Danıştay 10. Daire 2018/2844 Esas 2021/2942 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2018/2844
Karar No : 2021/2942


DAVACI : … Odası
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / …
VEKİLLERİ : Hukuk Müşaviri ….

DAVANIN KONUSU : 18/04/2018 tarih ve 30395 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ"in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendindeki, "Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişiyi," ve (i) bendindeki "Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişiyi," şeklindeki düzenlemelerin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’in 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendi ile ilgili iddiaları;
-Davacı Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından, Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’in 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde, “Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişi” tanımının yapıldığı, söz konusu Tebliğ hükmü ile kıymetli taş eksperi olabilmek için üniversitelerin gemoloji bölümünden mezun olmak ya da IDC standartlarında uzmanlık eğitimi almak şartının öngörüldüğü,
-Gemolojinin; jeoloji mühendisliğinin “Mineralloji – Petrografi Ana Bilim Dalının” alt uzmanlık alanı içerisinde yer aldığı, bu nedenle tüm dünyada jeoloji eğitimi almış ve mineralloji – petrografi ana bilim dalının “gemoloji” alanında yüksek lisans veya doktora yapanlara “gemolog” denildiği,
-Jeoloji biliminin, mineraller ve kayaçları konu alan bir öğrenimi kapsadığı, jeoloji mühendisliği programları içinde gemoloji anabilim dalı veya gemoloji derslerini içeren pek çok üniversite bulunduğu,
-Tebliğ’de bahsi geçen ayar evlerinin faaliyet konusunun, kıymetli madenler ve taşlar ile bunlardan mamul eşyaların içerdiği kıymetli maden ve taşların analizini yaparak bunların oluşumu (doğal veya sentetik), niteliği, kristal yapısı, optik özellikleri gibi fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirlemek ve yine kıymetli metaller için ise analiz sonuçlarını içeren ayar raporunu düzenlemek olduğu, kıymetli maden ve taşların jeoloji biliminin konusunu oluşturduğu,
-Jeoloji mühendisliğinin de, kıymetli maden ve taşları oluşturan minerallerin fiziksel, kimyasal, geometrik, optik ve kristalografik özelliklerini inceleyen ve mineralleri bu özelliklerine göre sınıflayan; kıymetli maden ve taşların fiziksel, kimyasal özellikleri ve davranış özelliklerini araştıran ve yorumlayan bir meslek disiplini olduğu,
-Jeoloji mühendisliğinin temel olarak 4 ana bilim dalının bileşiminden oluştuğu, Mineralloji-petrografi, genel jeoloji ve tektonik mühendislik jeolojisi, jeoteknik ile jeokimya ve maden yatakları ana bilim dalları olduğu, dava konusu düzenleme içinde jeoloji mühendisleri yerine gemoloji bölümü mezunlarına yer verildiği,
Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’in 4. maddesi, 1. fıkrası, (i) bendi ile ilgili iddiaları;
-Davacı Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından, Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’in 4. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendinde, “Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişi” tanımının yapıldığı,
-Ülkemizde çeşitli mühendislik eğitim programları için akreditasyon, değerlendirme ve bilgilendirme çalışmaları yaparak, Türkiye’de mühendislik eğitimi kalitesinin yükseltilmesine katkıda bulunmak amacıyla faaliyet gösteren bağımsız bir organizasyon olan Mühendislik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği’nin (MÜDEK) bir jeoloji mühendisliği lisans eğitiminin asgari koşullarını; “Bu program ölçütleri başlıklarında “jeoloji”, “hidrojeoloji”, “jeofizik” ve benzeri nitelemeler bulunan programlar içindir. Mezunların aşağıdaki niteliklere sahip olduğu kanıtlanmalıdır: türevsel denklemleri de içerecek biçimde matematik, matematiğe dayalı fizik ve genel kimya konularında yeterlilik; mineral ve kayaların ayırt edilmesi konusunda yeterlilik; üç boyutlu jeoloji problemlerinin canlandırılması ve çözülmesi becerisi; statik, malzemelerin özellikleri ve mukavemet ile jeomekanik konularını da içerecek biçimde temel mühendislik bilimlerinde yeterlilik; aşağıdaki hususlardan en az birini içerecek mühendislik problemlerine çözümler tasarlamak için gereken mühendislik bilgisi: yer kabuğundaki maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin dağılımı (hidrojeoloji dahil), yüzeyde ve yüzey yakınlarında gerçekleşen doğal süreçlerin etkileri, inşaat projelerinin, doğal kaynaklarının aranması ve kullanılmasının, atık sistemlerinin ve diğer faaliyetlerin bu maddeler ve süreçler üzerindeki etkileri” şeklinde tanımlandığı, her biri birer mineral olan ve kayaların içinde yer alan kıymetli madenlerin ve kıymetli taşların “ayırt edilmesi” işleminin en temel jeoloji mühendisliği eğitim konusu olduğu,
