Danıştay 8. Daire 2016/2313 Esas 2021/2725 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/2313
Karar No : 2021/2725


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının iptale yönelik kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adıyaman İli, Besni İlçesi'nde şehir içi yolcu taşımacılığı faaliyetiyle iştigal eden davacı kooperatif tarafından, … tarih ve … sayılı Besni Belediye Meclisi kararının ve 10 adet yeni şehir içi minibüs hattı oluşturularak, bu hatların mevcut güzergahlarda ve Belediye Encümeni'nce belirlenen güzergahlarda çalıştırılmak üzere 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15/p ve 67. maddesi uyarınca kiralanması yahut 10 adet minibüs hattının satışının yapılmasıyla ilgili olarak Belediye Encümeni'ne yetki verilmesine ilişkin Besni Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile bu karar uyarınca 10 adet M plaka minibüs hattının 31.12.2015 tarihine kadar 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 1 ve 45. maddelerine göre açık arttırma ve açık teklif vermek suretiyle ihale yoluyla kiraya verilmesi yönünde alınan … tarih ve … sayılı Besni Belediye Encümeni kararının ve 26.08.2014 tarihinde yapılan ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davacının iddiaları ve uyuşmazlığın çözümü teknik bilgiyi gerektirdiğinden, Mahkemenin 30.09.2014 tarihli ara kararı ile mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verildiği, 03.02.2015 tarihinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen ve 15.05.2015 tarihinde Mahkeme kaydına giren bilirkişi raporunda özetle; ulaştırma mühendisliğinin temel ilkelerine göre, toplu taşıma hatlarında yeniden bir planlama veya hat uzatımı yapılırken, şehirdeki mevcut ve gelecekte yolculuk talebinin, yolcu profilinin ve eğilimlerin, bilimsel yöntemlere dayalı çalışmalar yapılarak belirlenmesi, şehrin mevcut ve gelecekteki gelişme öngörüleri, sosyo-ekonomik, demografik, hukuki durum ve daha pek çok parametrenin göz önüne alınması, hat arttırılması, uzatılması optimizasyonunu mümkün kılacak genel bir modelin oluşturulması; yeni hatların tesis edilmesi veya hat uzatılması gibi kararların, münferit olduğu kadar ulaşım sisteminin tamamı yönünden de irdelenmesi ve değerlendirmesini sağlayacak bu modelden hareketle ve mevcut fiziksel ulaşım altyapısı imkanları da gözetilerek alınması gerekli olmasına rağmen davalı idarenin bununla ilgili olarak herhangi bir çalışma yapmadığının tespit edildiği, trafik mühendisliği ilkeleri açısından olaya bakıldığında ise, toplu taşıma yapan araç sayısının arttırılması ile ilgili olarak dosya kapsamında şehir merkezindeki trafik yoğunluğu ve trafik güvenliği hususunda idare tarafından herhangi bir çalışmanın da yapılmadığının görüldüğü, yerinde yapılan inceleme sırasında, mevcut durumda taşıt sayısı arttırılmış halde toplu taşıma hizmeti verildiği için talebin yüksek olmadığının tespit edildiği, bu bağlamda söz konusu karardan (işlemden) önceki mevcut araç sayısının şehir içi ulaşım talebini karşılayıp karşılamadığının belirlenmesinin bilimsel bir çalışma yapılmadan tespitinin mümkün olmadığı, yerinde yapılan incelemede, şehrin gelişmesine bağlı olarak deprem riskleri de göz önüne alındığında, yeni yerleşimlerin şehir merkezine uzak bölgelere yapıldığı, bu nedenle toplu taşıma hatlarının uzunluğunun fazla olduğu, bu uzun hatlar nedeniyle yolcuların duraklarda beklemek zorunda kaldığı, şehirde yapılan yeni yerleşimler nedeniyle yolculuk talebinin de arttığı ve artabileceği, ancak şehirde değişen ve artan yolculuk talebinin bilimsel olarak belirlenmesi ve buna uygun olarak toplu taşıma hatlarının iyileştirilmesi, sayısının arttırılması ve yeni güzergahlar belirlenmesinin kamu yararı açısından çok önemli olduğu görüşlerine yer verilerek hat arttırılması yönündeki kararın, toplu taşıma güzergahında bulunan hatların hizmet kalitesi, yolculuk süresi, yolcu talebi hususu dikkate alındığında (ulaştırma mühendisliği ilkeleri) uygun olmadığı, söz konusu kararın, yolların kalitesi, trafik yoğunluğu ve güvenliği açısından da (trafik mühendisliği ilkeleri) uygun olmadığı, bu karardan önceki mevcut araç sayısının şehir içi ulaşım talebini karşılayıp karşılamadığının belirlenmesinin bilimsel bir çalışma yapılmadan tespitinin mümkün olamayacağı sonucuna varılmıştır.
