Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/2024 Esas 2021/1179 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/2024
Karar No : 2021/1179

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Gümrük Müşavirliği ve Lojistik Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 03/02/2020 tarih ve E:2019/10636, K:2020/165 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Ticaret Bakanlığı Risk Yönetimi, Tasfiye ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğünün 19/07/2019 tarih ve 2019/5 sayılı Genelgesinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 03/02/2020 tarih ve E:2019/10636, K:2020/165 sayılı kararıyla;
İptal davalarının, idarenin hukuka uygun davranmasını sağlayan en önemli denetim araçlarından biri olduğu, her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunmasını öngören kanun koyucunun, bu davalar için menfaat ihlalini, subjektif ehliyet koşulu olarak getirdiği,
İptal davalarındaki subjektif ehliyet koşulunun, doğrudan doğruya hukuk devletinin yapılandırılması ve sürdürülmesine ilişkin bir sorun olması dolayısıyla, idari işlemlerin hukuka uygunluğunun iptal davası yoluyla denetlenmesini engellemeyecek bir biçimde anlaşılması gerektiği,
Dosyanın incelenmesinden, davalı idare tarafından gümrük işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesi amacıyla başlatılan "kağıtsız gümrük" projesi kapsamında elektronik ortamda tescil edilecek ihracat ve serbest dolaşıma giriş beyannamelerinden alınacak ücretlerle ilgili olarak düzenleme getirildiği, dava konusu düzenleme ile e-ihracat beyannamesi ve e-ithalat beyannamesi için ücret belirlenmesi nedeniyle ihracatçı ve ithalatçı firmalar açısından yükümlülük getirildiği,
Bu düzenleme ile alınacak ücretin yükümlü ihracatçı/ithalatçı firmaya yansıtıldığı göz önüne alındığında maliyetin arttığı, bu durumda ticaretin etkilenmesinin muhtemel olduğu ve davacı Şirketin gümrük müşavirliği hizmeti verdiğinden, dava konusu uygulamadan zararı olduğu ileri sürülmüş ise de, dava konusu düzenlemenin ithalatçı ve ihracatçı firmalara yönelik olması nedeniyle bu firmalara müşavirlik hizmeti veren davacı Şirketin dava konusu düzenleme ile menfaat ilişkisinin kurulmadığı, diğer bir deyişle bu davayı açmada ehliyeti bulunmadığı gerekçesiyle davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, şirketin aynı zamanda kendi adına ihracat da yaptığı, bu hususun temyiz dilekçesi ekinde sunulan belgelerden de açıkça anlaşılacağı, bu sebeple dava konusu düzenlemenin iptalini istemekte haklı menfaatinin bulunduğu, davanın ehliyet yönünden reddi yolunda verilen temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Bakılan dava, Ticaret Bakanlığı Risk Yönetimi, Tasfiye ve Döner Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan 19/07/2019 tarih ve 2019/5 sayılı Genelgenin iptali istemiyle açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin (a) bendinde, idari işlemler hakkında, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar iptal davaları olarak tanımlanmış, anılan Kanun'un 49. maddesinde ise, temyiz incelemesi sonunda, yargı yerlerince hukuka aykırı karar verildiğinin tespiti halinde incelenen kararın bozulacağı hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dilekçesinde, her ne kadar davacı Şirketin gümrük müşavirliği hizmeti veren bir firma olduğu, dava konusu düzenleme ile "e-ihracat beyannamesi" ve "e-ithalat beyannamesi" için ödenmesi öngörülen ücretlerin yükümlüsünün ihracat ve ithalat yapan firmalar olduğu, anılan ücretlerin ihracatçı ve ithalatçı firmalara yansıtılması ile firmaların maliyetinin arttığı ve ticaretin etkilendiği, gümrük müşavirliği hizmeti sunan şirketlerinin de dava konusu düzenlemeden dolaylı olarak etkilendiği ifade edilmiş ise de;
Temyiz dilekçesi ekinde sunulan belgelerden, davacı firmanın Ege İhracatçı Birlikleri ve Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçı Birliği üyesi olduğu ve 2018-2020 yılları arasında kendi adına ihracat yaptığı,
Öte yandan, Ticaret Bakanlığı Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi kayıtlarında yapılan inceleme sonucunda; 15/12/2010 tarih ve 7708 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde yayınlanan ana sözleşme değişikliğinde, davacı şirketin gümrük müşavirliği hizmeti yanında pek çok ürünün ihracat ve ithalatını yapacağı hususunun da tescil edildiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, ihracat ve ithalat yapan firmaların ödemekle yükümlü oldukları "e-ihracat beyannamesi" ve "e-ithalat beyannamesi" ücretlerinin düzenlendiği dava konusu düzenlemenin, davacı Şirketin de menfaatini ihlal ettiği, bu sebeple davacı Şirketin anılan düzenlemeye karşı dava açma ehliyetinin bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın ehliyet yönünden reddi yolundaki Daire kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle ehliyet yönünden reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 03/02/2020 tarih ve E:2019/10636, K:2020/165 sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 07/06/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.