-Dava konusu Tebliğ’in 19. maddesiyle yürürlükten kaldırılan 20/06/2007 tarih ve 26558 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’de yetkili uzmanlık alanlarının “12/09/2005 tarihli ve 25934 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Oda ve Borsalarda Hakem, Bilirkişi ve Eksper Listelerini Düzenleme Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 6’ncı maddesindeki özelliklere haiz olanlar” şeklinde tanımlandığı, dolayısıyla dava konusu Tebliğ’in önceki şeklinde jeoloji mühendisleri söz konusu işleri yapabilirken, dava konusu düzenlemeyle bunun ortadan kaldırıldığı, dava konusu Tebliğ’in atıfta bulunduğu Dünya Elmas Konseyi'nin web sayfasında bakıldığında test laboratuvarlarında görev alması gereken teknik sorumlu meslek disiplinleri arasında kimya, fizik, jeoloji, gemoloji ve metal mühendisliği bölümlerinin açık bir şekilde sayıldığı, ABD, Avrupa Birliği veya Asya ülkelerinde jeoloji mühendisliği bölümlerini bitirmiş bir kişi teknik sorumlu olarak test laboratuvarlarında çalışabilirken ülkemizde dava konusu Tebliğ ile jeoloji mühendislerinin bu alanlardaki uzmanlıklarının yok sayıldığı ve test laboratuvarlarında teknik sorumlu olarak görev almalarının engellendiği,
-Bu nedenle dava konusu düzenlemeler ile ülkemizde 3-4 milyar USD büyüklüğüne ulaşmış olan bu sektörde, uluslararası standart ve piyasaların öngördüğü sistemle uyuşmazlığın ortaya çıkacağı, örneğin Hong Kong Borsası’na kote (tanınmış, kaydolmuş) edilmiş ve bu alanda faaliyet gösteren bir firmaya ait ürünlere sertifika düzenleyen jeoloji mühendisinin imzasının, bu tebliğe göre geçersiz sayılacağı, bu durumun piyasanın işleyişini bozacağı gibi, haksız rekabete ve usulsüzlüklere de neden olacağı,
Sonuç olarak; söz konusu Tebliğ'in 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendi ile (i) bendinin jeoloji mühendisine yer verilmemek suretiyle eksik düzenlendiği gerekçesiyle iptal edilmesi gerektiği, ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
-Davalı idare tarafından, dava konusu düzenlemelerle kıymetli taş analizi yapacak kişilerin alanında uzman kişiler olmasının amaçlandığı, kıymetli taşların tüm dünyadaki değerinden dolayı, salt maden değerinin teknik olarak belirlenmesinin yanı sıra bu sektördeki pazar ve uluslararası piyasalara hakimiyeti olan uzmanların ve/veya ihtisas yapmış kişilerin bu işleri yapması gerektiği için belirtilen niteliklerin arandığı,
-Kıymetli taş analizi yapabilmek için jeoloji mühendisliğinden mezun olmanın yeterli olmayacağının, bu konuda uzmanlaşmış olunması gerektiğinin dava dilekçesinde de kabul edildiği, dava dilekçesinde “Dünyada bu konuda uzman kişilere bakıldığında bu kişilerin jeoloji mezunu ve kendilerini gemoloji konusunda geliştiren çok sayıda kişinin çalıştırıldığının” belirtildiği, kendini geliştirme ifadesinin subjektif olduğu, objektif olarak kısa süreli eğitim programlarından birini bitirerek bir sertifika ile de kişinin kendini geliştireceği, dava konusu maddelerin iptalini talep eden davacı Oda’nın lisans eğitimi almış tüm jeoloji mühendislerine gemolog ya da kıymetli taş eksperi unvanı ile yeni iş alanları bulmak amacıyla bu davayı açtığı,
-Davacı tarafından jeoloji mühendisliği programları içinde gemoloji anabilim dalı veya gemoloji derslerine müfredatında yer veren pek çok üniversite olduğu belirtilmiş ise de; aksi yönde de (ODTÜ ve Cumhuriyet Üniversitesi gibi) örneklerin olduğu, bu durumun da Türkiye'deki üniversitelerin jeoloji mühendisliği programları arasında bütünlük olmadığını gösterdiği,
-Kıymetli taş eksperi olmak için mutlaka bu konuda uzmanlık eğitimi alınması gerektiği, bunun için (Uluslararası Elmas Konseyi-IDC) uluslararası akreditasyonu olan kurum veya firmaların verdiği kısa süreli eğitim programlarının tamamlanması ve sertifika alınmasının yeterli olduğu, dolayısıyla herhangi bir fakülte ve bölüm sınırlandırılması olmadan bu eğitimi alan herkesin kıymetli taş eksperi olma şartını yerine getirmiş olacağı,
-Sonuç olarak, bu alanda eğitim almamış kişilerin yeterli kabul edilmesinin mümkün olmadığı, davanın reddi gerektiği, savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Dava konusu Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ"in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendindeki, "Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişiyi," ve (i) bendindeki "Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişiyi," şeklindeki düzenlemelerin eksik düzenleme yapıldığı gerekçesi ile iptal edilmesi, gerek Anayasa'nın 125. maddesi gerekse 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesi ile yasaklanan “idarenin takdir yetkisini kaldıran”, “yerindelik denetimi” anlamına gelen bir durum arz edeceğinden, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.


DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; 18/04/2018 tarihli, 30395 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ"in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendindeki, "Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişiyi," ve (i) bendindeki "Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişiyi," ifade eder yolundaki kuralların jeoloji mühendisine yer verilmemek suretiyle eksik düzenlendiği ileri sürülerek iptali istemiyle açılmıştır.