Davalı idarece 10 adet yeni şehir içi minibüs hattı oluşturulmasına yönelik olarak alınan kararın, toplu taşıma güzergahında bulunan hatların hizmet kalitesi, yolculuk süresi, yolcu talebi hususu dikkate alındığında ulaştırma mühendisliği ilkelerine uygun olmadığı gibi yolların kalitesi, trafik yoğunluğu ve güvenliği açısından trafik mühendisliği ilkelerine de uygun olmadığı anlaşıldığından, 10 adet yeni şehir içi minibüs hattı oluşturularak, bu hatların mevcut güzergahlarda ve Belediye Encümeni'nce belirlenen güzergahlarda çalıştırılmak üzere 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15/p ve 67. maddesi uyarınca kiralanması yahut 10 adet minibüs hattının satışının yapılmasıyla ilgili olarak Belediye Encümeni'ne yetki verilmesine ilişkin Besni Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararında, bu karar uyarınca 10 adet M plaka minibüs hattının 31.12.2015 tarihine kadar 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 1 ve 45. maddelerine göre açık arttırma ve açık teklif vermek suretiyle ihale yoluyla kiraya verilmesi yönünde alınan … tarih ve … sayılı Besni Belediye Encümeni kararında ve 26.08.2014 tarihinde yapılan ihalede hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu … tarih ve … sayılı Besni Belediye Meclisi kararının iptali istemine gelince; anılan kararın, Besni Belediye Meclisi'nin yine davaya konu edilen … tarih ve … sayılı kararıyla iptal edildiği görülmekte olup dava açılmadan önce hukuk aleminden kalkan bir işlem hakkında idari yargı yerince iptal kararı verilmesine olanak bulunmadığından bu karara yönelik iptal isteminin incelenmeksizin reddi gerektiği belirtilerek, dava konusu … tarih ve … sayılı Besni Belediye Meclisi kararına ilişkin iptal istemi yönünden davanın incelenmeksizin reddine, dava konusu Besni Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararının, … tarih ve … sayılı Besni Belediye Encümeni kararının ve 26.08.2014 tarihinde yapılan ihalenin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, İdare mahkemesinin kararına hukuki dayanak olan bilirkişi raporunun eksik ve dosyada bulunan belge ve bilgiler araştırılmadan, olumlu ya da olumsuz o belgelere atıf yapılmadan, belediyenin sunmuş olduğu belgeleri çürüten tezler ortaya konulmadan soyut gerekçeler ile yapıldığı, somut olarak vatandaşların şikayetleri, halkın talepleri göz önüne alınarak, şikayetin gerçek olup olmadığının zabıta marifeti ile duraklardaki yığılmalar tespit edildiği, Trafik Zabıta ve İlçe Emniyet Müdürlüğü trafik ekiplerince oluşturulan 17.07.2014 tarihli rapora göre durumu tespit ettirdiği ve şehir içi taşımacılığı yapan kooperatifin yeterli olmadığını görerek sayı artırımının olumlu olduğuna dair İlçe Trafik Komisyonu kararı verildiği, Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürü tarafından 24.07.2014 tarihli raporun tanzim edildiği, Besni İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünün 18.07.2014 tarihli yazısında eski faaliyette bulunan okullar haricinde 1998 - 2014 yılları arasında yeni 9 adet okulun kurulduğunu ve bu okullarda 2.501 öğrencinin eğitim öğrenim gördüğünün yazıldığı, vatandaşlar tarafından gerek sözlü olarak belediye yetkililerine ve gerekse Belediye Başkanlığına hitaben yazılan şikayet ve talepleri içeren dilekçelerdeki şikayetlerin tamamının incelendiği ve bunların doğru olduğu vatandaşın mağdur edildiği, geç geldikleri, belirli güzergahlara uğramadıkları, ayakta yolcu aldıkları, düzenli dakika aralıkları