Danıştay 6. Daire 2019/12437 Esas 2021/7453 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/12437
Karar No : 2021/7453

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Liman Depolama ve Lojistik İşletmeleri A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Bursa İli, Gemlik Limanında bulunan davacı şirkete ait liman işletmesine, gemi ile getirilen ve tesise boşaltımı yapılan talaş yükünün, tesisten kamyonlara yüklenmesi esnasında yeterli önlemin alınmaması suretiyle deniz kirliliğine neden olunduğundan bahisle, davacı şirkete 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (ı) bendi uyarınca 40.636,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Bursa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarihli, … sayılı işlemin iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının, Danıştay Ondördüncü Dairesinin 28/02/2018 tarih ve E:2015/5343, K:2018/994 sayılı kararıyla husumet yönünden bozulması üzerine, İdare Mahkemesince, bozma kararına uyularak davacı şirkete ait liman işletmesinde gerekli tedbirlerin alınmaması sonucunda çevre kirliliğine neden olunduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu olayın, talaş yükünün tahliyesi sırasında rüzgarın etkisi ile yükün kendisi olan bir kısım malzemenin denize savrulması şeklinde meydana geldiği, davacı tarafından derhal müdahale edilerek savrulan malzemenin temizlendiği, odun yongasının atık olarak değerlendirilemeyeceği, idari yaptırım kararının dayanağı Kanun maddelerinin davacı şirket tarafından ihlal edilmediği, davacı şirketin olayla tek bağlantısının geminin yanaştığı liman olması olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Dava konusu işlemin usul ve kanuna uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Bursa İli, Gemlik İlçesi, … Mahallesi, …. Sokak, No:… adresinde faaliyet gösteren davacı şirkete ait liman işletmesinde, "…" isimli gemiden odun yongası (talaş) tahliyesinin … firması tarafından kiralanan … Nakliyata ait makinalar tarafından yapılması esnasında, rüzgarın etkisi ile bir kısım malzemenin denize savrulduğunun, 08/05/2014 tarihinde gerçekleştirilen denetim neticesinde tespit edilmesi üzerine, talaş yükünün liman tesisine boşaltıldıktan sonra ve liman tesisinden kamyonlara tahliyesi sırasında yeterli önlemlerin alınmayarak karadan kaynaklı deniz kirliliğine neden olunduğu gerekçesiyle davacı liman işletmesine, Bursa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarihli, … sayılı kararıyla 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (ı) bendi uyarınca 40.636,00-TL idari para cezası verilmiş, bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 8. maddesinde; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.'' hükmüne yer verilmiş, 20/ı maddesinin son fıkrasında; bu bendin birinci paragrafı dışında, bu Kanun ve bu Kanun uyarınca çıkarılan yönetmeliklere aykırı olarak ülkenin egemenlik alanındaki denizlere ve yargılama yetkisine tâbi olan deniz yetki alanlarına, içme ve kullanma suyu sağlama amacına yönelik olmayan sulara atık boşaltanlara 24.000 Türk Lirası idarî para cezası verileceği hükme bağlanmıştır.
31/12/2004 günlü, 25687 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'nin 3. maddesinde; "Atık; her türlü üretim ve tüketim faaliyetleri sonunda, fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özellikleriyle karıştıkları alıcı ortamların doğal bileşim ve özelliklerinin değişmesine yol açarak dolaylı veya doğrudan zararlara yol açabilen ve ortamın kullanım potansiyelini etkileyen katı, sıvı veya gaz halindeki maddelerle atık enerjiyi ifade eder." olarak tanımlanmış, 23. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde; ''Türkiye’nin hükümranlık bölgesine giren denizlerde; gemilerden çöp, petrol ve petrol türevleri ile bunlarla bulaşık sintine suları, kirli balast suları, slaç, slop, yağ ve benzeri katı ve sıvı atıkların, her türlü kargo artıklarının ve bu denizler üzerindeki hava sahasında seyreden uçakların atıklarının boşaltılması yasaktır. Gemilerden kaynaklanan atıklar lisanslı atık kabul tesislerine ve/veya lisanslı atık alma gemilerine verilir. Gemilerden evsel nitelikli atıksu boşaltımı tüm gemiler için 24/6/1990 tarihli ve 20558 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Uluslararası Sözleşmenin Ek-IV hükümlerine tabidir. Hassas alan niteliğindeki koy ve körfezlerde, gemide arıtma cihazı olsa dahi gemilerden evsel nitelikli atıksu boşaltımı yasaktır.'' düzenlemesi yer almaktadır.