Dava dilekçesinde; gemolojinin, Jeoloji Mühendisliği Bölümünde Mineraloji-Petrografi Anabilim Dalının alt uzmanlık alanı içerisinde yer aldığı, dünyada jeoloji eğitimi almış ve minaraloji-petrografi anabilim dalının gemoloji alanında yüksek lisans veya doktara yapanlara gemolog denildiği, gemolojinin ana konusu olan kıymetli madenler, mineraller ve kayaçların jeolojik oluşumları olduğu, jeolojik süreçlere dayalı olarak tanımlanabildiği ve sınıflanabildiği, jeoloji biliminin ana unsurlarından biri olarak mineraller ve kayaçları konu alan bir öğretimi kapsadığından, her biri birer mineral olan ve kayaların içinde yer alan kıymetli madenler ve kıymetli taşların “ayırt edilmesi” işleminin, en temel jeoloji mühendisliği eğitimi konusu olduğu, Tebliğin iptali istenilen 4. maddesinin 1. fıkrasında jeoloji mühendisine yer verilmemesinin hukuka aykırı olduğu öne sürülmektedir.
Davalı idarenin cevap dilekçesinde; dava konusu düzenlemelerle kıymetli taş analizi yapacak kişilerin alanında uzman kişiler olmasının amaçlandığı, kıymetli taşların tüm dünyadaki değerinden dolayı, ülkemizde de salt maden değerinin teknik olarak belirlenmesinin yanı sıra bu sektördeki pazar ve uluslararası piyasalara hakimiyeti olan uzmanların ve/veya ihtisas yapmış kişilerin olması için iptali istenen düzenlemelerde belirtilen niteliklerin arandığı, kıymetli taş analizi yapabilmek için jeoloji mühendisliğinden mezun olmanın yeterli olmayacağının bu konuda uzmanlaşmış olunması gerektiğinin dava dilekçesinde jeoloji mühendisliği programları içinde gemoloji anabilim dalı veya gemoloji derslerin müfredatında yer veren pek çok üniversite olduğu belirtilmiş ise de; aksi yönde de örneklerin olduğu, bu durumun da Türkiye'deki üniversitelerin jeoloji mühendisliği programları arasında bütünlük olmadığını gösterdiği, kıymetli taş eksperi olmak için mutlaka bu konuda uzmanlık eğitimi alınması gerektiği, dolayısıyla bu alanda eğitim almamış kişilerin yeterli kabul edilmesinin mümkün olmadığı, düzenlemenin hukuka uygun olduğu savulmaktadır.
Uyuşmazlık, jeoloji mühendisliği bölümünden mezun olanların kıymetli taş eksperi ve teknik sorumlusu olacak kişilerden yönünden yeterli lisans eğitimi alıp almadıkları, dolayısıyla Tebliğde bu unvana yer verilip verilemeyeceğinden kaynaklanmaktadır.
Danıştay Onuncu Dairesinin ara kararları ile Üniversitelerarası Kurul’dan jeoloji mühendisliği programının eğitim müfredatında gemoloji dersinin bulunup bulunmadığı, gemotolog unvanının hangi şartlarda kazanıldığı, jeoloji mühendislerinin lisans öğretimleri sırasında aldıkları eğitime göre malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi ve kimyager ile aynı işi yapıp yapamayacağına ilişkin görüşü istenilmiştir.
Üniversitelerarası Kurulun ara kararına cevaben görüşünü içeren … tarihli, … sayılı kararında; jeoloji mühendisliği programının eğitim müfredatında gemoloji dersinin seçmeli olarak yer aldığı, gemotolog unvanının alınabilmesi için bu konuda kapsamlı bir eğitim veren 4 yıllık bölümden mezun olunması, jeoloji mühendisliği mezunlarının ise gemotolog olarak çalışabilmesi için en azından bir gemoloji yüksek lisans programından mezun olunması, jeoloji mühendisliği lisans öğrenimleri sırasında aldıkları eğitimlere göre malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, mücevherat mühendisi ders programlarından temel bilimler dersleri dışında farklı olduğu, bu nedenle belirtilen alanlarda lisansüstü bir dereceye sahip değilse jeoloji mühendislerinin genel anlamda bu bölümlerin mezunları ile aynı işi yapmasının söz konusu olmadığı, gemoloji eğitimi almamış bir jeoloji mühendisliği mezununun, bu konuda yüksek lisans eğitimi olmaksızın gemoloji bölümü mezunu ile aynı işi, özellikle de elma, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz safir, zebercet ve inci gibi kıymetli taş analizi yaparak ayarını belirlemesi ve konuda analiz raporu düzenlemesinin kabul edilemeyeceği yolunda kanaatin bildirildiği görülmektedir.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 43. maddesinin 1. fıkrasının b) bendinde: “Aynı meslek ve bilim dallarında, eğitim-öğretim yapan üniversitelerde, eğitim-öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususu Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine; öğretmen yetiştiren birimler için belirtilen esasların tespiti Milli Eğitim Bakanlığı ile de işbirliği yapılarak, Yükseköğretim Kurulunca düzenlenir.” kuralı yer almaktadır.
Yukarıda içeriğine yer verilen yasa kuralına göre; Üniversitelerarası Kurulun aynı meslek ve bilim dallarında, eğitim-öğretim yapan üniversitelerde, eğitim-öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususunda öneri üzerine lisans düzeyinde öğretime ilişkin düzenleme yapılabilmektedir.