ile çıkmadıkları, şehir merkezinde dolmuşların sürekli dolu geçtiği yeni kurulan Oyalı mahallesine ise 1-2 saatte bir gittikleri tespit ve rapor edildiği, vatandaşların talep ve şikayetlerinin haklı olup olmadığı belediye tarafından birden fazla komisyon ve tutanaklar, raporlar, fotoğraflar ile araştırıldığı, ihalenin herkese açık olduğu şartları tutan gerçek ve tüzel kişilerin tamamının ihaleye katılabileceği, ayrıca ihaleyi daha önce mahkeme kararı ile hatları iptal edilen kişilerin almadığı, farklı şahıs ve tüzel kişilerden bazılarının da ihaleyi aldığı, şartları uyan herkesin ihaleye katılma hakkı bulunduğu bu nedenle mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesi talep edilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, bilirkişiler marifetince aldırılan raporun gerekçeli ve dava dosya kapsamı açısından yeterli olduğu, davalı idarenin yaptığını iddia ettiği araştırmaların soyut iddiadan öte gidemediği ve bilimsel veriler ile örtüşmediği tek taraflı olarak ve araştırma yapılmadan bu kararların alındığı, kaldı ki İlçe Trafik Komisyon ve İl Trafik Komisyon kararlarından usulünce geçirilmeden bu idari işlemlerin yapılmış olduğu, söz konusu şartnamenin 8. maddesinde ihaleye katılacakların son 1 yıl içerisinde Belediyeye karşı dava açmamış olma şartı arandığı ve böylece hali hazırda taşımacılık işini yapan kooperatif üyelerinin daha önce açılan iptal davası gerekçe gösterilerek ihaleye girmesinin engellendiği, ihale ile ilgili hiçbir tebligat yapılmadığı gibi ilan yolu ile de hiçbir kayda rastlanılmadığı, daha önce davalı Belediyeye karşı başka bir dolmuş hattı ihale işlemine karşı dava açan kooperatif üyelerinin ihaleye girmelerinin açık bir şekilde engellendiği, davaya konu kiralama ihalesinin daha önce ihalesi iptal edilen şahıslara aynı şekilde ihale edildiği, Kooperatif üyelerinin ihaleye katılımının kısıtlanmasının 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 2. maddesinde belirtilen rekabetin sağlanması ilkesine aykırı olduğu, bilirkişi raporunda yapılan tespitler irdelendiğinde davalı idare tarafından alınan ve gerçekleştirilen kiralama suretiyle ihale kararının hukuka uygun olmadığı, bu nedenlerle yerel mahkeme kararının usule ve yasaya uygun olması nedeniyle söz konusu kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü ve Sekizinci Dairelerince, 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca birlikte yapılan toplantıda, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
… İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı iptal kararından sonra Besni Belediye Meclisi'nin dava konusu … tarih ve … sayılı kararıyla, Mahkeme kararı uyarınca 10 adet minibüs hattının devre dışı kalmasından dolayı vatandaşların mağdur olmaması için gerekli çalışma ve tespitlerin yapılarak yargılama neticeleninceye kadar belediye tarafından 10 adet minibüsün ihaleyle kiralanarak belediye encümeninin belirleyeceği güzergahlar ile mevcut güzergahlarda çalıştırılmasına karar verildiği, … tarih ve … sayılı Besni Belediye Meclisi kararıyla ise, İlçe Trafik Komisyonu'nun şehir içi ulaşımı sağlayan davacı kooperatifin yetersiz kalması ve ilçe halkının ihtiyaçlarına cevap verememesinden dolayı şehir içi ulaşımı sağlayan hat sayısının arttırılması yönünde görüş bildirmesi ve belediye zabıtası tarafından vatandaşlardan gelen şikayetler ve taleplerle ilgili olarak tutulan rapor nedeniyle 10 adet yeni şehir içi minibüs hattı oluşturularak, bu hatların mevcut