MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK (İŞ) MAHKEMESİ

DAVA : Davacı vekili, 6111 sayılı kanun uyarınca nakledilen davacının nakilden önce çalıştığı işveren ile sendika arasında imzalanan Toplu İş Sözleşmesinden yararlanması gerektiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Yerel mahkeme, isteği hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının ... Belediye Başkanlığı"nda çalışırken 6111 sayılı yasa kapsamında ihtiyaç fazlası işçi statüsünde Milli Eğitim Bakanlığı emrine geçtiğini, 6111 sayılı yasanın 166 maddesinin 6 fıkrasına istinaden davacının davalı kuruma müracaat ederek hakkında ... Belediyesi ile Hizmet İş Sendikası arasında imzalanan 01.01.2011 ile 31.12.2013 yürürlük tarihli Toplu İş Sözleşmesi"nin uygulanmasını talep ettiğini ancak davalı kurumun davacının taleplerini kabul etmediğini, tüm bu nedenlerle toplu iş sözleşmesinden doğan ücret, ikramiye vs. hak ve alacaklarının davacıya ödenmesi için ... Belediyesi ile Hizmet İş Sendikası arasında imzalanan 01.01.2011 ile 31.12.2013 yürürlük tarihli Toplu İş Sözleşmesi"nin uygulanmasının gerektiğinin tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, zamanaşımı itirazı yanında davacının önceki çalıştığı Belediye Başkanlığı"nın 2821 sayılı Sendikalar Kanunu"nun 60 maddesinde sayılan 28 nolu iş koluna, davalı ... Bakanlığı Müdürlükleri"nin ise 17 nolu iş koluna girdiğini, yine aynı kanuna istinaden iş kolunu değiştiren işçilerin sendika üyeliklerinin sona erdiğinin belirtildiğini, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev, Lokavt Kanunu"nun 9. maddesine göre ise Toplu İş Sözleşmesi"nden taraf sendikaya üye olan işçilerin yararlanabileceğini, Toplu İş Sözleşmesi"nin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanlar ise üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanabileceğini hüküm altına aldığını, davacının 6111 sayılı kanun kapsamında 2011 Ekim ayında davalı kurumda işe başladığını, bu tarih itibariyle iş kolunun değiştiğini ve sendika üyeliğinin sona erdiğini, bu itibarla devir tarihinden sonra ancak 01/01/2011 tarihinden itibaren uygulanmak üzere 17/05/2012 tarihinde imzalanan Toplu İş Sözleşmesi"nden yararlanmasının mümkün olmadığını, davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece yapılan yargılama sonunda, davacının ... Belediye Başkanlığı"nda çalışırken 6111 sayılı yasa kapsamında ihtiyaç fazlası işçi statüsü ile Milli Eğitim Bakanlığı, ... İl Milli Eğitim Müdürlüğü emrine geçtiği, davacının ... Belediye Başkanlığı"nda çalıştığı süre içerisinde Hizmet İş Sendikasına üye olduğu, ... Belediyesi ile Hizmet İş Sendikası arasında 17/05/2012 tarihinde imzalanan sözleşmenin 01/01/2011-31/12/2013 tarihleri arasında geçerli olduğu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev, Lokavt Kanununun 9 maddesi ve Toplu İş Sözleşmesi"nin Toplu İş Sözleşmesi"nden yararlanma şartları başlıklı 4 maddesinin "d " bendine istinaden sendika üyelik aidatını ödemiş olmakla kaydı ile işçinin yürürlükte bulunan Toplu İş Sözleşmesi"nden yararlanabileceği, bu haliyle davacının ... Belediyesi ile Hizmet İş Sendikası arasında imzalanan 01/01/2011-31/12/2013 geçerlilik tarihli Toplu İş Sözleşmesinden yararlanmasının gerektiği, aksi durumun kabulünün hakkaniyet ilkeleri ile bağdaşmayacağı, TİS"nin geç imzalanması nedeniyle davacının ilgili TİS sözleşmesinden yararlanamayacağının kabulünün mümkün olmadığı, kaldı ki