Üniversitelerarası Kurul tarafından; jeoloji mühendisliği lisans öğrenimleri sırasında aldıkları eğitimlere göre malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, mücevherat mühendisi ders programlarından temel bilimler dersleri dışında farklı olduğu yolunda tespit yapıldıktan sonra, 1) belirtilen alanlarda lisansüstü bir dereceye sahip değilse jeoloji mühendislerinin genel anlamda bu bölümlerin mezunları ile aynı işi yapmasının söz konusu olmadığı, 2) gemoloji eğitimi almamış bir jeoloji mühendisliği mezununun, bu konuda yüksek lisans eğitimi olmaksızın gemoloji bölümü mezunu ile aynı işi, özellikle de elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz safir, zebercet ve inci gibi kıymetli taş analizi yaparak ayarını belirlemesi ve konuda analiz raporu düzenlemesinin kabul edilemeyeceği belirtilmiştir.
Uyuşmazlık açısından, jeoloji mühendisliği mezununun, malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, mücevherat mühendisi alanlarında lisansüstü bir dereceye sahip olması halinde Tebliğde tanımlanan “teknik sorumlu” ile gemoloji yüksek lisans programından mezun olunması halinde ise Tebliğde ifade edilen “kıymetli taş eksperi” unvanına sahip kişiyle aynı işi yapmasına, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun “eğitim-öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması”na ilişkin ilkeler çerçevesinde öneri sunmakla görevli Üniversitelerarası Kurul tarafından yapılan tespitler karşında hukuki bir engel bulunmamaktadır.
Teknik sorumlu ve kıymetli taş eksperi olmak için aranan eğitim yönünden belirlenen şekilde lisansüstü eğitim almış jeoloji mühendisinin de yer alması halinde, davalı idarenin savunma dilekçesinde ifade edildiği şekilde kıymetli taş analizi yapacak kişilerin alanında uzman kişiler olması amacına uygun olacağı gibi kıymetli taş eksperi olmak için mutlaka bu konuda uzmanlık eğitimi alınması gerekliliğine de uygun düşecektir.
Dava dilekçesindeki jeoloji mühendisliği yönünden eksik düzenleme nedeniyle iptal talebi istenilmekte ise de; yargısal içtihatlara da yansıyan talepten azına karar verme “çoğun içinde az da vardır” esasına dayalı olarak davacının talep sonucu ile aynı nitelikte olan daha azına karar vermesi mümkün olduğundan, eğitim yönünden yukarıda belirlenen şekilde lisansüstü eğitim almış jeoloji mühendisi yönünden hukuka aykırı bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğin dava konusu edilen düzenlemelerinde; malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, mücevherat mühendisi, gemoloji alanlarında lisansüstü bir dereceye sahip olanları içermemesi, eksik düzenlenmesi nedeniyle iptali gerektiği düşülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, duruşma için taraflara önceden bildirilen 08/04/2021 tarihinde, davacıyı temsilen Oda Yetkilisi … ile Av. …'un geldiği, davalı idareyi temsilen Hukuk Müşaviri …'ın geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan ve taraflara son kez söz verilip dinlendikten sonra duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; davacı Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanlığı tarafından, 18/04/2018 tarih ve 30395 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ"in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesi, 1. fıkrası, (ğ) bendindeki, "Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişiyi," ve (i) bendindeki "Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişiyi," şeklindeki düzenlemelerin
iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT:
-Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde; "Bu Tebliğin uygulanmasında;
a) Ayar evi: Genel Müdürlük tarafından işlenmiş veya işlenmemiş kıymetli maden ve taşları analiz etmeye, nitelikleri ile ayarını belirlemeye ve ayar raporu düzenlemeye yetkilendirilmiş gerçek ya da tüzel kişiyi,
b) Ayar evi yetki belgesi: Bu maddede tanımlanan işlemlerin yapılabilmesi için Genel Müdürlükçe verilen yetkiyi gösteren belgeyi,
c) Ayar raporu: Yetki verilmiş ayar evleri tarafından işlenmiş veya işlenmemiş kıymetli maden ve taşların analiz sonucuna göre düzenlenen ve kıymetli maden ya da taşın ayarını gösteren raporu,
ç) Genel Müdürlük: Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünü,
d) Heyet: Genel Müdürlük tarafından ayar evlerinin incelenmesi için görevlendirilecek heyeti,
e) İşlenmiş kıymetli maden: Gerek bir işçilik uygulanarak, ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş, gerek içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım satım yapılan altın, gümüş, paladyum ve platini,
f) İşlenmemiş kıymetli maden: İşlenmemiş barlar veya külçeler halindeki altın, platin ve paladyum ile külçe, bar veya granül halindeki gümüşü,
g) Kıymetli taşlar: Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda tanımı yapılan kıymetli taşları, (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet ve inci)
ğ) Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişiyi,
h) Laborant: Kimya meslek liseleri, laborant meslek liseleri veya laborantlık mesleği için gerekli olan eğitimi veren diğer iki yıllık yüksekokul mezunu kişiyi,
ı) Teknik personel: Kıymetli maden ayar evlerinde laborant, kıymetli taş ayar evlerinde taş eksperini,
i) Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişiyi,
ifade eder." hükümleri,
-Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ’in 3. maddesinde, "Bu Tebliğ; 8/6/1984 tarihli ve 234 sayılı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci ve 8 inci maddeleri ile 7/8/1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar hükümlerine dayanır." hükmü bulunmaktadır.
