Danıştay 6. Daire 2019/14659 Esas 2021/7365 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/14659
Karar No : 2021/7365

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Belediye Başkanlığı - …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Yapı Denetim Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ….

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Manisa İli, Gölmarmara İlçesi, … Mahallesi,… pafta, … parsel sayılı davacı şirketin yapı denetimini yaptığı taşınmaz üzerinde ruhsat ve eki projesine aykırı olarak yapılar yapıldığından bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca yapının mühürlenmesine ilişkin olarak düzenlenen 17.10.2014 günlü yapı tatil zaptı ile bu tutanağa dayanılarak anılan yapıların denetimini yapan kuruluş sıfatıyla davacıya 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 127.685,54 TL imar para cezası verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı Gölmarmara Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Yapının mühürlenmesine ilişkin yapı tatil tutanağı ile para cezası verilmesine ilişkin encümen kararının 122.545,58-TL'lik kısmı yönünden davanın reddi para cezasının kalan kısmının ise iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının, Danıştay Ondördüncü Dairesinin 18/09/2018 tarih ve E:2015/10086, K:2018/5342 sayılı kararıyla yapı tatil tutanağına ilişkin kısmının onanması para cezasının 122.545,58-TL'lik kısmı yönünden ise bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, dava konusu işlemin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararda; davalı idarenin, uyuşmazlığa konu yapının ruhsat ve eklerine aykırı yapıldığından bahisle davacı şirkete yapı denetim kuruluşu (fenni mesul) sıfatı nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 127.685,54.-TL idari para cezası verilmesinde ve işbu davaya konu 122.545,58.-TL imar para cezasında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığından, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İmar Kanunu hükümleri uyarınca, davacıya yapı denetim şirketi sıfatıyla imar para cezası verilebileceği, İmar Kanununun 42. maddesine göre verilen para cezasında hukuka aykırılık bulunmadığı hususları ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalının temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın belirtilen gerekçe ile onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Manisa İli, Gölmarmara İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı davacı şirketin yapı denetimini yaptığı taşınmaz üzerinde ruhsat ve eki projesine aykırı olarak birbirinden bağımsız olarak yapılması gereken yapıların bir bütün olarak inşa edildiği, projesinde olmayan kantar binasının eklendiği, aykırılıktan etkilenen alanın 7042 m² olduğundan bahisle 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca yapıların mühülenmesine ilişkin olarak Gölmarmara Belediyesince 17.10.2014 tarihli yapı tatil zaptı düzenlenmiştir. Anılan tutanağa dayanılarak, söz konusu yapıların denetimini yapan kuruluş sıfatıyla davacı şirkete 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 127.685,54-TL imar para cezası verilmesine ilişkin … tarihli ve …sayılı Gölmarmara Belediye Encümeni kararı alınmıştır. Bunun üzerine, bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin ikinci fıkrasında; idari yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu, idari mahkemelerin, yerindelik denetimi yapamayacakları, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 28. maddesinin 2. fıkrasında; "Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır." hükmüne yer verilmiş, 42. maddesinin 2. fıkrasında ise; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiş; (a) bendinde; yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için uygulanacak para cezalarının miktarları belirlenerek, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılaracağı kurala bağlanmış; (b) bendinde; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılmış, bu arttırım sebepleri uyarınca tespit edilen miktarların (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunacağı, para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun "Yapı denetim kuruluşları ve görevleri" başlıklı 2. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde; yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme, (g) bendinde; ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları, "Sorumluluklar ve yapılamayacak işler" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında; bu Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşlarının imar mevzuatı uyarınca öngörülen fennî mesuliyeti ilgili idareye karşı üstleneceği, "İdari müeyyideler ve teminat" başlıklı 8. maddesinde; yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı, "Ceza hükümleri" başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında; bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında, yapı denetim kuruluşunun icrai veya ihmali davranışla görevini kötüye kullanan ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi gerçek kişiler ile laboratuvar görevlileri, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, son fıkrasında ise, yapı denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendislerinin; eylem ve işlemlerinden dolayı 3194 sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabi olduğu hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemekle görevli olan yapı denetim kuruluşlarının, imar mevzuatı kapsamında ilgili idareye karşı fennî mesul olarak sorumlu olduğu, fenni mesuliyetini üstlendiği yapıda ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmaması halinde ilgili idareye bildirim yükümlülüğünün bulunduğu, eylem ve işlemlerinden dolayı fenni mesuller için öngörülen hükümlere tabi olduğu da dikkate alındığında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı yapılan yapıyı ilgili idareye bildirmeyen fenni mesule, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası verileceği düzenlendiğinden, bu kapsamda, bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen yapı denetim kuruluşuna da 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası verilebileceği sonucuna varılmıştır.
Uyuşmazlıkta; Manisa İli, Gölmarmara İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı davacı şirketin yapı denetimini yaptığı taşınmaz üzerinde ruhsat ve eki projesine aykırı olarak birbirinden bağımsız olarak yapılması gereken yapıların bir bütün olarak inşa edildiği, projesinde olmayan kantar binasının eklendiği, toplam aykırılıktan etkilenen alanın 7042 m² olduğunun tespiti üzerine, söz konusu projeye aykırı yapıların denetimini yapan kuruluş sıfatıyla davacı şirkete 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 127.685,54-TL imar para cezası verilmesine ilişkin … tarihli ve …sayılı Gölmarmara Belediye Encümeni kararının alındığı, İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda ise aykırılıktan etkilenen alanın 6826,29 m² olarak belirlendiği, İdare Mahkemesince, bilirkişi raporunda belirtilen görüş ve kanaatlerin hükme esas alınabilir yeterlilikte olduğu değerlendirilerek, 127.685,54-TL imar para cezasının 122.545,58-TL'lik kısmı bakımından davanın reddine bu kısmı aşan para cezasının ise iptaline karar verildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda; yapı denetim şirketi olan davacı tarafından, yapı tatil zaptının düzenlendiği 17/10/2014 tarihine kadar tutanakta tespit edilen ruhsat ve eklerine aykırı yapılan imalatlara ilişkin bildirimde (davacının 13/09/2014 tarihli idareye verilen cevabına ilişkin genel nitelikli yazısı dışında) bulunulmadığı da dikkate alındığında, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri gereği aykırılıkları bildirmeyen davacıya fenni mesul sıfatıyla 3194 sayılı Kanununun 42. maddesi uyarınca para cezası verilebileceğinden, uyuşmazlığın çözümü amacıyla yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda, aykırılıktan etkilenen alanın 6826,29 m² olarak tespit edildiği, dava konusu encümen kararında ise aykırılıktan etkilenen alanın 7042 m² olarak tespit edildiği, aykırılıktan etkilenen alanın farklı belirlendiği, söz konusu farklılığın temel cezayı etkileyen nitelikte olduğu dikkate alındığında, İdare Mahkemesince para cezasının tamamının iptaline karar verilmesi gerekirken, yapı denetim şirketi davacıya bu sıfatı nedeniyle İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca para cezası verilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin (para cezasının 122.545,58-TL'lik kısmı) iptali yolunda verilen Mahkeme kararında, sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 31/05/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X):
Temyiz edilen İdare Mahkemesi kararının, Danıştay Ondördüncü Dairesinin 18/09/2018 tarihli ve E.2015/10086, K:2018/5342 sayılı bozma kararında belirtilen gerekçeyle aynen onanması gerektiği oyu ile Dairemiz çoğunluk kararına katılmıyorum.


