Danıştay 6. Daire 2019/868 Esas 2021/7824 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/868
Karar No : 2021/7824

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : …. İdare Mahkemesince verilen … tarihli, E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: 10.12.2012 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Kumburgaz Tem Bağlantı Yolu Doğusu ve Kartaltepe Nazım İmar Planı değişikliğinin İstanbul ili, Büyükçekmece ilçesi, … mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesi'nin 25/04/2016 tarih ve E:2015/6473, K:2016/2127 sayılı bozma kararına uyularak, dava konusu nazım imar planının uyuşmazlık konusu taşınmaza komşu olan ve cep otogarı olarak belirlenen taşınmaza ilişkin kısmının iptali istemiyle ... İdare Mahkemesi'nin E:… esas sayılı dosyasında açılan davada yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan 29.05.2018 tarihli bilirkişi raporunda belirtilen esaslar hükme esas alınabilecek mahiyette bulunmuş ve dava konusu parselinde içinde bulunduğu alana ilişkin 10.12.2012 tasdik tarihli 1/5000 ölçekli nazım imar planında öngörülen terminal alanı fonksiyonu kararının verilmesi için güncel ulaşım analiz ve etüdlerinin bulunmadığı, bütüncül ulaşım sistemi içinde bilimsel, teknik gerekçe ve tespitlere dayandırılmadığı, kamusal ihtiyaç ve kamu yararına ilişkin araştırmaların net olarak ortaya konulmadığı, plan kapsamında önerilen terminal alanının 30.00 metre en kesitli Silivri yönüne doğru karayoluna bağlantı sağlayan 15.00 metrelik bir yol ile çevrelendiği, planın kuzeyi ve doğusundaki kesimin tarımsal niteliği korunacak alanlar fonksiyonunda kaldığı, bu durumun üst ölçekli planda belirtilen amaca uygun olmadığı, Ulaşım Ana Planı Ağ Gelişim ve Yatırım Planında dava konusu alana ilişkin karayolu yatırımları olarak 2023 hedefli yolların ve planlanan oto terminal alanlarının gösterildiği, ancak … ada, … parsel sayılı taşınmaz ve yakın çevresinde bu kullanımlarla ilgili herhangi bir kararın bulunmadığı, dava konusu parselin içinde bulunduğu alan ve yakın çevresindeki alanlara ilişkin 1/5000 ölçekli nazım imar plan paftasında terminali çevreleyen 15 metrelik yolun 30 metre en kesitli ana yola bağlandığı, bu ana yola terminal alanının güneyindeki kısmında da 15 metrelik ve 12 metrelik yolların bağlandığı, ancak bir ara kademe (20 veya 25 metre kesitli) yolun eksik olduğu, bu durumun yol kademelenmesi açısından uygun olmadığı, taşınmaza getirilen terminal alanı fonksiyonun ulaşım sisteminin bütününde güncel ulaşım makro-mikro analizlere, ulaşım etüdlerine, bilimsel, teknik gerekçe ve tespitlere dayandırılmadığı anlaşıldığından, dava konusu nazım imar planı değişikliğinin uyuşmazlık konusu parsel bakımından şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Uyuşmazlık konusu parselin meri 1/1000 ölçekli uygulama imar planına göre terk alınmadan önceki hali üzerinden düzenleme ortaklık payının (DOP) ve kamu ortaklık payının (KOP) hesaplanacağı, hesaplanan DOP ve KOP paylarının parselden düşülmesi neticesinde oluşan net halinin dava konusu 1/5000 ölçekli planda söz konusu parselin kaldığı fonksiyon ve yapılaşma koşullarına göre 1/1000 ölçekli plan aşamasında imara konu edileceği, kesinleştirilen sınırlara göre donatı alanlarının her parselden eşit oranda alınmasının sağlanacağı, bu nedenle hak kaybının söz konusu olmayacağı, Ulaşım Planlama Müdürlüğü’nün 08.02.2011 tarihli görüşüne uygun olarak uyuşmazlık konusu parselin bulunduğu alanda cep otogarı planlandığı, otogar alanının çevre yoluna yakın olması ayrıca kent içine hizmet eden ana akslarla bağlantısı olması gerektiğinden Kumburgaz TEM Bağlantı yolu ile 30 metrelik ana ulaşım aksının kesişim noktasında bulunan yerin seçildiği, söz konusu terminal alanının kaldırılması veya küçültülmesinin 1/5000 ölçekli planın ana kararlarına aykırı nitelikte olduğu ileri sürülmüştür.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
17.05.2000 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Kumburgaz (İstanbul) … Mahallesi Kuzeyi İlave Nazım İmar Planı Tadilatında; ''konut alanı (TAKS:0.20 ve KAKS:0.40)'' lejantında kalan uyuşmazlık konusu İstanbul ili, Büyükçekmece ilçesi, … mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz 10.12.2012 tarihinde onaylanan dava konusu 1/5000 ölçekli Kumburgaz Tem Bağlantı Yolu Doğusu ve Kartaltepe Nazım İmar Planı değişikliği ile ''konut dışı kentsel çalışma alanı ve 18. madde uygulama sınırı'' olarak planlanmıştır. Bunun üzerine davacı tarafından 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planında taşınmazları üzerinde bulunmayan bir terminal alanı kullanım kararının dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile getirilmesinin plan hiyerarşisine ve hukuka aykırı olduğu, bu planlamanın mülkiyet sahiplerini mağdur edeceği ileri sürülerek, söz konusu imar planının … ada, … parsel sayılı taşınmazına ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT :
3194 sayılı İmar Kanunu'nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle, 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmış, 6. maddesinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, 8. maddesinin 1. fıkrasında; planların tanımlaması yapılarak, planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiş, 8. maddenin 1. fıkrasına 6495 sayılı Kanun'un 73. maddesi ile eklenen f) alt bendinde; ''Kentsel asgari standartlar, Bakanlıkça belirlenen esaslar doğrultusunda çevre düzeni planı ile belirlenebilir. Uygulamaya ilişkin kararlar, yörenin koşulları, parselin bulunduğu bölgenin genel özellikleri, yapının niteliği ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik, çevreye etkisi dikkate alınarak ve ölçüleri verilerek Bakanlıkça belirlenen esaslara göre uygulama imar planı ile belirlenir.'' hükmüne yer verilmiştir.