- Dava konusu düzenleme tarihinde yürürlükte olan adıyla 234 sayılı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin dava konusu düzenleme tarihinde yürürlükte olan "Görev" başlıklı 2. maddesinde, "Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nün görevleri şunlardır:
a) İlgili Kanunlar gereğince Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca tedavüle çıkarılması kararlaştırılan madeni ufaklık para ve madeni hatıra paraları basmak ve dağıtmak,
b) Cumhuriyet altın sikkeleri ile Cumhuriyet ziynet altınlarını basmak,
c) Resmi Kuruluşlarca hatıra madalyonu mahiyetinde olmayıp, belirli amaçlarla belirli kişilere dağıtılan madalyaları imal etmek,
d) Kıymetli madenlerden ve taşlardan mamul süs ve ziynet eşyalarının kontrollerini yapmak, ticaretini düzenlemek amacı ile standartlar tesbit etmek,
e) Resmi Mühürleri imal etmek ve resmi mühür sicilini tutarak, resmi mühür beratlarını tanzim etmek,
f) Hazinenin para, madalyon ve madalya arşivini oluşturmak,
g) Her çeşit harç, damga ve cezaevleri yapı pullarını ve değerli kağıtları basmak, bastırmak ve dağıtmak,
h) Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca verilecek diğer görevleri yapmak" hükmü,
- "Uygulama Dairesi Başkanlığı" başlıklı 8. maddesinde, "Uygulama Dairesi Başkanlığı kıymetli madenler ile ilgili resmi ayarevi işlemlerini yapmak, kıymetli maden ticaretini düzenlemek üzere standartlar tesbit etmek ve uygulamasını kontrol etmek, kıymetli madenlerin ve taşların ithalat ve ihracatında Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nca yapılan düzenlemeleri uygulamak, hatıra paraların kolleksiyon servisini kurmak yurt dışı ihracatını gerçekleştirmek, her türlü madde malzeme ve makinaların satın alınması ve ithalatını yapmak ile görevlidir." hükmü yer almaktadır.
-Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'ın "Amaç, konu, yetki ve saklı hükümler" başlıklı 1. maddesinde, "Türk parasının kıymetini korumak amacıyla, Türk parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesine, döviz ve dövizi temsil eden belgelere (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ilişkin tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, Türk parası ve Türk parasını temsil eden belgelerin (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ithal ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemlere, ihracata, ithalata, özelliği olan ihracat ve ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar bu Karar ile tayin ve tespit edilmiştir." hükmüne,
- "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinde, "Bu Karar'ın uygulanmasında, ...
j) Kıymetli Madenler: Her tür ve şekilde altın, gümüş, platin ve paladyumu,
...
k) Kıymetli taşlar: Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet ve inciyi,
l) Kıymetli eşya: Kıymetli madenler veya kıymetli taşlardan yapılmış ya da bunları içeren eşyaları ifade eder." hükmüne,
- "Kıymetli Madenler, taşlar ve eşyalar" başlıklı 7. maddesinde, "Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların Dış Ticaret Rejimi esasları dahilinde Türkiye'ye ithali ve ihracı serbesttir." hükmüne yer verilmiştir.
-1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'un dava konusu düzenleme tarihinde yürürlükte olan haliyle 1. maddesinde, "Kambiyo, nukut, esham ve tahvilat alım ve satımının ve bunlar ile kıymetli madenler ve kıymetli taşlarla bunlardan mamul veya bunları muhtevi her nevi eşya ve kıymetlerin ve ticari senetlerle tediyeyi temine yarıyan her türlü vasıta ve vesikaların memleketten ihracı veya memlekete ithalinin tanzim ve tahdidine ve Türk parasının kıymetinin korunması zımnında kararlar ittihazına Bakanlar Kurulu salahiyetlidir." hükmü,
-2008-32/34 No.lu Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ'in "Kıymetli maden ve taşlar" başlıklı 6. maddesinde, "İlgili mevzuatta öngörülmesi veya ilgililerce talep edilmesi halinde; dahilde işleme izin belgesi, dahilde işleme izni, hariçte işleme izin belgesi ve hariçte işleme izni kapsamında veya bu rejimler haricinde dış ticaret işlemlerine konu olan kıymetli maden ve taşlar ile bunlardan mamul eşyanın üzerine markaları ile ayarını gösteren damga basılır ve kıymetli eşyaya ilişkin sertifika düzenlenir. Kıymetli maden ve taşların ayarına ilişkin ayar raporu Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce veya bu Genel Müdürlükçe yeterlilikleri onaylanan özel ayar evlerince düzenlenir." hükmü bulunmaktadır.
-2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 43. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, "Aynı meslek ve bilim dallarında, eğitim - öğretim yapan üniversitelerde, eğitim - öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususu Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine; öğretmen yetiştiren birimler için belirtilen esasların tespiti Milli Eğitim Bakanlığı ile de işbirliği yapılarak, Yükseköğretim Kurulunca düzenlenir." hükmü, bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
18/04/2018 tarih ve 30395 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ"in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendinde, "Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişi," ve (i) bendinde "Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişi" tanımları yer almaktadır.
