve koordinatörlük olduğunu beyan ederek, sigorta pirimine esas kazançlarının tespitini ve tespit edilen prime esas kazanç üzerinden tahsis talep tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanmasını, eksik ödenen şimdilik 100,00 TL yaşlılık aylığı farkının yasal faizi ile davalı Kurumdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
B)Davalı Cevabı:
Davalı ... İnşaat vekili cevap dilekçesinde, davacının 01/03/2003-31/01/2014 tarihleri arasında çalıştığını, ücret ödemelerinin bankadan yapıldığını, ilk işe girdiği zaman asgari ücret ile başladığını, 2011 yılından itibaren ise yaklaşık asgari ücretin 1.60 katı ücret ile çalıştığını, bütün ücretlerinde itirazi kayıt koymadığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde, davacıya 01/08/2014 tarihinde geçerli olmak üzere yaşlılık aylığı bağlandığını, prime esas kazançlarının düşük tespit edilmesi ve bu doğrultuda davacının yaşlılık aylığının eksik bağlanmasında Kurum hatası olmadığını, işverenin yanlış bildiriminden kaynaklandığını, Kurum kayıtlarının resmi belge niteliğinde olduğunu, aksinin eşdeğer bilgi ve belgeler ile ispatlanabileceğini belirterek haksız ve yersiz açılan davanın müvekkili kurum yönünden reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C)İlk Derece Mahkemesi Gerekçesi ve Kararı:
İlk derece mahkemesince ; “Dava konusu olayda, davacının davalı iş yerinde satın alma müdürü olarak çalıştığı açıktır . İşe başlarken asgari ücretin üzerinde ücret alan davacının kıdemi ile doğru orantılı ücretinin artması gerekir. Tarafsız tanık beyanları ile anlaşıldığı gibi iş yerinde elden para ödeme uygulaması vardır. ... tanıklarının bir kısmı da daha fazla ücret almalarına rağmen asgari ücret üzerinden ücretlerinin bildirildiğini beyan etmişlerdir. Davacı işten ayrıldığında net 2.500,00 TL ücret aldığını beyan etmiştir. Brüt karşılığı 3.496,95 TL olmakla , SGK ya brüt 1.700,00 TL olarak bildirilmiştir.
Davacının işe satın alma personeli olarak girdiği, 12/05/2007 tarihinde satın alma müdürü olduğu ve 13/01/2014 tarihinde satın alma koordinatörü olduğu anlaşılmıştır. ... Ticaret Odasından gelen yazıya göre asgari ücretin 2 katı ve 2.5 katı ücret alması gerektiği belirtilmiştir.
Yapılan yargılama , tanık beyanları ve dosya kapsamına göre davacının davalı iş yerindeki çalışmalarında 01/01/2011 - 30/04/2014 tarihleri arasındaki prime esas kazancının belirlenen primin %105 oranında fazla olduğu tespit edilmiş , prime esas kazancın bildirilen primin %105 oranında artırılması gerekmiştir. Davacının 01/07/2004-31/12/2010 tarihleri arasındaki brüt asgari ücret olarak bildirilen primlerin brüt asgari ücretin % 227"si olarak artırılması gerektiği ve buna göre prime esas kazancın belirlenmesi gerekmekle karar verilmiştir.” gerekçesiyle
“Davacının davasının kısmen kabul kısmen reddi ile,
Davacının davalı iş yerindeki çalışmalarında 01/01/2011 - 30/04/2014 tarihleri arasındaki prime esas kazancının belirlenen primin %105 oranında fazla olduğunun tespitine, prime esas kazancın bildirilen primin %105 oranında BELİRLENMESİNE,
01/07/2004-31/12/2010 tarihleri arasındaki brüt asgari ücret olarak bildirilen primlerin brüt asgari ücretin %227"si olarak artırılmasına, buna göre prime esas kazancın BELİRLENMESİNE,
Bu tespit kararının kesinleşmesinden sonra yeniden prime esas kazancın belirlenmesi ile davacının tahsis talebine ilişikin yaşlılık aylığının yeniden hesaplanması gerektiğinin TESPİTİNE,
Alacak talebinin SGK kendisine bildirilen primlere göre işlem yaparak tahsis talebine ilişkin olarak aylık bağladığından ancak tespit kararının kesinleşmesinden sonra yeniden oluşacak primlere göre tahsis talebinin değerlendirilmesi gerektiğinden ve bu aşama geçmeden SGK "dan alacak talebinde bulunmak mümkün olmadığından SGK"ya yönelik alacak talebinin REDDİNE,” karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu;