TİS"nin geçmişe uygulanması gerektiğinin ayrıca hüküm altına alındığı, TİS"in 17.05.2012 tarihinde değil de, davacının Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesine geçtiği 01.11.2011 tarihinde önceki bir tarihte TİS"in imzalanması halinde 6111 sayılı yasanın 166/6 maddesi gereğince "devredilen işçilerin ücret ile diğer malî ve sosyal hakları; toplu iş sözleşmesi bulunan işçiler bakımından yenileri düzenleninceye kadar devir işleminden önce tabi oldukları toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre belirlenir" hükmü gereğince TİS hükümlerinden faydalandırılacak iken, sözleşmenin geç imzalanmasından dolayı bu yasal hükmün uygulanmaması gerektiğinin iddia edilmesinin hakkaniyete aykırılık teşkil ettiği gerekçesi ile davanın kabulüne ve davacı ile davalı Kurum arasında Hizmet-İş Sendikası ile ... Belediyesi arasında imzalanan ve yürürlük tarihi 01.01.2011 ile 31.12.2013 tarihi arasını kapsayan toplu iş sözleşmesinin uygulanması gerektiğinin TESPİTİNE karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Karar davalı vekili tarafından cevap nedenleri ile temyiz edilmiştir.
E) Gerekçe:
Uyuşmazlık, 6111 sayılı yasa kapsamında nakle tabi tutulan ve nakledildiği işyerinde farklı iş kolunda çalışan işçinin, nakil sonrası imzalanan, ancak nakilden önceki süreyi de kapsayan Toplu İş Sözleşmesinden yararlanıp yararlanmayacağı, bu yönde tespit davası açıp açamayacağı, yararlanacaksa bu yararlanmanın kapsamının ne olacağı noktalarında toplanmaktadır.
Ön sorun olarak davacının tespit davası açıp açamayacağı üzerinde durmak gerekir. 6100 sayılı HMK.’un 106/1 maddesi uyarınca “Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir”. Aynı maddenin 2. fıkrasına göre ise “Tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır”. Somut uyuşmazlıkta toplu iş sözleşmesi ilişkisinin varlığı, uygulanırlığının belirlenmesi istenmektedir. Toplu iş Sözleşmesi ile işçinin ücret ve sosyal hakları belirlendiğinden, işçi açısından önemli olup, bu nedenle hukuken korunmaya değer güncel bir yararı da vardır. Bu hukuki düzenlemelere göre davacının tespit davası açmasında hukuki yarar şartı gerçekleşmiştir.
Davacının Toplu İş Sözleşmesinden yararlanıp yararlanmayacağı, yararlanacak ise bu yararlanmanın sınırları ve kapsamına gelince;
Uyuşmazlığın çözümünde davacının nakline neden olan 6111 sayılı kanunun 166, dava açıldığı tarihte yürürlükte olan 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, yargılama sırasında 2821 ve 2822 sayılı kanunların yerine yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş İlişkileri Kanunu ile davacının nakilden önce çalıştığı kurum ile üyesi olduğu sendika arasında nakilden sonra imzalanan Toplu İş Sözleşmesinin kapsama ilişkin hükümleri dikkate alınmalıdır.
Bu normatif hükümler:
1. 6111 sayılı Kanun.
Madde 166/6: “Devredilen işçilerin ücret ile diğer malî ve sosyal hakları; toplu iş sözleşmesi bulunan işçiler bakımından yenileri düzenleninceye kadar devir işleminden önce tabi oldukları toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre, toplu iş sözleşmesi olmayan işçiler bakımından 2010 yılı Kasım ayında geçerli olan bireysel iş sözleşmesi hükümlerine göre belirlenir. Devre konu işçiler bakımından devir tarihinden önce doğmuş ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devralan kurum sorumlu tutulamaz. Kıdem tazminatına ilişkin hükümler saklıdır”.
2. 2821 sayılı Sendikalar Kanunu.