KARŞI OY (XX):
3194 sayılı Kanunun 42/2. maddesinin (a) bendinde, temel para cezasının hesaplanmasında temel kriterler olarak öngörülen yapı inşaat alanı ile yapı sınıfı ve grubunun, bilirkişi incelemesi yoluyla görülen dosyalarda, bilirkişi tarafından, idarece hesaplanan temel para cezası tutarını aşmamak koşuluyla, teknik ve bilimsel inceleme ve değerlendirmeler sonucu bulunacak temel para cezasının, bazı yönlerden söz konusu kriterlere aykırı hesaplandığının tespit edilmesi halinde, tespit edilen temel para cezası ile para cezası miktarına (c) bendinde öngörülen (idarenin uyguladığı ve Mahkemesince de hukuka uygun bulunan) arttırımların uygulanarak belirlenen toplam para cezası miktarına göre karar verilebileceği, idarece bulunan miktarın altında tespit edilen para cezasının hükme esas alınabileceği, bir başka ifade ile, temel para cezasının hesaplanmasına ilişkin aykırılıklar tespit edildikten sonra, bilirkişi tarafından, aykırılıktan etkilenen alan ve/veya yapı sınıfı grubuna ilişkin yapılan tespitler uyarınca hesaplanan miktar esas alınarak dava konusu para cezasının kısmen iptaline kısmen de reddine karar verilmesinin idari yargı denetimi yetkisinin aşılarak, idari eylem ve işlem niteliğinde yargı kararı verilmesi sonucunu doğurmayacağı, bilirkişi incelemesinin, yapılan yargılamanın bir gereği/sonucu olup usul hükümlerine tabi olduğu gibi bilirkişi tarafından resen ve kendi takdirine bağlı bir hesaplama yapılmadığı, Mahkemesince belirlenen hususlarda hukuka uygunluk yönünden ve dava konusu işlemle sınırlı olarak maddi ve teknik yönlerden bir inceleme ve değerlendirme olduğu dikkate alındığında, işlemin bir kısmında hukuka aykırılık bulunmasının hukuka uygun olan diğer kısımları da hukuka aykırı hale getirmeyeceği, bu nedenle, para cezasının iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyu ile aksi yöndeki Dairemiz çoğunluk kararına katılmıyorum.