Uyuşmazlık, jeoloji mühendisliği bölümünden mezun olan kişilerin kıymetli taş eksperi ve teknik sorumlu olarak çalışıp çalışamayacağı, dolayısıyla dava konusu Tebliğ'in 4. maddesinde jeoloji mühendislerine yer verilip verilemeyeceğinden kaynaklanmaktadır.
Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu (UMREK), 20/08/2016 tarih ve 6745 sayılı Kanunla 3213 sayılı Maden Kanunu'na eklenen Ek 14. madde ile kurulmuştur. Komisyonun çalışma usul ve esasları 26/07/2017 tarihinde yürürlüğe giren “Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu Hakkında Yönetmelik” ile düzenlenmiştir.
26/07/2017 tarih ve 30135 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Ulusal Maden Kaynak ve Rezevr Raporlama Komisyonu Hakkında Yönetmeliğin 1. maddesinde, Yönetmeliğin amacının, "madenlerin aranması, araştırılması ve üretilmesi ile ilgili açık, güvenilir, uygulanabilir kaynak ve rezerv bilgilerini oluşturmak, bunlarla ilgili raporlama standartlarını ve kriterleri belirlemek, ..., yetkin kişi ve/veya yetkilendirilmiş tüzel kişilerde aranan nitelikleri belirlemek" olduğu, 3. maddesinde, "Yetkin kişinin: UMREK tarafından belirlenen kriterlere sahip jeoloji, maden ve diğer meslek grubu mühendislerden yetkilendirilen kişiyi" ifade ettiği, "Komisyonun görevleri ve yetkileri" başlıklı 7. maddesinde, " a) Madenlerin aranması, araştırılması ve üretilmesine yönelik, açık, güvenilir ve uygulanabilir kaynak ve rezerv bilgilerinin oluşturulması ile raporlama standartlarının finansman hususlarını da dikkate alarak belirlenmesini sağlamak, b) Belirlenen raporlama standartlarını sürekli geliştirmek, güncelleştirmek, standartların uygulanmasına yönelik sistemleri kurmak ve bu sistemlerin uygulanmasını sağlamak, c) Raporlama standartlarının uluslararası standartlara uygunluğunu/uyumluluğunu sağlamak, ..."hükmünün olduğu görülmektedir.
CRIRSCO (Uluslararası Maden Rezerv Raporlama Standartları Komitesi), dünya genelinde tutarlı raporlama standartları geliştirmek ve yayımlamak amacıyla faaliyet gösteren uluslararası bir kuruluş olup, CRIRSCO’ya üye olan ülkelerin dünyadaki en iyi raporlama uygulamalarıyla uyumlu ve diğer ülkelerin kendi kodlarını geliştirmelerine yardımcı olan CRIRSCO şablonu ve aynı şablonda yer alan standart tanımlarla uyumlaştırılmak amacıyla UMREK Raporlama Kodu oluşturulmuştur. UMREK Kodu ve 26/07/2017 tarih, 30135 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Ulusal Maden Kaynak ve Rezevr Raporlama Komisyonu Hakkında Yönetmelik gereğince, dünya genelinde tutarlı raporlama standartları geliştirmek ve yayımlamak amacıyla faaliyet gösteren uluslararası bir kuruluş olan CRIRSCO (Uluslararası Maden Rezerv Raporlama Standartları Komitesi)'nun UMREK Kodunun Uluslararası Şablona uygun olduğunu onayladığı ve bu Kodun, yerkabuğunda bulunan katı maden kaynakları ve ekonomik değere sahip Arama Sonuçlarının, Maden Kaynakları ve Maden Rezervlerinin raporlanmasında uygulandığı ve bu raporları hazırlayan yetkin kişilerin UMREK tarafından belirlenen kriterlere sahip jeoloji, maden ve diğer meslek grubu mühendislerden yetkilendirilen kişiyi ifade ettiği anlaşılmaktadır.
Dairemizin 21/01/2019 ve 29/05/2019 tarihli ara kararları ile Üniversitelerarası Kurul’dan; Türkiye'de bulunan bütün Jeoloji Mühendisliği Fakültelerinin eğitim müfredatında "gemoloji" dersinin bulunup bulunmadığı, gemoloji eğitiminin jeoloji mühendisliği fakültelerinde ders olarak mı verildiği, yoksa gemoloji bölümü olarak üniversitelerde farklı bir bölüm olarak mı kurulduğu, gemolog unvanının hangi şartlarda kazanıldığı, bu unvanı alabilmek için lisansüstü eğitim yapmanın gerekli olup olmadığı, gemoloji eğitimi almamış olan bir jeoloji mühendisliği mezununun gördüğü eğitim ve formasyon bakımından gemoloji bölümü mezunu ile aynı işi yapıp yapamayacağı, özellikle de bakılmakta olan uyuşmazlık açısından elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet ve inci gibi kıymetli taşların analizini yaparak ayarını belirleyip belirleyemeyeceği ve bu konuda analiz raporu düzenleyip düzenleyemeyeceği, jeoloji mühendislerinin lisans öğrenimi sırasında aldıkları eğitim ve formasyona göre; malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi ve kimyager ile aynı işi yapıp yapamayacağı, özellikle de bakılmakta olan uyuşmazlık açısından altın, gümüş, paladyum ve platin gibi kıymetli madenlerin analizini yaparak ayarını belirleyip belirleyemeyeceği ve bu konuda analiz raporu düzenleyip düzenleyemeyeceği hususlarına ilişkin görüşü istenilmiştir.