Davalı şirketler vekili istinaf başvuru dilekçesinde; "eldeki davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, davanın senetle ispat kurallarına tabi olduğunu, dosyada yazılı delil bulunmadığını, davacının tüm çalıştığı dönem boyunca bütün ücretlerini ihtirazi kayıt koymadan ve bankadan aldığını, bir kısım bordroları imzaladığını, davacıya haricen ödeme yapıldığına dair bir kayda rastlanmadığını, tanık dinlenmesinin mümkün olmadığını, dinlenen tanık beyanlarının da hükme esas alınamayacağını, tanıklar ... ve ... ile davalı ... İnşaat arasında görülmekte olan davalar bulunduğunu, tanık listesinde ismi bulunmayan ..."ın dinlendiğini ve bu kişinin davalı şirkete ihtarname göndermesi nedeniyle aralarında husumet bulunduğunu, haricen ödeme yapılmadığını, emsal ücret araştırması yoluyla ücret tespitinin mümkün olmadığını, davacının satınalma personeli, satınalma müdürü ve satınalma koordinatörü olarak görev yaptığı üç dönem bulunduğunu ve bu dönemlere ilişkin emsal ücretlerin ilgili meslek odalarından sorulması gerektiğini, tediye fişlerinin delil olabilecek nitelikte olmadığını" belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını ve davanın reddini talep etmiştir.
D)Bölge Adliye Mahkemesi Gerekçesi ve Kararı:
Bölge Adliye Mahkemesince ""Üç ayrı tediye fişinde yer alan net ücretler ile davacının net ücretlerinin toplanması halinde 2014 Şubat ve Mart ayı net ücreti 2500 TL"ye ulaşmakta ve davacının iddiasını doğrulamaktadır. Bu belgelerde şirket kaşesi ve ünvanı bulunmamakta ise de düzenleyen kısmında "Ödeyen C. ..." ve "ödeyen B. ..." yazmaktadır. ... tanığı olarak dinlenen ... ve ... bu belge içeriklerini doğrulamaktadır. Davacının son aylığının net 2.500,00 TL olduğu sabittir.
-Davacı 01.07.2004-30.04.2007 tarihleri arasında satınalma personeli olup o döneme ilişkin belge ve bilgi bulunmadığına göre davacının brüt asgari ücret ile çalışması düşünülebilir ise de bu dönemde davacının brüt asgari ücretin 1,5 katı ücretle çalıştığına dair işverenin Kuruma bildirimi bulunmakla, davacının eğitim durumu ve yaşı itibariyle işverence yapılan en yüksek bildirim kadar (1,5 katı) kazanç ile çalıştığı kabul edilmiştir.
-Buna göre davacının davalılardan ... İnşaat Sanayi ve Ticaret ... Şirketine ait 51889.026 ve 1031202.026 sicil sayılı işyerlerinde geçen hizmetine ait sigorta primine esas kazancının 01.07.2004-30.04.2007 tarihleri arasında brüt asgari ücretin 1,5 katı olduğuna karar verilmiştir.
-Davacının 12.05.2007 tarihinden itibaren satınalma müdürü ve satınalma koordinatörü olduğu, son maaşının 2.500,00 TL (brütü 3496,95 / 1071 TL = 3,26 katı) olduğu anlaşılmakla, 01.05.2007-31.01.2014 ve 01.02.2014-30.04.2014 tarihleri arasında geçen hizmetine ait sigorta primine esas kazancın brüt asgari ücretin 3,26 katı olduğunun tespitine karar verilmiştir.” gerekçesiyle
“ 1-Davalı şirketler vekilinin istinaf isteminin HMK"nın 353/1-b.2 bendi uyarınca KABULÜNE,
2-... 1. İş Mahkemesine ait 07.06.2017 gün ve 2015/630 Esas, 2017/645 Karar sayılı kararının KALDIRILMASINA, yerine,
3-Davanın KISMEN KABULÜ ve KISMEN REDDİ ile,
A) Davacının davalılardan ... İnşaat Sanayi ve Ticaret ... Şirketine ait 51889.026 ve 1031202.026 sicil sayılı işyerlerinde geçen hizmetine ait sigorta primine esas kazancının 01.07.2004-30.04.2007 tarihleri arasında brüt asgari ücretin 1,5 katı, 01.05.2007-31.01.2014 tarihleri arasında brüt asgari ücretin 3,26 katı olduğunun TESPİTİNE, fazla istemin REDDİNE,
B) Davacının davalılardan ... Grup ... Toptan Gıda Ve İhtiyaç Maddeleri Sanayi ve Tic. Ltd. Şti"ne ait 1084977.026 sicil numaralı işyerinde 01.02.2014-30.04.2014 tarihleri arasında geçen hizmetine ait sigorta primine esas kazancın brüt asgari ücretin 3,26 katı olduğunun TESPİTİNE,
C) Bu tespit kararının kesinleşmesinden sonra yeniden prime esas kazancın belirlenmesi ile davacının tahsis talebine ilişikin yaşlılık aylığının yeniden hesaplanması gerektiğinin TESPİTİNE,
D) Alacak talebinin SGK kendisine bildirilen primlere göre işlem yaparak tahsis talebine ilişkin olarak aylık bağladığından ancak tespit kararının kesinleşmesinden sonra yeniden oluşacak primlere göre tahsis talebinin değerlendirilmesi gerektiğinden ve bu aşama geçmeden SGK "dan alacak talebinde bulunmak mümkün olmadığından SGK"ya yönelik alacak talebinin REDDİNE,” karar verilmiştir.