güzergahlarda ve Belediye Encümeni'nce belirlenen güzergahlarda çalıştırılmak üzere 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15/p ve 67. maddesi uyarınca kiralanması yahut 10 adet minibüs hattının satışının yapılmasıyla ilgili olarak Belediye Encümeni'ne yetki verilmesi ve Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararının iptal edilmesi yönünde karar alındığı, bu karara istinaden Besni Belediye Encümeni tarafından … tarih ve … sayılı kararla 10 adet M plaka minibüs hattının 31.12.2015 tarihine kadar 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 1 ve 45. maddelerine göre açık arttırma ve açık teklif vermek suretiyle ihale yoluyla kiraya verilmesine karar verildiği, söz konusu ihalenin 26.08.2014 tarihinde yapılması üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu'nun, "Kapsam" başlıklı 1.maddesinde: ''Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür'' hükmü, 13. maddesinin 5. fıkrasında ise ''İl özel idarelerine ait ihaleler, il daimi encümenince, belediyelere ait ihaleler belediye encümenince bu Kanun hükümlerine göre yürütülür'', hükmü, 45.maddesinde; “ Bu Kanunun 1 inci maddesinde yazılı işlerden, tahmin edilen bedeli her yıl Genel Bütçe Kanunu ile tespit edilecek tutarı geçmeyen ihaleler açık teklif usulüyle yapılabilir.” hükmüne, 49.maddesinde; “Açık teklif usulüyle yapılan ihalelerde istekli çıkmadığı, isteklilerin belgeleri veya son teklifleri uygun görülmediği takdirde, yeniden aynı usulle ihale açılır veya idare yararı görüldüğü takdirde, ihalenin bitiş tarihinden itibaren 15 gün içinde iş 43 üncü maddenin ikinci fıkrasında belirtilen esaslar dahilinde pazarlıkla yaptırılabilir.” hükümlerine yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanun'un amacı, belediyenin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usûl ve esaslarını düzenlemektir."; "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, "Bu Kanun belediyeleri kapsar."; "Belediyenin görev ve sorumlulukları" başlıklı 14. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, "Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ... hizmetlerini yapar veya yaptırır. (Mülga son cümle: 12/11/2012- 6360/17 md.) (…) (Ek cümleler: 12/11/2012-6360/17 md.) Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorundadır. Diğer belediyeler de mali durumları ve hizmet önceliklerini değerlendirerek kadınlar ve çocuklar için konukevleri açabilirler."; hükmü bulunmaktadır.
Aynı Kanunun; "Belediyenin yetkileri ve imtiyazları" başlıklı 15. maddesinde, "Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır: ... e) Müktesep haklar saklı kalmak üzere; içme, kullanma ve endüstri suyu sağlamak; atık su ve yağmur suyunun uzaklaştırılmasını sağlamak; bunlar için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek; kaynak sularını işletmek veya işlettirmek. ... f) Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek. ... p) Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.
...
Belediye, (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri Danıştay'ın görüşü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın kararıyla süresi kırkdokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebilir; toplu taşıma hizmetlerini imtiyaz veya tekel oluşturmayacak şekilde ruhsat vermek suretiyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hatlarını kiraya verme veya 67. maddedeki esaslara göre hizmet satın alma yoluyla yerine getirebilir."; düzenlemesi yer almaktadır.