İşlem tarihinden sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca çıkarılan 14.06.2014 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin ''Tanımlar'' başlıklı 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "Çevre düzeni planı: Varsa mekânsal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak orman, akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, havza veya il düzeyinde hazırlanabilen, plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan planı ifade eder." tanımına yer verilmiş, "Mekansal planlama kademeleri ve ilişkileri" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, mekansal planların kapsadıkları alan ve amaçları açısından mekansal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları olarak hazırlanacağı, buna göre planlama kademelerinin, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; mekansal strateji planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planından oluştuğu kural altına alınmış, aynı maddenin 2. fıkrasında, mekansal planların, plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanacağı, her planın, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık konusu parselin komşuluğunda bulunan ve ''terminal alanı'' olarak planlanan İstanbul ili, Büyükçekmece ilçesi, … mevki, … ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda 10.12.2012 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli Kumburgaz Tem Bağlantı Yolu Doğusu ve Kartaltepe Nazım İmar Planı değişikliğinin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesi'nin 25.04.2016 tarih ve E:2015/7038, K:2016/2125 sayılı bozma kararına uyularak mahallinde yeniden yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan 29.05.2018 tarihli bilirkişi raporu ile dosyada bulunana bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesi sonucunda, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin uyuşmazlık konusu taşınmaz yönünden imar mevzuatına ve hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptali yolundaki … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın davalı idare vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 08.06.2021 tarih ve E:2018/8248, K:2021/7821 sayılı kararı ile; 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni planında bir sembol olarak gösterildiği belirtilen cep otogarı fonksiyonuna ilişkin kesin yer belirlemenin alt ölçekli 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile yapılmasının hukuka ve üst ölçekli plana aykırılık oluşturmayacağı, uyuşmazlık konusu taşınmaza getirilen cep otogarına ilişkin kullanım kararının gerek niteliği gerekse konumu itibarıyla bu alanı kullanan kişi sayısının sınırlı olacağı, bu nedenle bulunduğu bölge için yoğunluğu arttırıcı bir işleve sahip olmadığı, doğu-batı ekseninde kenti ikiye bölen iki önemli hat olan TEM ile D-100 karayolunu kuzey-güney doğrultusunda bağlayan, çevre yolu ile kent içine hizmet eden ana aksa-Kumburgaz yoluna yakın olduğu ve Kumburgaz TEM Bağlantı Yolu ile 30 metrelik ana ulaşım aksının kesişim noktasında bulunduğu görüldüğünden, konum ve alan açısından yer seçiminin uygun olduğu, cep otogarının çevresindeki yolların genişletilmesinin ise ulaşım kolaylığı ve trafik güvenliği açısından gerekli olduğu sonucuna ulaşıldığından, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin uyuşmazlık konusu parsel yönünden kamu yararına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, imar mevzuatına ve üst ölçekli plan hükümlerine uygun olduğu gerekçesiyle bozulduğu görülmüştür.
Bu durumda bakılan davada hükme esas alınan bilirkişi raporundaki aynı tespitler doğrultusunda 10.12.2012 tarihinde onaylanan dava konusu 1/5000 ölçekli Kumburgaz Tem Bağlantı Yolu Doğusu ve Kartaltepe Nazım İmar Planı değişikliğinin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın Dairemiz kararıyla bozulması nedeniyle, anılan bozma kararında belirtilen hususlar doğrultusunda yapılacak inceleme neticesinde bu dava dosyasında da yeniden bir karar verilmesi gerektiğinden, temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 08/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.