E)Temyiz:
Davalılar vekili “ Ücret tespiti yazılı delille ispatlanması gereken bir iddiadır. Dosyada iddiayı ispatlayacak yazılı delil bulunmamaktadır. Dosyaya sunulan ve hüküm kurulan tediye makbuzlurı fotokopi belgelerdir. Üzerinde şirket kaşesi ya da amblemi yoktur. Bu belgelerin şirket tarafından verildiğini gösteren hiçbir dayanak yoktur. İmzası bulunan tanık neye ilişkin olduğunu bilmediğini ücret avansına ilişkin olabileceğini beyan etmiştir.bütün ücretlerini itirazi kayıt olmadan bankadan almıştır. Son ücretin oranlanarak geçmişe yürütülmesi kabul edilemez. Ücret bordrolarının bir kısmı imzalıdır. ” gerekçeleriyle temyiz yoluna başvurmuştur
F) Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe:
Dava; 01.03.2003-31.01.2014 tarihleri arasında davalı işyerinden eksiksiz bildirilen hizmet sürelerine ilişkin prime esas gerçek kazancının tespiti istemine ilişkindir.
Hizmet tespiti davaları, niteliği gereği çalışma olgusunun her türlü delille ispatlanabilmesine imkan tanımasına karşılık, ücretin ispatında bu denli serbestlik söz konusu değildir. Ücretin ispatında Hukuk Genel Kurulunun 20.10.2010 tarihli, 2005/21-409 E., 2005/413 K.; 19.10.2011 tarihli, 2010/10-480 E. 2010/523 K.; 19.06.2013 tarihli, 2011/10-608 E., 2011/649 K.; ve 19.06.2013 tarihli, 2012/10-1617 E., 2013/850 K. sayılı kararlarında da belirtildiği üzere, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu"nun 288. (6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 200.) maddesinde yazılı sınırları aşan, ücret alma iddialarının yazılı delille kanıtlanması zorunluluğu bulunmaktadır.
Ücret miktarı HUMK’nın 288. (HMK"nın 200.) maddesinde belirtilen sınırları aşıyorsa, tespiti gereken gerçek ücretin; hukuksal geçerliliğe haiz olarak düzenlenmiş bulunmak kaydıyla, işçinin imzasının bulunduğu aylık ücreti gösteren para makbuzları, banka kayıtları, ticari defter kayıtları, ücret bordroları gibi belgelerle ispatı mümkündür.
Yazılı delille ispat sınırın altında kalan miktar için veya bu miktar üzerinde olsa bile varlığı iddia edilen çalışmanın öncesine ve sonrasına ait yazılı delil başlangıcı sayılabilecek belgelerin bulunması hâlinde tanık dinletilmesi mümkündür (1086 sayılı HUMK m. 292 (6100 sayılı HMK m. 202).
506 sayılı Kanun"un 78. maddesinde prime esas günlük kazançların alt ve üst sınırlarının ne olacağı gösterilmiştir. Günlük kazancın alt sınırı HUMK’nın 288. (HMK"nın 200.) maddesinde belirtilen sınırı aşıyorsa, ücretin yazılı delille saptanması gereğinin pratikte bir önemi kalmayacaktır. Zira 506 sayılı Kanun"un 78. maddesine göre, “...günlük kazançları alt sınırın altında olan sigortalılar ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden hesaplanır.” Ücretin alt sınırla tespit edilen miktardan fazla olması hâlinde ise, günlük kazancın hesaplanmasında asgari ücret esas alınır.