Aynı Kanunun; "Uygulanmayacak hükümler" başlıklı 84. maddesinde, "Bu Kanunla, belediyenin sorumlu ve yetkili kılındığı görev ve hizmetlerle sınırlı olarak; 24/04/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumî Hıfzıssıhha Kanunu, 04/07/1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Selâhiyet Kanunu, 10/06/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu, 12/09/1960 tarihli ve 80 sayılı 1580 Sayılı Belediye Kanununun 15. Maddesinin 58. Bendine Tevfikan Belediyelerce Kurulan Toptancı Hal’lerinin Sureti İdaresi Hakkında Kanun, 02/07/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 03/05/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu, 14/06/1989 tarihli ve 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun, (…)(1), 10/07/2003 tarihli ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, 01/05/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda bu Kanun hükümlerine aykırılık bulunması durumunda bu Kanun hükümleri uygulanır." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı Kanun'un 31. maddesiyle atıfta bulunulan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Bilirkişi İncelemesi" başlıklı beşinci bölümünde yer alan 266. maddesinde, mahkemenin çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verileceği, hâkimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamayacağı, 273. maddesinde, mahkemenin bilirkişinin görevlendirilmesine ilişkin kararında inceleme konusunun bütün sınırlarıyla açıkça belirlenmesine ve bilirkişinin cevaplaması gereken sorulara ilişkin hususlara yer vermek zorunda olduğu, 275. maddesinde, bilgisine başvurulan bilirkişinin kendisine tevdi olunan görevin uzmanlık alanına girmediğini mahkemeye bildirme yükümlülüğünün bulunduğu, 278. maddesinde bilirkişinin görevini mahkemenin sevk ve idaresi altında yürüteceği, bilirkişinin görev alanı veya sınırları hakkında tereddüde düşerse, bu tereddüdünün giderilmesini her zaman mahkemeden isteyebileceği, 279. maddesinde bilirkişi raporunun gerekçeli olması gerektiği, bilirkişinin hukuki değerlendirmelerde bulunamayacağı belirtilmiş, anılan maddenin gerekçesinde bilirkişinin raporunu mahkemece belirlenen sınırlar dahilinde tümüyle maddi vakıalara hasrederek kendisine yöneltilen somut soruları bilimsel dayanaklarını açık ve anlaşılır biçimde göstermek ve eksiksiz olarak cevaplandırmak suretiyle hazırlaması ve ayrıca raporunu kaleme alırken özel ve teknik bilgi bağlamında uzman kimliği bulunmayan hâkimin ve tarafların anlayabileceği kavramları ve terimleri kullanmaya özen göstermesi gerektiği vurgulanmış, 281. maddesinde mahkemenin gerçeğin ortaya çıkması için gerekli görürse yeni görevlendireceği bilirkişi aracılığıyla tekrar inceleme de yaptırabileceği, 282. maddesinde ise hâkimin bilirkişinin oy ve görüşünü diğer delillerle birlikte serbestçe değerlendireceği kurala bağlanmıştır.
Aktarılan bu Kanun hükümleri ile düzenlenen bilirkişi incelemesinin yapılmasına mahkemece karar verilmesi halinde, seçilen bilirkişilerce hazırlanan raporların olayın özel veya teknik bilgi gerektiren yönlerini hiçbir tereddüde yer vermeyecek şekilde aydınlatan bilimsel esaslara dayalı gerekçeleri içermesi gerektiği, bu nitelikte olmayan bilirkişi raporlarının hükme esas alınamayacağı, mahkemenin böyle bir durumda yeni bir bilirkişi heyeti oluşturabileceği açıktır.
03.02.2015 tarihinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen ve 15.05.2015 tarihinde Mahkeme kaydına giren ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda özetle; hat arttırılması yönündeki kararın, toplu taşıma güzergahında bulunan hatların hizmet kalitesi, yolculuk süresi, yolcu talebi hususu dikkate alındığında ulaştırma mühendisliği ilkelerine uygun olmadığı, söz konusu kararın, yolların kalitesi, trafik yoğunluğu ve güvenliği açısından da trafik mühendisliği ilkelerine uygun olmadığı, bu karardan önceki mevcut araç sayısının şehir içi ulaşım talebini karşılayıp karşılamadığının belirlenmesinin bilimsel bir çalışma yapılmadan tespitinin mümkün olamayacağı sonucuna varıldığı ancak ilçe merkezindeki trafik yoğunluğu, yolcu sayısı, mevcut araç sayısının yeterli olup olmadığı, yolcu talebinin artıp artmadığı ve hat artışına ihtiyaç bulunup bulunmadığı yönlerinden herhangi bir inceleme ve araştırma yapılmadığı, somut olaya ilişkin dosyada bulunan bilgi ve belgelere değinilmediği dolayısıyla bilirkişi raporunun hükme esas alınabilecek nitelikte olmadığı anlaşılmaktadır.
Öte yandan dava dosyasında bulunan bilgi ve belgelerden, davalı idare tarafından resmi kurumlarla yapılan yazışmalar, rapor ve tutanaklar ile mahallinde yapılan tespitler neticesinde toplu taşıma araç sayısının yetersiz olduğu ve bu konuda ihtiyaç bulunduğunun davalı idarece ortaya konulduğu anlaşılmaktadır.