Madde 25/5. “Bağlı bulundukları, kanunla kurulu kurum ve sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı veya toptan ödeme alarak, işten ayrılan işçilerle, işkolunu değiştiren işçilerin sendika üyeliği sona erer. Çalışmaya devam edenler hakkında bu hüküm uygulanmaz”.
3. 2822 sayılı TİSGLK.
Madde 3/son. “Bir işyerinde aynı dönem için birden fazla toplu iş sözleşmesi yapılamaz ve uygulanamaz”.
Madde 6/son. “Her ne sebeple olursa olsun sona eren toplu iş sözleşmesinin hizmet akdine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar hizmet akdi hükmü olarak devam eder”.
Madde 7/son. “Toplu iş sözleşmesi süresinin bitmesinden önceki yüzyirmi gün içinde, yeni sözleşme için yetki işlemlerine başlanabilir. Ancak, yapılacak toplu iş sözleşmesi, önceki sözleşme sona ermedikçe yürürlüğe giremez”.
Madde 8. “Toplu iş sözleşmesine taraf olan sendikanın feshi veya infisahı yahut faaliyetten menedilmiş olması veyahut yetkiyi kaybetmiş olması veya toplu iş sözleşmesinin uygulandığı işyerlerinde işverenin değişmesi toplu iş sözleşmesini sona erdirmez”.
4. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş İlişkileri Kanunu.
Madde 19/7. “İşkolunu değiştirenin sendika üyeliği kendiliğinden sona erer”.
Madde 34/1. “Bir toplu iş sözleşmesi aynı işkolunda bir veya birden çok işyerini kapsayabilir”.
Madde 35/4. “Toplu iş sözleşmesi süresinin bitmesinden önceki yüz yirmi gün içinde, yeni sözleşme için yetki başvurusunda bulunulabilir. Ancak, yapılacak toplu iş sözleşmesi önceki sözleşme sona ermedikçe yürürlüğe giremez”.
Madde 36/2. “Sona eren toplu iş sözleşmesinin iş sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar iş sözleşmesi hükmü olarak devam eder”.
Madde 37. “Toplu iş sözleşmesine taraf olan sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi, faaliyetinin durdurulması, işçi sendikasının yetkiyi kaybetmesi ve toplu iş sözleşmesinin uygulandığı işyerlerinde işverenin veya işyerinin girdiği işkolunun değişmesi toplu iş sözleşmesini sona erdirmez”.
Madde 38. “İşletme toplu iş sözleşmesi kapsamında olan ya da toplu iş sözleşmesi bulunan bir işyeri veya işyerinin bir bölümünün devrinde, devralan işverenin aynı işkoluna giren işyeri veya işyerlerinde yürürlükte bir toplu iş sözleşmesi var ise; devralınan işyeri veya işyerlerinde uygulanan toplu iş sözleşmesinden doğan hak ve borçlar, iş sözleşmesi hükmü olarak devam eder. Devralan işverenin işyeri ya da işyerlerinde uygulanan bir toplu iş sözleşmesi yok ise; devralınan işyerinde yürürlükteki toplu iş sözleşmesinden doğan hak ve borçlar, yeni bir toplu iş sözleşmesi yapılıncaya kadar toplu iş sözleşmesi hükmü olarak devam eder”.
5. Sendika ile nakilden önceki kurum arasında 17.05.2012 imzalanan 01.01.2011-31.12.2003 yürürlük süreli Toplu İş Sözleşmesi hükmü:
Madde 4/d. “.. herhangi bir sebeple ayrılanlar kıdem tazminatı farkı dahil çalıştıkları süre ile orantılı olarak sendika üyelik aidatı ödemek kaydı ile yararlanırlar”.