Hâl böyle olunca, ücret miktarı HMK’nın geçici 1. maddesinin 2. fıkrası delaletiyle HUMK"nın 288. (HMK"nın 200.) maddesinde belirtilen sınırları aşıyorsa, tespiti gereken gerçek ücretin; hukuksal geçerliliğe haiz olarak düzenlenmiş bulunmak kaydıyla işçinin imzasının bulunduğu aylık ücreti gösteren para makbuzları, banka kayıtları, ticari defter kayıtları, ücret bordroları gibi belgelerle ispatı mümkün olduğundan, buna göre araştırma yapılması gerekmektedir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacı ...’in, 01.03.2003 tarihinde başlayan belirsiz süreli iş sözleşmesi ile 01.03.2003-31.01.2014 tarihleri arasında davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret ... Şirketinden önce satınalma personeli ve daha sonra satınalma müdürü (12.05.2007) olarak, diğer davalı ... Grup ... Toptan Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Sanayi ve Tic. Ltd. Şti"den ise 01.02.2014-30.04.2014 tarihleri arasında eksiksiz sigortalı bildiriminin yapıldığı, hizmet cetvelinde bildirilen ücretlerin, Örnek olarak 2013/7. ay asgari ücretin (1.650/940,00=1.75 ) 1.75 katı , 2011/4. Ay (1.257,00/796,50=1,57) 1,57 katı, 2010 yılı ve öncesi asgari ücret üzerinden bildirim yapıldığı, davacının kazancının 01.03.2003-30.06.2004 tarihleri arasında brüt asgari ücretin 1,85 – 1,15 katı kadar, 01.07.2004-31.12.2010 tarihine kadar asgari ücret kadar, 01.01.2011 tarihinden itibaren ise asgari ücretin 1,57-1,75 katı kadar fazla olduğu ,davacı en son ücretinin net 2.500,00 TL olduğunu belirtmekte olup o dönemdeki aylık net ücret olan 846,00 TL"nin 2,955 katına isabet ettiği, hizmet döküm cetvelinin incelenmesinde; son ayda 1.705,00 TL kazanç bildirilmiş olup bu kazanç o dönemki brüt asgari kazancın (1.071,00 TL) 1,591 katına isabet ettiği, sunulan ücret bordrolarının bir kısmının imzalı olduğu (2012/9. Ay ile 2014/3. ay arası), örneğin 2013/Ocak, Mart ayı sigorta primine esas kazancı brüt 1.529,33 TL, 2013/Nisan ayı 1.480,00 TL, 2013/Mayıs, Temmuz 1.650,00 TL, 2013/Ekim 1705,00 TL olduğu, hizmet döküm cetveliyle karşılaştırıldığında aynı olduğu , ücretlerin 27.02.2009 tarihinden itibaren banka kanalıyla ödendiği ve ödenen ücretlerin ücret bordroları ile uyumlu olduğu, davacı tarafından sunulan üç adet tediye fişlerinin incelenmesinde; 09.01.2014 günü 1.140,53 TL (Ödeyen C. ...), 08.03.2014 günü 1.224,01 TL (ödeyen B. ...) ve 08.04.2014 günü 1224,01 TL (ödeyen B. ...) ödeme yapıldığı ödemeyi yapan kişinin tanık olarak beyanına başvurulduğu ve 3 tane tediye fişindeki ödemelerin ücret ödemesine ilişkin olabileceği gibi, avans da olabileceğini beyan ettiği, anlaşılmıştır.
Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; talebin 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu"nun 288. ve 292. (6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 200. ve 202.) maddelerindeki hükümler çerçevesinde ispat edilmesi ve sadece tanık beyanları veya emsal ücret araştırması yapılarak sonuca gidilmesinin hukuka uygun olmadığı, davacının ünvanına göre uzun süreler zaten asgari ücretin üzerinde ödeme yapıldığı, davacının iddiasının ancak yazılı belgelerle kanıtlanabileceği ve dosyada bu iddiayı ispatlayacak mahiyette yazılı delil bulunmadığı anlaşıldığından, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Bölge Adliye Mahkemesi kararı bozulmalıdır.
G)SONUÇ: Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı 6100 sayılı HMK’nun 373/2. maddesi uyarınca BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde temyiz eden davalılara iadesine, 13/06/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.