İlk ara kararına cevaben Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Eğitim-Öğretim Dairesi Başkanlığı’nın … tarih, … sayılı yazısıyla; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 2880 sayılı Kanun’la değişik 43 maddesinin 1. fıkrasının b) bendinde yer alan "Aynı meslek ve bilim dallarında, eğitim-öğretim yapan üniversitelerde, eğitim-öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususu Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine; öğretmen yetiştiren birimler için belirtilen esasların tespiti Milli Eğitim Bakanlığı ile de işbirliği yapılarak, Yükseköğretim Kurulunca düzenlenir.” hükmüne göre ara kararın gereği için Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı’na gönderildiği belirtilmiştir.
Dairemizin ikinci ara kararına cevaben Üniversitelerarası Kurul'un konuya ilişkin görüşünü içeren … tarihli, … sayılı Yönetim Kurulu kararında;
- İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği bölümünden alınan görüşte, gemolojinin jeoloji mühendisliği eğitiminde temel bilim derslerinden Mineraloji’nin özel bir alt alanı olduğu, dünyadaki örneklere bakıldığında gemolog unvanının lisans düzeyinde jeoloji mühendisliği eğitimi almış kişilerin lisansüstü eğitim ile kıymetli taşlar konusunda bilgi ve beceri elde etmeleri sonucu kazandıkları unvan olarak kabul edildiği, Türkiye’deki çeşitli üniversitelerin jeoloji mühendisliği programlarında gemoloji ile ilgili derslerin yer aldığı, soy metallerin analizinin jeoloji mühendisleri nezaretinde yapılarak, içeriklerinin belirlenmesinin mümkün olduğu,
-İTÜ Kimya Metalurji Fakültesinden alınan görüşte, jeoloji mühendisliği programının eğitim müfredatında Gemoloji dersinin zorunlu ders olmadığı, İTÜ, ODTÜ, Dokuz Eylül, Ankara ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi gibi bazı üniversitelerde seçmeli olduğu, dünyanın bir çok yerinde gemolog olarak çalışabilmek için akreditasyon sınavlarının uygulandığı ve bu sınavlara giren adayların gemoloji eğitimi veren bölümlerden mezun olduğu, Türkiye’de gemoloji dersinin seçmeli olarak sınırlı sayıda öğrenciye bir dönemlik ders olarak verildiği, Türkiye’de sadece Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir Meslek Yüksekokulu’nda 2 yıllık Gemoloji ve Mücevher bölümü bulunduğu, bu bölümden mezun olanların da “tekniker” ünvanıyla önlisans diploması aldığı, bunun dışında 4 yıllık İTÜ Mücevherat Mühendisliği olduğu, bölümün 2011 yılında açıldığı ancak şu anda öğrenci almadığı, konuyla ilgili sadece İTÜ Mücevherat Mühendisliği tarafından lisansüstü eğitim verildiği ve Mücevherat Mühendisliği Yüksek Lisans Programı’na jeoloji mühendislerinin de katılabileceği, gemolog unvanının alınabilmesi için bu konuda kapsamlı bir eğitim veren 4 yıllık bölümden mezun olunması gerektiği, jeoloji mühendisliği mezunlarının ise gemolog olarak çalışabilmesi için en azından bir gemoloji yüksek lisans programından mezun olmaları gerektiği, gemoloji eğitimi almamış bir jeoloji mühendisi mezununun, bu konuda yüksek lisans eğitimi olmaksızın gemoloji mezunu ile aynı işi, özellikle de elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet ve inci gibi kıymetli taş analizini yaparak ayarını belirlemesi ve bu konuda analiz raporu düzenlemesinin kabul edilemeyeceği, jeoloji mühendisliğinin lisans öğrenimleri sırasında aldıkları eğitimlere göre malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, kimyager mücevherat mühendisi ders programlarından temel bilimler dersleri dışında farklı olduğu, bu nedenle belirtilen alanlarda lisansüstü bir dereceye sahip değilse jeoloji mühendislerinin genel anlamda bu bölümlerin mezunları ile aynı işi yapmalarının söz konusu olmadığı,
-İTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümünden alınan görüşte, jeoloji mühendislik eğitimi için uygulanan ders planlarında anılan analizlere yönelik derslerin yer almadığı, kıymetli madenlerin analizini yapmalarını sağlayacak eğitim almadıkları,
-Sonuç olarak; jeoloji mühendisliği mezunlarının Gemolog olarak çalışabilmesi için bu konuda kapsamlı bir eğitim veren 4 yıllık bölümden mezun olunması ya da en azından bir “Gemoloji Yüksek Lisans” programından mezun olması gerektiği, lisans eğitimi ile maddede belirtilen mühendisliklerle aynı işi yapabilmelerinin söz konusu olmadığına karar verildiği, gemoloji eğitimi almamış bir jeoloji mühendisliği mezununun kıymetli taş analizini yaparak ayarını belirlemesi ve bu konuda analiz raporu düzenlemesinin kabul edilmemesi kanaatine varıldığı, belirtilmiştir.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın Dairemize hitaben yazdığı 17/10/2019 tarih, 76138 sayılı yazıda, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 2880 sayılı Kanun’la değişik 43 maddesinin 1. fıkrasının b) bendinde yer alan "Aynı meslek ve bilim dallarında, eğitim-öğretim yapan üniversitelerde, eğitim-öğretim, metod, kapsam, öğretim süresi ve yıl içindeki değerlendirme esasları bakımından eşdeğer olması ve öğrenimden sonra kazanılan unvanların aynı ve elde edilen hakların eşdeğer sayılması hususu Üniversitelerarası Kurulun önerisi üzerine; öğretmen yetiştiren birimler için belirtilen esasların tespiti Milli Eğitim Bakanlığı ile de işbirliği yapılarak, Yükseköğretim Kurulunca düzenlenir.” hükmüne istinaden Üniversitelerarası Kurul’un görüşü de dikkate alınarak, gemolog olmak için gemoloji lisans programından mezun olunması gerektiğine, lisansüstü eğitim almamış jeoloji mühendislerinin adı geçen programların mezunları ile aynı işi yapmasının söz konusu olmadığına, lisansüstü eğitim almamış jeoloji mühendislerinin kıymetli taş analizini yaparak ayarını belirlemesi ve analiz raporu düzenlemesinin kabul edilmemesine karar verildiği belirtilmiştir.