1982 Anayasasının 2. kısmındaki temel haklar ve ödevlerin 3. bölümünde yer alan sosyal ve ekonomik haklar ve ödevleri kapsayan 53/1 maddesinde " işçiler ve işverenler karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma saatlerini düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptir" ifadesi bulunmaktadır. Böylece Toplu İş Sözleşme hakkı en üst normca korunmuştur. İş kolu değişikliği ile sendika üyeliğinin düşeceğine ilişkin düzenleme sendikalar hukuku ile ilgili olup, sendikal örgütlenmenin iş kolu esasına göre yapılması yapılacak Toplu İş Sözleşmesinin o iş kolunda örgütlenen sendika ile yapılacağı ilkelerini tamamlayıcı özellik taşımaktadır. Toplu iş sözleşmeleri butlan, iptal ve işlem temelinin çökmesi ile hükümsüz kalır. Yasa koyucunun amacı Toplu İş Sözleşmesinin yürürlük süresince getirilen hakların, sona ermesinin yaratacağı boşluğun ortadan kaldırılması düşüncesi ile toplu iş sözleşmesini sona erdikten sonrada varlığının korunmasıdır. Dolayısıyla sona eren toplu iş sözleşmesinin normatif hükümleri "art etkisi" olarak devam eder(Dairemizin 05.12.2007 gün ve 2007/5989 Esas, 2007/37055 Karar sayılı ilamı).
Tüm bu normatif düzenlemeler ve Dairemiz uygulaması ışığında, Toplu İş Sözleşmesinin art etkisi, üst norm olması, 6111 sayılı nakle ilişkin kanunun “Devredilen işçilerin ücret ile diğer malî ve sosyal hakları; toplu iş sözleşmesi bulunan işçiler bakımından yenileri düzenleninceye kadar devir işleminden önce tabi oldukları toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre belirlenir”, “yargılama sırasında yürürlüğe giren 6356 sayılı kanunun “işkolunun değişmesinin toplu iş sözleşmesini sona erdirmeyeceği” ve “devralınan işyeri veya işyerlerinde uygulanan toplu iş sözleşmesinden doğan hak ve borçların, iş sözleşmesi hükmü olarak devam edeceği” düzenlemelerini ön görmesi ve imzalanan Toplu İş Sözleşmesinin yararlanma hükmü dikkate alındığında davacının nakilden sonra imzalanan Toplu İş Sözleşmesinden yararlanması gerekecektir.
Ancak 6111 sayılı kanunun 166/6 maddesi “Devre konu işçiler bakımından devir tarihinden önce doğmuş ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devralan kurum sorumlu tutulamaz” kuralına yer verdiğinden, davalının sorumluluğunun başlangıcı davacının nakille işe başladığı tarih olan 01.11.2011 tarihindir. Kısaca davalı kurum bu tarihten itibaren Toplu İş Sözleşmesi ile doğacak haklardan sorumludur. Toplu İş Sözleşmesinin yürürlüğe girdiği 01.01.2011-31.10.2011 arasında sözleşmeden doğan alacaklardan anılan hüküm gereği devreden ve sözleşmeyi imzalayan Belediye Başkanlığı sorumlu olacaktır.
Diğer taraftan her ne kadar art etkisi, iş kolunun değişmesinin toplu iş sözleşmesini sona erdirmeyeceği ilkeleri de olsa, davalının anılan TİS hükümlerinden sorumluluğu anılan hükümlere göre davacının nakil olduğu davalı kurumda iş kolunda örgütlü sendikaya üye olduğu veya örgütlü sendikanın nakilden sonra yeni Toplu İş Sözleşmesi imzaladığı tarihe kadar devam edecektir. Davacı nakil sonrası davalı kurumda örgütlü sendikaya üye olmadığı veya Toplu İş Sözleşmesini yapmaya yetkili sendika yeni bir Toplu İş Sözleşmesi imzalamadığı takdirde ise davalının sorumluluğu devreden dava dışı kurumun imzaladığı Toplu İş Sözleşmesinin yürürlük tarihinin bittiği tarihe kadar devam edecektir.
F) Sonuç:
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere “ve özellikle mahkemece tespit davası olarak bakması ve davacının yararlanmasının gerektiğinin tespitine karar verilmesi isabetli ise de davalının sorumluluğunun kapsamının belirlenmesine yönelik yukarda belirtilen ilave gerekçe ile kararın ONANMASINA,11.03.2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.