Diğer taraftan, 31/10/2012 günlü, 28453 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Liman Yönetmeliği'nin 4. maddesinde; "Kıyı tesisi ilgilileri: Kıyı tesislerini İdareden izin almak suretiyle işleten gerçek kişiler veya tüzel kişiler ile kıyı tesislerinin yöneticilerini ve sorumlularını ifade eder." olarak tanımlanmış, "Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesinde uyulacak kurallar" başlıklı 23. maddesinin 2. fıkrasında; "Kıyı tesisi işleticileri, yük elleçlenmesi sırasında ve sonrasında her türlü atık ve artık malzemelerin denizde rıhtımda birikmemesi, elleçleme sırasında ve sonrasında yapılacak temizlik esnasında denize dökülmemesi ve rıhtım üzerinden yağmur suları ile denize akmaması için gerekli tedbirleri almak ve sahayı temiz ve düzenli bulundurur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen kıyı tesisi işletmelerine, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereği idari yaptırım uygulanması amacıyla, ilgili mülki idare amirliğine liman başkanlığınca derhal yazılı bildirimde bulunulur." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; suların kirlenmesini önlemek amacıyla alıcı ortamların doğal bileşim ve özelliklerinin değişmesine yol açarak dolaylı veya doğrudan zararlara yol açabilen ve ortamın kullanım potansiyelini etkileyen katı, sıvı veya gaz halindeki her türlü atığın boşaltılması yasaklanmış ve kıyı tesisi işleticilerinin, yük elleçlenmesi sırasında ve sonrasında her türlü atık ve artık malzemelerin rıhtımda birikmemesi, elleçleme sırasında ve sonrasında yapılacak temizlik esnasında denize dökülmemesi ve rıhtım üzerinden yağmur suları ile denize ulaşmaması için gerekli tedbirleri almak ve sahayı temiz ve düzenli bulundurmak zorunda oldukları düzenlenmiş olup, bu sorumluluğun yerine getirilmemesi halinde, kıyı tesisi işleticilerine, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gereği idari yaptırım uygulanması mümkün olmakla birlikte, dava konusu işleme dayanak olarak alınan 2872 sayılı Kanun'un 20. maddesinin (ı) bendinin son paragrafında, yük elleçlenmesi sırasında ve sonrasında gerekli tedbirlerin alınmayarak deniz yüzeyinde meydana gelen kirliliği değil, ülkenin egemenlik alanındaki denizlere ve yargılama yetkisine tâbi olan deniz yetki alanlarına, içme ve kullanma suyu sağlama amacına yönelik olmayan sulara doğrudan atık boşaltanlara uygulanacak cezayı içerdiği, anılan cezanın verilebilmesi için de cezaya neden olan fiilin ceza verilecek gerçek veya tüzel kişilerce gerçekleştirildiğinin şüpheye yer vermeyecek şekilde kesin olarak tespit edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık konusu olayda; davacı şirketin işletmeciliğini yaptığı limandaki "…" isimli gemiden odun yongası (talaş) tahliyesi esnasında bir kısım malzemenin denize savrularak kirliliğe neden olmasının, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (ı) bendinin son paragrafındaki sulara atık boşaltma eylemi kapsamında yer almadığı sonucuna varıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 31/05/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.