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın kararı uyarınca malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, kimyager, mücevherat mühendisliği alanlarında lisansüstü bir dereceye sahip olunması halinde Tebliğ'de tanımlanan “teknik sorumlu” ile gemoloji yüksek lisans programından mezun olunması halinde ise Tebliğ'de ifade edilen “kıymetli taş eksperi” unvanına sahip kişiyle aynı işin yapılmasına hukuki bir engel bulunmamaktadır.
UMREK Koduna göre de yetkin kişinin rapor hazırlayabilmesi için mesleki tecrübesinin güncel olması ve süreklilik göstermesi ve en az 7 yıllık deneyime sahip olması gerektiği göz önüne alındığında, davalı idarenin savunma dilekçesinde kıymetli taş analizi yapacak kişilerin de alanında uzman kişilerden olması gerektiği iddiasının makul olduğu, bu nedenle teknik sorumlu ve kıymetli taş eksperi olmak olmak isteyen jeoloji mühendisliği mezunlarının aranan eğitim yönünden belirlenen şekilde lisansüstü eğitim alması gerektiği kanaatine varılmıştır.
Dava dilekçesinde jeoloji mühendisliği yönünden eksik düzenleme nedeniyle iptal talep edilmekte ise de, eğitim yönünden yukarıda belirlenen şekilde lisansüstü eğitim almış jeoloji mühendisi yönünden dava konusu düzenlemeler hukuka aykırı bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğin dava konusu edilen düzenlemelerde; lisansüstü eğitim almış jeoloji mühendislerine yer verilmediği, eksik düzenleme nedeniyle dava konusu tebliğin iptali istenen kısımlarında jeoloji mühendisleri yönünden hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 18/04/2018 tarih ve 30395 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ"in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendindeki, "Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişiyi," ve (i) bendindeki "Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişiyi," hükmünün eksik düzenlenmesi nedeniyle İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 01/06/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.


(X)- KARŞI OY :
Davacı TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından,18/04/2018 tarih ve 30395 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ"in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendindeki, "Kıymetli taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık eğitimi almış kişiyi," ve (i) bendindeki "Teknik sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına sahip kişiyi," şeklindeki düzenlemelerin iptali istenilmektedir.
İdari yargı organlarının bir düzenleyici işlemi, düzenleyici işlemin konusunun eksik düzenlendiği gerekçesiyle iptal edip edemeyeceği hususunun, Anayasanın 125. maddesinde yer alan: “İdari mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.” ve 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde yer alan “Yargı yetkisi, idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez.” hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
İdari yargı organları, bir düzenleyici işlemde yer alan hükümlerin, dayandığı üst hukuk normlarına aykırı olup olmadığı yönünden inceleme yapmaktadır. Üst hukuk normunun düzenlenmesini açıkça emretmediği bir alanda “eksik düzenleme” varsayımıyla yapılan inceleme ise, “olması gerektiği” düşünülmekle birlikte, “düzenlemede yer verilmeyen hukuk normlarının bulunduğu” varsayımına dayanmakta olup, “olmayan yer verilmeyen” bir düzenlemenin denetlenmesi anlamına gelmektedir. Denetimi yapılmak istenen bu alan ise idarenin takdir yetkisi dâhilindeki bir alan içerisinde yer almaktadır.
Bu nedenle, üst hukuk normunda açıkça düzenlenmemiş olan ve idarenin takdirine bırakılmış bulunan alanlarda bir düzenlemenin eksik düzenleme gerekçesiyle iptal edilmesi, idarenin takdir alanına müdahale anlamı taşıyacağından, gerek Anayasanın 125. maddesi gerekse 2577 sayılı Kanunun 2. maddesi ile yasaklanan “idarenin takdir yetkisini kaldıran”, “yerindelik denetimi” anlamına gelen bir durum arz edecektir.
Bu durumda, dava konusu düzenleyici işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu Tebliğ'in 4. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) ve (i) bentlerinin iptal edilmesi, gerek Anayasanın 125. maddesi gerekse 2577 sayılı Kanunun 2. maddesi ile yasaklanan “idarenin takdir yetkisini kaldıran”, “yerindelik denetimi” anlamına gelen bir durum arz edeceğinden, davanın reddi gerektiği oyu ile aksi yöndeki Daire kararına katılmıyorum.