Ancak aktarılan mevzuata göre, şehir içi trafik hizmetlerini yapma ve yaptırmanın belediyelerin görev ve sorumluluğunda olduğu, bu kapsamda, toplu taşıma yapmak amacıyla her türlü toplu taşıma sistemlerini kurma, kurdurma, işletme ve işlettirmenin, her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemenin, durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etme ve işletme, işlettirme veya kiraya vermenin belediyelerin yetki ve imtiyazında bulunduğu, toplu taşıma hizmetlerinin belediyelerce; imtiyaz verme, ruhsat verme, kiralama veya hizmet satın alma usullerinden birinin seçilmesi yoluyla gördürülebileceği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, toplu taşıma hizmetlerinin hangi usullerle gördürülebileceğinin tahdidi olarak sayıldığı 5393 sayılı Kanun'a göre, söz konusu hizmetlerin imtiyaz verme, ruhsat verme, kiralama veya hizmet satın alma usullerinden birinin seçilmesi yoluyla gördürülebileceği, satış yoluyla gördürülebileceğine ilişkin bir düzenleme bulunmadığı anlaşıldığından, 10 adet yeni şehir içi minibüs hattı oluşturularak, bu hatların mevcut güzergahlarda ve Belediye Encümeni'nce belirlenen güzergahlarda çalıştırılmak üzere 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15/p ve 67. maddesi uyarınca kiralanması yahut 10 adet minibüs hattının satışının yapılmasıyla ilgili olarak Belediye Encümeni'ne yetki verilmesine ilişkin dava konusu … tarih ve … sayılı Belediye Meclis kararında bu sebeple hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Öte yandan davacı kooperatif tarafından ihale şartnamesinin 8. maddesinde ihaleye katılacakların belediyeye karşı dava açmamış olma şartı aranarak davacı kooperatifin daha önce dava açması nedeniyle üyelerinin ihaleye girmesinin engellendiği iddia edilmektedir. Dava konusu … tarih ve … sayılı Encümen kararıyla; 10 adet M plaka minibüs hattının 31.12.2015 tarihine kadar 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 1 ve 45. maddelerine göre açık arttırma ve açık teklif vermek suretiyle ihale yoluyla kiraya verilmesine ve ilgili şartnamedeki hükümlerin aynen kabulüne karar verildiği, kiralama ihalesi idari şartnamesinin 8. maddesinde ise "İhaleye iştirak edecek kişi veya kişiler ile bağlı bulundukları tüzel kişilik tarafından ihale tarihi itibariyle Belediyemize karşı açılmış herhangi bir davası bulunmayacaktır." ibaresinin yer aldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda davacı kooperatif ile davalı idare arasında görülmekte olan … İdare Mahkemesi'nin … Esas sayılı dosyasının ihale tarihi (26.08.2014) itibariyle henüz kesinleşmediği, bu nedenle davacı kooperatifin ihaleye girmesinin engellendiği bunun da 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu'nun, "İlkeler" başlıklı 2. maddesinde belirtilen; "Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır." rekabetin sağlanması ilkesine aykırı olduğu, Devlet İhale Kanunu'na göre yapılacak ihalelerde açıklık ve rekabetin temel ilke olduğu, dolayısıyla ihale şartnamesinin ihaleye katılımı ve ihalede rekabeti engelleyici düzenlemeler taşımaması gerektiğinden dava konusu Belediye Encümeni kararında ve satış ihalesinde bu nedenle hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Ayrıca şartnamenin 8. maddesinde belirtilen; ihaleye iştirak edeceklerin ihale tarihi itibariyle Belediyeye karşı açılmış herhangi bir davası bulunmaması ibaresinin, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 36. maddesinde belirtilen, herkesin, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğuna ilişkin hak arama hürriyetini de ihlal edici nitelikte olduğundan dava konusu … tarih ve … sayılı Encümen kararı ve 26.08.2014 tarihinde yapılan ihalede bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu Belediye Meclisi kararı ile Belediye Encümeni kararında ve satış ihalesinde hukuka uygunluk, temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukuki isabetsizlik bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemlerin iptali yolundaki ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
5. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 27/05/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.